Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Ο πλανήτης βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή, καθώς η κλιματική κρίση έχει αρχίσει να επηρεάζει κάθε γωνιά του. Σε αυξημένο κίνδυνο λόγω των αλλαγών της θερμοκρασίας βρίσκονται τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού. Αυτά τα ειδυλλιακά νησιωτικά συμπλέγματα αντιμετωπίζουν τον ανείπωτο κίνδυνο της υποβύθισης, λόγω της αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Μια από τις επιπτώσεις της «κλιματικής αλλαγής» είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, η οποία επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τους πάγους και τους παγετώνες. Αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας λιώνει τους πάγους στους πόλους, με αποτέλεσμα την αύξηση της στάθμης της θάλασσας. Το συγκεκριμένο φαινόμενο, απειλεί σοβαρά τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού, πολλά από τα οποία βρίσκονται σε πολύ χαμηλό υψόμετρο.
Οι επιπτώσεις της αύξησης της στάθμης της θάλασσας στα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού είναι συντριπτικές. Τα περισσότερα από αυτά τα νησιά έχουν πολύ χαμηλό υψόμετρο, μερικά από αυτά μόλις λίγα μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Αυτό σημαίνει, ότι ακόμα και μικρές αλλαγές στη στάθμη της θάλασσας μπορούν να έχουν δραματικές συνέπειες. Οι πλημμύρες αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση, ενώ οι εντατικές καταιγίδες προκαλούν εκτεταμένες πλημμύρες, θέτοντας σε κίνδυνο σπίτια και υποδομές.
Οι αναπτυσσόμενες χώρες, που είναι πιο ευάλωτες στις καταστροφές της «κλιματικής αλλαγής», ζητούν συνεχώς βοήθεια και υποστήριξη από τα πλούσια κράτη της Δύσης. Το Κιριμπάτι, μια από τις νησιωτικές χώρες του Ειρηνικού Ωκεανού, αποτελεί μια χαρακτηριστική περίπτωση. Το Κιριμπάτι αποτελείται από 33 κοραλλιογενείς Ατόλες διάσπαρτες σε μια τεράστια έκταση ωκεανού στον κεντρικό Ειρηνικό Ωκεανό, μεταξύ Χαβάης και Αυστραλίας. Κανένα μέρος της γης του Κιριμπάτι δεν υψώνεται περισσότερα από δύο μέτρα πάνω από τον ωκεανό, καθιστώντας το ένα από τα πιο ευάλωτα μέρη στον κόσμο στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας θα είναι αμείλικτη από αυτόν τον αιώνα και ύστερα, ακόμη και αν περιοριστούν οι εκπομπές που θερμαίνουν τον πλανήτη. Ο παγκόσμιος μέσος όρος θα αυξηθεί έως και μια μονάδα μέχρι το 2100, ίσως και περισσότερο εάν τα τεράστια στρώματα πάγου στους πόλους σπάσουν γρηγορότερα από το αναμενόμενο. Αυτό, σύμφωνα με ειδικούς, μεταξύ άλλων θα οδηγήσει τη γη του Κιριμπάτι να ανυψωθεί κατά τρία έως πέντε μέτρα, πράγμα που θα επηρεάσει την ικανότητα των ανθρώπων να έχουν πρόσβαση στη θάλασσα, έναν βασικό πόρο για τρόφιμα και εισόδημα.
Αρκετά μικρά νησιά έχουν ήδη πλημμυρίσει, ενώ τμήματα άλλων έχουν διαβρωθεί από την προοδευτική παλίρροια. Οι πλημμύρες είναι «τρομακτικές κατά καιρούς», σύμφωνα με τον Πρόεδρο της χώρας, Taneti Maamau, και έχουν προκαλέσει την τεράστια κινητοποίηση των πολιτών του Κιριμπάτι. Η κυβέρνησή του αποφάσισε, ότι η οχύρωση των νησιών είναι η καλύτερη επιλογή, πράγμα που αποτελεί απομάκρυνση από τις απόψεις του προηγούμενου Προέδρου, Anote Tong, ο οποίος υποστήριζε την έννοια της «μετανάστευσης με αξιοπρέπεια», όπου οι πολίτες της χώρας θα σχημάτιζαν κοινότητες μεταναστών σε μέρη, όπως η Αυστραλία και τα Φίτζι. Σε αντίθεση με αυτό, ο Maamau τονίζει ότι: «Είμαστε εδώ για πάνω από 2.000 χρόνια, πώς μπορείτε να μας πείσετε ότι τα νησιά μας θα εξαφανιστούν;»
Έτσι, η νησιωτική χώρα έχει προχωρήσει στην ανάπτυξη ενός σχεδίου, σύμφωνα με το οποίο θα σκάψουν τεράστιες συστάδες άμμου και βράχων από τον βυθό της θάλασσας και θα τις στρώσουν στις λεπτές κοραλλιογενείς Ατόλες που συνθέτουν την αραιή στεριά του Κιριμπάτι. Το σχέδιο αυτό, αναμένεται να κοστίσει δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον Πρόεδρο της χώρας. Η χώρα του Ειρηνικού, ήδη, έχει εξασφαλίσει ένα μικρό χρηματικό ποσό από την Παγκόσμια Τράπεζα, με στόχο την προστασία του, αλλά ο Maamau υποστηρίζει ότι οι ανεπτυγμένες χώρες, που έχουν κάνει τα περισσότερα για να προκαλέσουν την κλιματική κρίση, θα πρέπει να πληρώσουν πολλά περισσότερα για να βοηθήσουν στη διάσωση των νησιών του Ειρηνικού.
Η επιθυμία του Κιριμπάτι να δημιουργήσει νέες επενδύσεις, το ενέπλεξε σε μια ευρύτερη γεωπολιτική, με τον Tong, να κατηγορεί την κυβέρνηση του Maamau ότι «μαγείρευε κάτι με την Κίνα». Πριν λίγα χρόνια η κυβέρνηση άνοιξε την Προστατευόμενη Περιοχή των Νήσων Φοίνιξ, ένα από τα μεγαλύτερα θαλάσσια καταφύγια στον κόσμο, για εμπορική αλιεία, όπου οι κινεζικές μηχανότρατες μπορούν να ψαρεύουν τόνο. Εικάζεται επίσης ότι η Κίνα θέλει μια στρατιωτική βάση στην επικράτεια του Κιριμπάτι, αν και τόσο το Πεκίνο όσο και ο Maamau το έχουν αρνηθεί.
Μια ακόμα νησιωτική χώρα, το Τουβαλού, αντιμετωπίζει αντίστοιχα προβλήματα. To 2021, o Υπουργός Εξωτερικών, Simon Kofe, τράβηξε την παγκόσμια προσοχή στην χώρα του, όταν μίλησε σε μια παγκόσμια διάσκεψη για το κλίμα, όρθιος μέσα στη θάλασσα για να δείξει ότι το Τουβαλού «βουλιάζει». Το Τουβαλού αποτελεί μια από τις πρώτες χώρες που ενδέχεται να επηρεαστούν σημαντικά από την άνοδο αυτή. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, οι υψηλότερες παλίρροιες, θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν την μισή έκταση της εθνικής πρωτεύουσας, Funafuti, μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα, ποσοστό που θα φτάσει το 95% μέχρι το 2100.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον εγείρει το γεγονός, ότι η Αυστραλία διεκδικεί μαζί με την Τουρκία να φιλοξενήσει την κοινή συνάντηση COP Αυστραλίας-Ειρηνικού για το κλίμα το 2026. Οι κυβερνήσεις του Ειρηνικού έχουν υποστηρίξει ευρέως την πρόταση, αλλά ακτιβιστές, λιγότερο μπερδεμένοι από τη γλώσσα της διπλωματίας, υποστηρίζουν ότι η συνεχιζόμενη εξόρυξη ορυκτών καυσίμων από την Αυστραλία κάνει την προσφορά της άκρως υποκριτική. Παράλληλα, οι χώρες του Ειρηνικού επιθυμούν η Αυστραλία να επιβάλει μορατόριουμ για την εξόρυξη φυσικού αερίου και πετρελαίου και να σταματήσει να εκδίδει νέες άδειες για την παραγωγή άνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Επιλογικά, προκειμένου να προστατευτούν τα νησιά του Ειρηνικού Ωκεανού και άλλες περιοχές που αντιμετωπίζουν ανάλογους κινδύνους, πρέπει να ληφθούν αμέσως μέτρα για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στις αναπόφευκτες αλλαγές. Οι προσπάθειες αυτές, πρέπει να περιλαμβάνουν την ενίσχυση της υποδομής, την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, τη διατήρηση των ακτών και των υδάτινων οικοσυστημάτων και τη δημιουργία μηχανισμών προστασίας και αντιμετώπισης των καταστροφικών επιπτώσεων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘No safe place’: Kiribati seeks donors to raise islands from encroaching seas, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Tuvalu, sinking in the Pacific, fears becoming a superpower ‘pawn’, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Fighting, not sinking: The Pacific plea for Australian climate action, The Sydney Morning Herald, διαθέσιμο εδώ
