Της Γιάννας Φουρνάρη,
Στις 19 Αυγούστου εορτάστηκε η Παγκόσμια Ημέρα Φωτογραφίας και αφορμώμενοι από το γεγονός αυτό, συγκεντρώσαμε περιπτώσεις, στις οποίες η φωτογραφία δεν περιορίστηκε στο να κοσμήσει το εξώφυλλο ενός δίσκου, αλλά αποτέλεσε αυτή καθ’ αυτή το κυρίαρχο θέμα των τραγουδιών.
1. «Α. Μάνθος»
Κυκλοφορεί το 2000 με το άλμπουμ του Θανάση Παπακωνσταντίνου Βραχνός Προφήτης. Η μουσική είναι δική του, ενώ οι στίχοι αποτελούν διασκευή του ποιήματος του Χρήστου Μπράβου. Το τραγούδι περιγράφει μία πραγματική ιστορία. Πράγματι, ένα βράδυ του 1923 ο επικηρυγμένος ληστής Θωμάς Γκαντάρας, αφού φόρεσε τη φουστανέλα και τα ασημένια τσαπράζια του, πήγε κρυφά στο σπίτι του περίφημου τρικαλινού φωτογράφου Αθανάσιου Μάνθου. Μπήκε απ’ τη στέγη και τον ξύπνησε προκειμένου να τον φωτογραφίσει με τη συμμορία του, πιθανώς επειδή πίστευαν ότι το τέλος πλησιάζει. Και πραγματικά, λίγο καιρό μετά την παρακάτω φωτογραφία, ο Γκαντάρας σκοτώθηκε. Στην πρώτη εκτέλεση του τραγουδιού, όπως αποτυπώνεται στο δίσκο Βραχνός Προφήτης, την εισαγωγή του κομματιού απαγγέλλει ο Θανάσης Γκαντάρας, απόγονος του ληστή και μακρινός συγγενής του ίδιου του Θανάση Παπακωνσταντίνου! Ο Αθανάσιος Μάνθος, όπως ήδη είπαμε, είναι επίσης υπαρκτό πρόσωπο. Ήταν ο πρώτος φωτογράφος των Τρικάλων, ξακουστός στην εποχή του. Ξεκίνησε το 1919 και δούλεψε στο διάσημο φωτογραφείο του έως και το 1960 που έφυγε από τη ζωή. Μάλιστα, ο συνονόματος εγγονός του συνεχίζει την επαγγελματική παράδοση της οικογένειας στα Τρίκαλα μέχρι και σήμερα.
2. “Photograph”
Κυκλοφορεί με τον δίσκο του 1973 Ringo, σε στίχους και μουσική του Ringo Star σε συνεργασία με τον παλιό συνεργάτη του απ’ τους Beatles George Harrison. Εδώ, η φωτογραφία λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος με το παρελθόν και συγκεκριμένα σχετικά με μια ερωτική σχέση που έχει λήξει. Μέσα απ’ τους στίχους του διαφαίνεται η τάση μας να επιστρέφουμε μέσω των φωτογραφιών σε στιγμές που όλα -έστω και προσωρινά- φάνταζαν ιδανικά, αγνοώντας την συνολική κατάσταση που μπορεί να ενείχε και δυσάρεστα συναισθήματα σε αντίστοιχη ένταση.
3. «Μια παλιά φωτογραφία»
Οι στίχοι ανήκουν στον Άλκη Αλκαίο και η μουσική στον Θάνο Μικρούτσικο. Η πρώτη εκτέλεση γίνεται το 1989 από τον Διονύση Θεοδόση στον δίσκο τους Όσο κρατάει ένας καφές αλλά περισσότερο γνωστό έγινε το 1996, όταν ερμηνεύτηκε από τον Δημήτρη Μητροπάνο στον εμβληματικό δίσκο του Στου αιώνα την Παράγκα. Θεματολογικά θα μπορούσε να θεωρηθεί το ελληνικό ανάλογο του Photograph, μιας και εδώ ο ήρωας του τραγουδιού αναπολεί μια σχέση που έχει τελειώσει, εδώ ωστόσο εκτός από νοσταλγία και θλίψη, διακατέχεται και από πικρία και ίσως οργή, κάτι που τον οδηγεί στην προσπάθεια αποκοπής από το παρελθόν, με τη συμβολική καταστροφή της φωτογραφίας.
4. “Kodachrome”
Η σύνθεση του τραγουδιού γίνεται το 1973 από τον Paul Simon και το ίδιο έτος το τραγούδι κυκλοφορεί ως προπομπός του δίσκου του There Goes Rhymin’ Simon. Το όνομα του τραγουδιού προέρχεται από ένα εκ των πρώτων έγχρωμων φωτογραφικών φιλμ, το “Κodachrome” που είχε κυκλοφορήσει από την εταιρεία Kodak. Η μελωδία του τραγουδιού είναι αισιόδοξη και ευχάριστη, ενώ οι στίχοι αναδεικνύουν την σημασία της οπτικής γωνίας και της εστίασης -όχι μόνο στη φωτογραφία αλλά και στη ζωή ευρύτερα. Διαμηνύεται, δηλαδή, πως ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αντιδρούμε στην πραγματικότητα δεν εξαρτάται μόνο από τα γεγονότα αυτά καθ’ αυτά αλλά και από το «φίλτρο» μέσα από το οποίο τα παρατηρούμε, στοιχείο που μας επιτρέπει να ξεχωρίζουμε κάθε ελάχιστο φωτεινό σημείο μέσα σε κατά τα άλλα σκούρα πλάνα.
5. «Τσε»
Ένα απ’ τα πιο γνωστά τραγούδια του Μάνου Λοϊζου, σε στίχους, μουσική και ερμηνεία δική του. Κυκλοφόρησε το 1974 με το άλμπουμ Τραγούδια του δρόμου. Η μελωδία είναι πλήρως εναρμονισμένη με το νόημα των στίχων, ξεκινώντας μαλακά και αργόσυρτα και αποκτώντας έπειτα μια βίαιη -σχεδόν- χροιά όταν συνοδεύει τις λέξεις «απ’ αυτές που ξεσκίζει ο χαφιές» και καταλήγοντας και πάλι ήπια και τρυφερά όταν γίνεται λόγος για τον ρόλο της φωτογραφίας στη ζωή των φοιτητών του τραγουδιού. Σε μια περίοδο πολιτικών αναταραχών, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, το τραγούδι αυτό πραγματεύεται τις έννοιες της αντίστασης και της αλληλοτροφοδοτούμενης σχέσης της με τον έρωτα. Ως αντίπαλο μέτωπο, παρουσιάζεται ο χαφιές, συμβολίζοντας κάθε φασιστικό καθεστώς που ξεσκίζει φωτογραφίες και εξαφανίζει με μίσος κάθε ομορφιά που δεν μπορεί νιώσει κοινωνός της, κάθε φωτεινή πηγή που του αποκαλύπτει τις τρομακτικές διαστάσεις της δικής του μαυρίλας και μοναξιάς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Η Τρικαλινή ιστορία του τραγουδιού «Α. Μάνθος», trikkipress.gr, διαθέσιμο εδώ
