Του Δημήτρη Τσελίκα,
Ως ένα ελάχιστο «ευχαριστώ» στους ήρωες που πότισαν την ελληνική γη με το αίμα τους για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι, συνεχίζουμε το άτυπο αφιέρωμα στους μεγάλους στρατηγούς των Ελληνοπερσικών Πολέμων. Προχωράμε χρονολογικά στον Λεωνίδα, το «λιοντάρι» των Θερμοπυλών.
Για τη ζωή του πριν τις Θερμοπύλες λίγα μόνον πράγματα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ο Λεωνίδας ήταν γιος του Αναξανδρίδου Β΄ από την πρώτη γυναίκα του, και κατά σειρά απόγονος του Λέοντος, του Ευρυκρατίδου, του Αναξάνδρου, του Ευρυκράτους, του Πολυδώρου, του Αλκαμένους, του Τηλέκλου, του Αρχελάου, του Ηγησιλάου, του Διορύσσου, του Λεωβώτου, του Ερχεστράτου, του Ήγιος, του Ευρυσθένους, του Αριστοδήμου, του Αριστομάχου, του Κλεοδαίου, του Ύλλου, του Ηρακλέους. Βλέπουμε, λοιπόν, πως πρόγονός του ήταν ο μεγαλύτερος ήρωας της ελληνικής μυθολογίας, ο Ηρακλής – για την άποψη του γράφοντος περί ιστορικής αλήθειας της μυθολογίας ως κεκαλυμμένης ιστορίας, έχουμε κάνει λόγο σε παλαιότερα άρθρα. Ο Λεωνίδας, λοιπόν, από το γένος των Αγιαδών, γεννήθηκε το 540 π.Χ. και έγινε βασιλιάς εντελώς απροσδόκητα. Είχε άλλα δύο αδέρφια, τον Δωριέα και τον Κλεομένη (ο μόνος ετεροθαλής), που ήταν μεγαλύτερα σε ηλικία, και έτσι δεν ήταν δυνατόν να τους προσπεράσει στην ιεραρχία. Όμως, ο Κλεομένης πέθανε χωρίς να αφήσει αρσενικό απόγονο, και ο Δωριεύς πέθανε κι αυτός στην Σικελία. Έτσι, ο Λεωνίδας ανέλαβε την εξουσία (είχε κι άλλον αδελφό, τον Κλεόμβροτο, αλλά ήταν μικρότερος) και μάλιστα νυμφεύθηκε την κόρη του Κλεομένη, την Γοργώ. Η Λάκαινα βασίλισσα διακρινόταν για την πνευματική της οξύνοια και μάλιστα συμβούλευε τόσο τον πατέρα της όσο και τον άνδρα της για κάθε είδους ζητήματα, ακόμη και πολιτικά.
Πριν συνεχίσουμε την ιστορία του Λεωνίδα, οφείλουμε να αναφερθούμε και στα της Περσικής Αυτοκρατορίας την περίοδο εκείνη. Όταν ο Δαρείος Α΄ πέθανε, άφησε διάδοχο τον γιο του, Ξέρξη, ο οποίος ανέλαβε να συνεχίσει την εκστρατεία εναντίον των Ελλήνων. Βέβαια, η αλήθεια είναι πως ο βασιλιάς από μόνος του δεν ήταν σε θέση να λάβει μια τέτοια απόφαση. Ο πλέον φιλοπόλεμος στο στρατόπεδο των βαρβάρων ήταν ο στρατηγός Μαρδόνιος, ο οποίος είχε συντριβεί από τους Μακεδόνες και τους Θράκες κατά την πρώτη περσική εισβολή, και ο στόλος του είχε καταποντιστεί στη χερσόνησο του Άθω σε μια μεγάλη θαλασσοταραχή (300 πλοία και 20.000 άντρες). Ενθυμούμενος αυτά, λοιπόν, ο Μαρδόνιος ήθελε όσο τίποτε άλλο να πάρει εκδίκηση από τους Έλληνες. Επίσης, τα μυαλά του Ξέρξη ενδέχεται να ξεσηκώθηκαν από μία από τις γυναίκες του, την Εσθήρ. Η ιστορία της Εσθήρ μας είναι γνωστή από την Παλαιά Διαθήκη, όπου ο Ξέρξης αναφέρεται ως Αχασβήρος. Η Εσθήρ και ο θείος της Μαρδοχαίος αναρριχήθηκαν πολύ ψηλά στην περσική ιεραρχία, και πήραν το μέρος του Μαρδόνιου για εισβολή. Εναντίον του πολέμου ήταν ο Αρτάβανος, αδελφός του Δαρείου και θείος του Ξέρξη. Ο Αρτάβανος εξέταζε πολύ προσεκτικά κάθε κίνηση, και δεν έβλεπε κάποιο όφελος σε μια δεύτερη εκστρατεία εναντίον των Ελλήνων.
Όταν ο Ξέρξης συνεκάλεσε συνέλευση των ευγενών της Περσίας για να πάρει την γνώμη τους περί της εκστρατείας (ουσιαστικά είχε ήδη αποφασίσει υπέρ αυτής, απλώς ήθελε να τους το ανακοινώσει), ξεκίνησε να μιλά για τις παλαιότερες πολεμικές επιχειρήσεις των Περσών που πέτυχαν, για τα εδάφη που κατακτήθηκαν, για τους λαούς που υποδουλώθηκαν αλλά και για την παραδειγματική τιμωρία που έπρεπε να επιβάλλουν στους Έλληνες εξαιτίας της Ιωνικής Επανάστασης και της Μάχης του Μαραθώνα. Όταν τελείωσε, πήρε τον λόγο ο Μαρδόνιος. Ξεκινώντας έναν λόγο γεμάτο κολακείες («Δεν είσαι ο άριστος μόνο εκ των Περσών που υπήρξαν, αλλά και των Περσών που θα υπάρξουν»), τάχθηκε φανατικά υπέρ του πολέμου, υποστηρίζοντας πως θα διαλύσουν τους Έλληνες σε ξηρά και θάλασσα.
Μόλις τελείωσε, όλοι χειροκρότησαν και συμφώνησαν με τον Μαρδόνιο και τον Ξέρξη. Αυλοκόλακες ήταν εξάλλου, δεν μπορούσαν να πάνε κόντρα στον βασιλιά για να μην χάσουν την εύνοιά του. Μόνο ο Αρτάβανος πήρε τον λόγο και είπε ότι δεν θα ήταν σοφή μια τέτοια κίνηση, αφού οι Έλληνες απέδειξαν ότι είναι πολύ γενναίοι και ικανοί πολεμιστές. Μάλιστα, έβαλε και στοίχημα με τον Μαρδόνιο. «Αν πας στον πόλεμο και νικήσεις», του είπε, «τότε εγώ και τα παιδιά μου θα θανατωθούμε. Αν πας στον πόλεμο και χάσεις, τότε θα θανατωθούν τα παιδιά σου και εσύ, αν φυσικά καταφέρεις να γυρίσεις πίσω ζωντανός. Εγώ προφητεύω πως θα προκαλέσεις μεγάλο κακό στους Πέρσες και πως το σώμα σου θα γίνει βορά στα σκυλιά και τα όρνεα κάπου στην γη των Αθηναίων ή των Σπαρτιατών ή και νωρίτερα κατά την διαδρομή». Ο Ξέρξης τρελάθηκε. Άρχισε να βρίζει πολύ άσχημα τον Αρτάβανο. «Είσαι αδελφός του πατέρα μου και αυτό σε σώζει από την βαριά ποινή για τα λόγια που ξεστόμισες. Σου επιβάλλω την ατιμωτική τιμωρία να μην μας ακολουθήσεις στην εκστρατεία αλλά να μείνεις εδώ πίσω με τις γυναίκες, επειδή είσαι κακός και δειλός. Να μην είμαι απόγονος του Δαρείου του Υστάσπους κλπ. αν δεν τιμωρήσω τους Αθηναίους». Αυτά είπε, και ξεκίνησε τις ετοιμασίες.
Για την βασιλεία του Λεωνίδα, δεν έχουν διασωθεί στοιχεία. Πάντως, από τα Λακωνικά Αποφθέγματα του Πλουτάρχου μπορούμε να διακρίνουμε την δύναμη του χαρακτήρα του αλλά και την σπαρτιατική του προσωπικότητα. Όταν κάποιος του είπε «Εκτός από το ότι είσαι βασιλιάς μας, δεν διαφέρεις σε τίποτε άλλο από εμάς», ο Λεωνίδας του απάντησε «Αλλά αν δεν ήμουν καλύτερος από εσάς, δεν θα ήμουν βασιλιάς». Τα όσα ξέρουμε για αυτόν ξεκινούν από την κήρυξη της β΄ περσικής εισβολής στην Ελλάδα. Υπό την περσική απειλή, οι Έλληνες συγκεντρώθηκαν στον Ισθμό, όπου διεξήχθη συμβούλιο για την οργάνωση της άμυνας εναντίον των βαρβάρων. Αρχικά ειπώθηκε να χειροτονηθεί πρόεδρος και ηγεμόνας του όλου εγχειρήματος μία από τις πόλεις. Όμως, ενώ τα πρωτεία της δύναμης ξηράς τα κατείχε αδιαμφισβήτητα η Σπάρτη, στη δύναμη θάλασσας διέθετε μόνο 16 πλοία, ενώ η Αθήνα έδωσε τα 2/3 όλου του ελληνικού στόλου. Συνεπώς, έγινε λόγος να κυβερνήσουν οι Αθηναίοι στη θάλασσα και οι Σπαρτιάτες στην ξηρά. Βλέποντας όμως ότι οι υπόλοιπες πόλεις ήθελαν να ηγηθεί μόνο Σπαρτιάτης άνδρας, οι Αθηναίοι δέχτηκαν να υποχωρήσουν και να δώσουν την γενική αρχηγία στους Λακεδαιμονίους. Έτσι, αρχιναύαρχος ορίστηκε ο Ευρυβιάδης και αρχιστράτηγος ο Ευαίνετος.
Συνεχίζεται…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κων. Παπαρρηγόπουλου «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος 2, Αθήνα: Εκδόσεις Λυμπέρη – Εκδόσεις Οξύ.
- Πλεύρης, Κ. (2012), Οι βάρβαροι (Αναφορά στα Ελληνοπερσικά), Αθήνα: Εκδόσεις Ήλεκτρον.
- Ηρόδοτος Αλικαρνασσεύς, Ιστοριών Ζ’ – Πολύμνια (2012), μτφρ. Τζαφερόπουλος Α., Αθήνα: Βιβλιοθήκη Των Ελλήνων – Γεωργιάδης.
- Biographies – Οι μεγάλοι όλων των εποχών, τόμος 1: Αρχαιότητα, Αθήνα: Εκδόσεις Δομή Α.Ε.
- Leonidas, king of Sparta, greeka.com, Διαθέσιμο εδώ
- Leonidas, history.com, Διαθέσιμο εδώ
