Της Στέλλας Κίζυλη,
Η πρόβλεψη μίας νέας εταιρικής μορφής, η οποία αφενός θα ανταποκρίνεται καλύτερα στα δεδομένα και τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και αφετέρου δεν θα γνωρίζει τα προβλήματα και τις δυσκίνητες ρυθμίσεις των άλλων εταιρικών κεφαλαιουχικών σχηματισμών, κρίθηκε απαραίτητη από το νομοθέτη. Έτσι, η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία, ούσα ευέλικτη εταιρική μορφή απαλλαγμένη από πολλές διατυπώσεις, δημιουργήθηκε για να εξυπηρετήσει πρωτίστως τις ανάγκες των μικρών επιχειρήσεων που απασχολούνται κυρίως στον τομέα της παροχής υπηρεσιών. Διαθέτει νομική προσωπικότητα και σωματειακή δομή, ευθύνεται η ίδια για τα χρέη της, ενώ αυτό που τη διακρίνει από τις άλλες κεφαλαιουχικές εταιρείες είναι ότι μπορεί να συσταθεί και με μηδενικό κεφάλαιο.
Η ΙΚΕ συνιστάται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα με ιδιωτικό έγγραφο, το οποίο αποτελεί συστατικό τύπο, εκτός αν από τον νόμο επιβάλλεται συμβολαιογραφικός τύπος και για την έγκυρη σύστασή της απαιτείται εκτός από τη σύναψη καταστατικού, καταβολή εισφοράς και δημοσιότητα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στην ΙΚΕ οι εταίροι μπορούν να συμμετάσχουν όχι μόνο με την καταβολή εισφορών αποτιμητών σε χρήμα, τις λεγόμενες κεφαλαιακές εισφορές, αλλά και με την καταβολή μη αποτιμητών σε χρήμα εισφορών, ιδίως με εισφορά εργασίας ή με την ανάληψη ευθύνης μέχρι ενός ποσού για τα χρέη της εταιρείας, δηλαδή τις εξωκεφαλαιακές και τις εγγυητικές εισφορές αντίστοιχα. Ειδικότερα, οι κεφαλαιακές εισφορές πρέπει να καταβληθούν εις ολόκληρον κατά την ίδρυση της εταιρείας, σε αντίθεση με τις εξωκεφαλαιακές και τις εγγυητικές, οι οποίες πρέπει να καταβληθούν κατά τη σύσταση της εταιρείας. Όλοι οι εταίροι έχουν εταιρικά μερίδια, τα οποία έχουν την ίδια ονομαστική αξία, ανεξάρτητα από το είδος της εισφοράς που κατέβαλαν. Το ύψος του κεφαλαίου, το οποίο αποτελείται μόνο από τις κεφαλαιακές εισφορές, καθορίζεται ελεύθερα από τους εταίρους και διαιρείται σε ισότιμα μερίδια, ανάλογα με τον αριθμό των εισφορών αυτών.
Βάσει του νόμου 4072/2012 που διέπει την ΙΚΕ, αυτή έχει υποχρεωτικά δύο όργανα, τη συνέλευση των εταίρων και τους διαχειριστές. Ειδικότερα, ορίζεται γενική αρμοδιότητα των εταίρων να αποφασίζουν για οποιαδήποτε εταιρική υπόθεση, ακόμα και για υποθέσεις διαχείρισης της εταιρείας. Σε περίπτωση που μια πράξη διαχείρισης εγκριθεί από τους εταίρους, οι διαχειριστές δεν υπέχουν ευθύνη. Ωστόσο, απαραίτητο είναι να υπάρχει αυτόνομη και διακριτή δράση των δύο οργάνων και όχι συνεχής υπεισέλευση του ενός στα έργα του άλλου.
Έτσι, η διαχείριση και η εκπροσώπηση της εταιρείας ανήκουν στους διαχειριστές, οι οποίοι τις ασκούν συλλογικά, υπέχουν υποχρέωση πίστης έναντι της εταιρείας και των εταίρων, καθώς διαχειρίζονται ξένη περιουσία και ευθύνονται εις ολόκληρον για κάθε παράβαση του νόμου ή του καταστατικού και για κάθε διαχειριστικό πταίσμα. Βέβαια, παρά το γεγονός ότι νόμιμοι διαχειριστές είναι όλοι οι εταίροι, δε μπορεί να αποκλεισθεί η δυνατότητα διορισμού ενός η περισσότερων εταίρων ή και τρίτων προσώπων, τα οποία θα ασκούν την εξουσία διαχείρισης ατομικά ή συλλογικά βάσει του καταστατικού. Η εξουσία διαχείρισης αποτελεί ταυτόχρονα εταιρικό δικαίωμα και υποχρέωση, αφού δεν πηγάζει από σχέση παροχής υπηρεσιών και συνεπώς δεν καταβάλλεται αμοιβή για την άσκησή της.
Όπως σε κάθε εταιρική μορφή, έτσι και στην ΙΚΕ, οι εταίροι έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις. Ειδικότερα, πέρα από το δικαίωμα διοικήσεως που δεν είναι άλλο από την εξουσία διαχείρισης και εκπροσώπησης, όταν υπάρχει νόμιμη διαχείριση, οι εταίροι έχουν και δικαίωμα παροχής πληροφοριών για κάθε εταιρική υπόθεση και ελέγχου των εγγράφων της εταιρείας καθώς και περιουσιακά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα συμμετοχής στα κέρδη, εφόσον υπάρχει απόφαση των εταίρων σχετικά με το αν και το πόσα κέρδη θα διανεμηθούν και δικαίωμα συμμετοχής στο προϊόν της εκκαθάρισης. Από την άλλη, όσον αφορά στις υποχρεώσεις, βασικότερη εκ των οποίων είναι η εκπλήρωση της εισφοράς εκ μέρους των εταίρων, υπάρχει υποχρέωση διαχείρισης και εκπροσώπησης, εφόσον ισχύει η νόμιμη διαχείριση, ενώ καίριας σημασίας είναι η αρχή της ισότητας των εταιρικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Η έκταση δηλαδή και το περιεχόμενο των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων δεν εξαρτώνται από το είδος και το ύψος της καταβαλλόμενης εισφοράς.
Τέλος, η ΙΚΕ λύεται με απόφαση των εταίρων, που λαμβάνεται με πλειοψηφία 2/3, με την πάροδο του χρόνου διάρκειάς της που συμφωνήθηκε στο καταστατικό, με την κήρυξη της σε πτώχευση, καθώς και για ειδικώς προβλεπόμενους στο νόμο λόγους. Ωστόσο στον νέο νόμο 4872/2021, ο οποίος διέπει και τις ΙΚΕ, ορίζεται ότι για τις εταιρείες που έχουν επιλέξει διάρκεια ορισμένου χρόνου, η διάρκεια θα μετατρέπεται αυτομάτως σε αορίστου χρόνου, εκτός αν οι εταίροι αποφασίσουν τη λύση της εταιρείας, επιφέροντας ρήγμα στην πάγια ισχύουσα αυτόματη λύση με την πάροδο του ορισμένου χρόνου. Συνέπεια της λύσης της εταιρείας είναι η θέση της σε εκκαθάριση, η οποία διενεργείται από τον διαχειριστή, εκτός αν οι εταίροι με απόφασή τους ή το καταστατικό ορίζουν διαφορετικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διευκρινίσεις για τις αλλαγές σε ΕΠΕ και ΙΚΕ με τον ν. 4872/2021, lawspot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Νικόλαος Κ. Ρόκας, Εμπορικές Εταιρείες, Εκδόσεις Σάκκουλα, 2019
