Του Γιάννη Μάρκελλου,
Ο Άγιος Προκόπιος Ικονίου, γεννημένος το 1859, έμελλε να σημαδέψει όχι μόνο την Νεότερη Ιστορία, αλλά και να σφραγίσει με την παρουσία του την πορεία της Εκκλησίας στα μετέπειτα χρόνια. Όντας ευφυής και οξύνους μπόρεσε να αναχαιτίσει την προσπάθεια των Νεότουρκων να οργανώσουν τουρκο-ορθόδοξη Εκκλησία. Φυλακίστηκε με την κατηγορία ότι στήριζε το αντικεμαλικό κίνημα. Ο Προκόπιος Λαζαρίδης αυτήν του την οξύνεια κατάλαβε ότι την όφειλε στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, μέσα στην οποία γνωρίστηκε με σπουδαίες προσωπικότητες του τότε εκκλησιαστικού γίγνεσθαι και φαινόταν έτοιμος από καιρό, ότι θα έπαιζε σημαίνοντα ρόλο στο μέλλον της Μεγάλης Του Χριστού Εκκλησία.
Ο Προκόπιος Λαζαρίδης είχε τη μεγάλη τιμή και ευλογία να γαλουχηθεί στο πλάι του Μητροπολίτη Μελενίκου Προκοπίου μέχρι το 1891, όταν ο γέροντάς του, ευρισκόμενος προ το τέλος της ζωής του, μεταβαίνει στην περιφέρεια Αδά Παζαρίου Νικομηδείας, όπου λαμβάνει τον δεύτερο βαθμό της ιεροσύνης χειροτονούμενος εις πρεσβύτερον. Αργότερα, ο Προκόπιος Λαζαρίδης ανέλαβε καθήκοντα πρωτοσυγγελεύοντος στη Μητρόπολη Νικαίας. Έπειτα, λαμβάνει το ύπατο εκκλησιαστικό αξίωμα, αυτό της Αρχιεροσύνης, χειροτονούμενος επίσκοπος με τον τίτλο Αμφιπόλεως κατά το χρονικό διάστημα 1894 έως 1899. Το 1898 το Οικουμενικό Πατριαρχείο τον στέλνει Πατριαρχικό έξαρχο στην περιοχή της Μακεδονίας και συγκεκριμένα στις ιερές μονές της Αγίας Αναστασίας Βασιλικών Θεσσαλονίκης και της Θεοτόκου Εικοσιφοινίσσης Παγγαίου.
Η Μητρόπολη Μελενίκου πολλαπλώς ευεργετήθηκε από την παρουσία του Μητροπολίτου Προκοπίου. Ο Προκόπιος Λαζαρίδης λαμβάνει καθήκοντα ιεροκήρυκος της Μητροπόλεως και επιδίδεται σε ένα ιεραποστολικό αγώνα προκειμένου να ποτίσει τις διψασμένες ψυχές των εκεί Χριστιανών, οι οποίες είχαν στερηθεί το κήρυγμα του Θείου λόγου για πολλά χρόνια. Ο Μητροπολίτης Μελενίκου έλαβε ευχαριστήριες επιστολές για αυτήν του την επιλογή, αφού όλως ιδιαιτέρως ευχαριστήθηκε ο χριστιανικός πληθυσμός από αυτήν την επιλογή. Ο Προκόπιος Λαζαρίδης όντας γνώστης της τουρκικής γλώσσας πολλές φορές τη χρησιμοποίησε για να γίνεται περισσότερο αντιληπτός στον χριστιανικό πληθυσμό.
Η εθνική δράση του Προκοπίου Λαζαρίδη υπήρξε πολυποίκιλη και συνέβαλλε στη σφυρηλάτηση ενός ακραιφνούς ορθοδόξου βιώματος. Κατά τα έτη 1899-1906 διετέλεσε Μητροπολίτης Δυρραχίου και από πολύ νωρίς κατανόησε ότι θα έπρεπε να δείξει ιδιαίτερη ποιμαντική μέριμνα για την πνευματική κατάρτιση του ποιμνίου του. Τότε ήταν καιρός που θα έπρεπε να βρει τρόπους προκειμένου να στηρίξει το κομμάτι των κρυπτοχριστιανών, που υπήρχε στη Βόρεια Ήπειρο, ιδιαίτερα αισθητό. Η ενδημούσα Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατάλαβε από πολύ νωρίς ότι είχε να κάνει με μια σπουδαία εκκλησιαστική προσωπικότητα και αυτό το διεπίστωσε όταν ο Προκόπιος Λαζαρίδης έθεσε το ζήτημα εκλατινισμού των Ορθοδόξων Βοσνίας – Ερζεγοβίνης.
Το 1911 η χάρη Του Θεού τον βρίσκει να εκλέγεται Μητροπολίτης με τον τίτλο Ικονίου με έδρα τη Μικρά Ασία και αρχίζει έναν αγώνα πολύπτυχο σε εθνικό, ποιμαντικό και εκπαιδευτικό επίπεδο. Από πολύ νωρίς αντιλήφθηκε τον ρόλο του και ίδρυσε νέες ελληνικές κοινότητες, πολλά σχολεία και παράλληλα πολλούς ναούς. Προασπιζόμενος την Ορθόδοξη πίστη και πιστά αφοσιωμένος στην Μεγάλη Του Χριστού Εκκλησία ιδιαίτερη ήταν η ποιμαντική του δράση στην προσπάθεια των Νεοτούρκων να ηγηθούν μιας τουρκο-ορθόδοξης εκκλησίας έξω από την εκκλησιολογία του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτού του τουρκο-ορθόξου πλαστικού μορφώματος ήταν η χρησιμοποίηση της τουρκικής γλώσσας προς παραπλάνηση των πιστών. Οι Τούρκοι επιδόθηκαν σε μια σειρά βιαιοπραγιών εναντίον τους, προκειμένου να τους εκμαυλίσουν και να προχωρήσουν σε κάθε τι ξένο από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Οι Νεότουρκοι εν τέλει χάρη στους ελιγμούς του Μητροπολίτου Προκοπίου Λαζαρίδη απέτυχαν στην προσπάθειά των για εδραίωση αυτού του αρρώστου εκκλησιαστικού μορφώματος, που θα είχε επιπτώσεις και στην υγιαίνουσα διδασκαλία της Εκκλησίας. Έτσι, στις 20 Σεπτεμβρίου του 1920, ο Μητροπολίτης Προκόπιος μαζί με τον επίσκοπο των Αρμενίων και πάνω από διακόσιους ντόπιους Μουσουλμάνους προύχοντες φυλακίστηκε με την κατηγορία ότι υποστήριζε το αντικεμαλικό κίνημα του Μεχμέτ Ντελημπάς στο Ικόνιο. Ο Προκόπιος, όμως, εξορίζεται στο Ερζερούμ από τον Οκτώβριο του 1920 έως και τον Μάιο του 1922. Η ψυχική και σωματική υγεία του Προκοπίου Λαζαρίδη φαίνεται να έχει κλονιστεί μετά από αφόρητες ψυχικές και σωματικές ταλαιπωρίες στις οποίες υποβλήθηκε. Έτσι, στις 20 Απριλίου του 1923 αφήνει την τελευταία του πνοή. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο μέχρι και σήμερα αναγνωρίζει την πολυσήμαντη δράση του, που σκοπό είχε την εδραίωση της ορθής διδασκαλίας της Εκκλησίας που εξευγενίζει και φωτίζει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Kiminas, Demetrius (2009), The ecumenical patriarchate: A history of its metropolitanates with annotated hierarch catalogs, San Bernardino, CA: Borgo Press.
- Τσίρης, Θεόδωρος (2008), Η Προσφορά της Εκκλησίας και του Ιερού Κλήρου στη Μικρά Ασία 1912-1922, Thessaloniki: Aristotle University of Thessaloniki, Department of Theology.
- Μπάκας, Ιωάννης (2003), Ο Ελληνισμός και η Μητροπολιτική περιφέρεια Μελενοίκου, Θεσσαλονίκη: Διδακτορική Διατριβή,.
- «Eκκλησιαστικά», ΑΑ, περ. Β΄, φ. 24 (30/29.5.1891).
- Νομίδης, Χαράλαμπος-Περικλής (2016), Ο Άγιος Εθνοϊερομάρτυρας Μητροπολίτης Προκόπιος Ικονίου (1859-1923) και η δράση του στο Μελένικο και στην Ιερά Μονή Εικοσιφοινίσσης, ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ, Εταιρεία Μελέτης και Έρευνας της Ιστορίας των Σερρών (Ε.Μ.Ε.Ι.Σ).
