Του Κωνσταντίνου Γκότση,
Ο πληθωρισμός στις περισσότερες δυτικές οικονομίες, έπειτα από πολύμηνη νομισματική «σύσφιξη» και πολλαπλές αυξήσεις επιτοκίων, έχει μειωθεί αισθητά, ειδικά στις Η.Π.Α., αν και δεν έχει φτάσει στα επιθυμητά επίπεδα για τους κεντρικούς τραπεζίτες. Γενικότερα, αν και υπάρχει ο κίνδυνος για εκ νέου πληθωριστική ανάφλεξη, τουλάχιστον σε συγκεκριμένες κατηγορίες αγαθών και υπηρεσιών, αδιαμφησβήτητα ο πληθωρισμός έχει μπει σε καθοδική τροχιά, χωρίς, μάλιστα, η ανάπτυξη και το επενδυτικό κλίμα να έχουν υποστεί ακραίες επιπτώσεις για τον βαθμό μείωσής του, κάτι που αποτελεί ολίγον παράδοξο.
Όλοι σχεδόν οι αναλυτές εκτιμούσαν πως οι επιπτώσεις των επιθετικών αυξήσεων, σε συνδυασμό με τις γεωπολιτικές εντάσεις και συγκρούσεις, θα έριχναν τις οικονομίες ακόμα και σε «βαθιά» ύφεση, αν οι Κεντρικές Τράπεζες δεν ήταν προσεκτικές στις αποφάσεις τους. Αυτές οι προβλέψεις, εν μέρει, ώθησαν πολλές Κυβερνήσεις να «χαλαρώσουν» τα δημοσιονομικά τους και να προσφέρουν σημαντικές ενισχύσεις, για να μετριάσουν, όσον το δυνατό περισσότερο, τις πιέσεις που δέχονταν (και δέχονται ακόμη) πολλά νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ιδιαίτερα οι πιο ευάλωτες μονάδες, από την ακρίβεια.
Αξίζει να ειπωθεί πως, παραδόξως, από τα ελάχιστα μέτρα που έλαβαν και δεν επηρέασαν αρνητικά τον πληθωρισμό, αλλά και την ανεργία, ήταν οι αυξήσεις στους βασικούς μισθούς, αν το δούμε συνολικά στις οικονομίες του Ο.Ο.Σ.Α., όπου οι περισσότερες τον αύξησαν για να συμβαδίσουν με τον πληθωρισμό. Κατά μέσο όρο (στις χώρες του Ο.Ο.Σ.Α.), οι ονομαστικοί κατώτατοι μισθοί, βάσει τη νομοθεσία, αυξήθηκαν κατά 29% μεταξύ της περιόδου Δεκεμβρίου 2020 και Μαΐου 2023, ενώ οι τιμές αυξήθηκαν κατά περίπου 25%, χωρίς να ωθούν σε μια σπείρα μισθών-τιμών την οικονομία (μια αύξηση 1% στον κατώτατο μισθό ανέρχεται μόνο σε 0,09% στις Η.Π.Α. και 0,23% στη Γαλλία στη συνολική αύξηση των μισθών, σύμφωνα με έρευνα). Παράλληλα, για τις περισσότερες επιχειρήσεις δεν αύξησαν ιδιαίτερα το λειτουργικό τους κόστος, δεδομένου ότι ήδη σημειώνονταν σε πολλές χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας αυξήσεις λόγω της μεγάλης ζήτησης για εργαζόμενους. Βέβαια, αν όντως εισέλθουν οι οικονομίες σε ύφεση, οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό από τις Κυβερνήσεις απλά θα συνεισφέρουν στην άνοδο της ανεργίας.
Επιστρέφοντας στο βασικό μας θέμα, δεν λείπουν, επίσης, από μερικούς και οι επευφημίες για ορισμένες οικονομίες -και ειδικά των Η.Π.Α.- για απόλυτη εποτυχία στην καταπολέμηση του υψηλού πληθωρισμού. Να σημειωθεί κιόλας, πως στην περίπτωση της αμερικανικής οικονομίας, κυρίως σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές, ο μοχλός του πληθωρισμού ήταν κατά κύριο λόγο η υψηλή και, ταυτοχρόνως, πλεονάζουσα ζήτηση και λιγότερο τα προβλήματα στην (ελλειμματική) προσφορά.
Ακόμα, έχει ακουστεί και το αρχικό σενάριο για το είδος του πληθωρισμού, που το υποστήριζαν οι περισσότεροι κεντρικοί τραπεζίτες λίγους μήνες πριν ξεκινήσουν τη «σύσφιξη», ότι, δηλαδή, θα ήταν παροδικός, τελικά, ο πληθωρισμός και πως η -τουλάχιστον- φαινομενικά ανώδυνη πτώση του πληθωρισμού του Δ.Τ.Κ. των Η.Π.Α. θα πρέπει να αναθεωρήσει ριζικά την πολιτική της Fed. Προφανώς, αυτή η προσέγγιση είναι αρκετά ακραία, αν πραγματοποιήσει κανείς μια πιο διεξοδική ματιά στα μακροοικονομικά και δημοσιονομικά στοιχεία της τελευταίας περιόδου, κάτι που δεν θα αναλυθεί στο παρόν άρθρο.
Η πτώση του πληθωρισμού του Δ.Τ.Κ. των Η.Π.Α. από ένα ανώτατο όριο άνω του 9% σε 3,2% τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους δεν μπορεί να συγκαλύψει την τεράστια υπέρβαση των τιμών σε σύγκριση με τους στόχους. Τα τελευταία δύο χρόνια, αυτός ο βασικός δείκτης μέτρησης του πληθωρισμού στις Η.Π.Α. έχει αυξηθεί κατά 12%, δηλαδή με ετήσιο ρυθμό περίπου τρεις φορές ταχύτερο από το 2% που στοχεύει η Federal Reserve. Στην Ευρωζώνη και στο Ηνωμένο Βασίλειο οι αυξήσεις τα τελευταία δύο χρόνια ήταν ακόμα υψηλότερες, στο 14,6% και 17,6%, αντίστοιχα.
Όπως παρατήρησαν τα μέλη της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς των Η.Π.Α. στην τελευταία τους συνεδρίαση, «οι ονομαστικοί μισθοί εξακολουθούσαν να αυξάνονται σε ποσοστά πάνω από τα επίπεδα που εκτιμάται ότι συνάδουν με τη διαρκή επίτευξη του στόχου της επιτροπής για πληθωρισμό 2%». Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα χρειάστηκε να αυξήσει τις εκτιμήσεις της για τον πληθωρισμό στις τελευταίες της προβλέψεις και οι μετρήσεις του δομικού πληθωρισμού τον δείχνουν οριακά άκαμπτο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Αρχής, παρά την πτωτική τροχιά που φαίνεται λαμβάνει ο υποκείμενος πληθωρισμός, καταγράφεται πως η σπείρα των μισθών (κάτι που παρατηρείται από το Brexit και έπειτα) δεν είναι τόσο εύκολα αναστρέψιμη, γεγονός που αυξάνει το ενδεχόμενο εκ νέου κλιμάκωσης του πληθωρισμού. Μάλιστα, αν επικεντρωθούμε στον πληθωρισμό των υπηρεσιών και, σε ορισμένες οικονομίες, στον πληθωρισμό των τροφίμων, θα αντιληφθούμε πως το ζήτημα είναι ακόμα πιο σοβαρό και κρίσιμο από όσο φαίνεται και η μέχρι τώρα βελτίωση μικρή και ίσως συγκυριακή.
Γενικά, ο υποκείμενος πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, δεν υπάρχει σχεδόν καμία συνεπής υπόθεση ότι η συντριπτική πλειονότητα αυτής της νομισματικής «σύσφιξης» ήταν λανθασμένη. Βέβαια, όπως γράφει και ο Chris Giles σε άρθρο του στους FT, δεν μπορούμε να ξέρουμε με σιγουριά πώς θα ήταν η κατάσταση χωρίς την παρέμβαση των Κ.Τ., αλλά η λογική λέει ότι η πλεονάζουσα ζήτηση θα ήταν μεγαλύτερη, ο πληθωρισμός υψηλότερος και πιο ανελαστικός. Τα μέτρα που έλαβαν για τον περιορισμό του πληθωρισμού ήταν, επομένως, σχεδόν απαραίτητα και σίγουρα δεν έχει κλείσει ο κύκλος του νομισματικού περιορισμού. Οι πρόσφατες ενδείξεις στα πιο πρόσφατα μακροοικονομικά στοιχεία (όπως π.χ. η πρόσφατη δημοσίευση των P.M.Is της Ευρωζώνης, που έδειξαν υψηλότερη του αναμενόμενο συρρίκνωση των οικονομικών δραστηριοτήτων, ακόμα και στις υπηρεσίες), οι έντονες πιέσεις στην κινεζική οικονομία και, κατ’ επέκταση, η πτωτική τροχιά που φαίνεται να λαμβάνουν οι αγορές μετοχών διεθνώς, διαμορφώνουν αδιαμφησβήτητα ένα πιο ευνοϊκό κλίμα για την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Η τροπή αυτή των εξελίξεων ίσως οδηγήσει και στο τέλος των αυξήσεων των επιτοκίων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- It’s far too early to declare the end of inflation, ft.com, διαθέσιμο εδώ
- The minimum wage has passed the high inflation test, ft.com, διαθέσιμο εδώ
- Falling eurozone business activity raises doubts over ECB’s next move, ft.com, διαθέσιμο εδώ
