Του Νίκου Διονυσάτου,
Στην Δύση, τα τελευταία χρόνια, και ειδικά στον χώρο της άκρας δεξιάς, είναι εξαιρετικά διαδεδομένη η «Θεωρία της Μεγάλης Αντικατάστασης». Ότι δηλαδή, οι λευκοί κάτοικοι της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, θα αντικατασταθούν σταδιακά από πληθυσμούς του Τρίτου Κόσμου. Φυσικά, αυτή η θεωρία δεν είναι καινούργια, ούτε εντελώς αβάσιμη, εάν λάβει κανείς υπόψιν τα αντικειμενικά δημογραφικά δεδομένα. Ο φόβος της επιμειξίας ή της αντικατάστασης των λευκών πληθυσμών υπάρχει με την σημερινή του περίπου μορφή, σίγουρα ήδη από τον 19ο αιώνα, ενώ με την μεταναστευτική κρίση και την υπογεννητικότητα που μαστίζει τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, είναι λογικό να αποκτά νέα υπόσταση.
Ωστόσο, παρά τον πανικό που περικλείει την ιδέα ότι κατά τις επόμενες δεκαετίες οι κοινωνίες, στις οποίες ζούμε θα είναι πολιτιστικά και φαινοτυπικά διαφορετικές, δεν χρειάζεται να καταφεύγει κανείς σε ακρότητες. Πράγματι, η πολυπολιτισμικότητα έχει τα προβλήματα της, ωστόσο αποτελεί ένα, τρόπον τινά, αναπόφευκτο πεπρωμένο για τις κοινωνίες της Δύσης. Σε όλη την διάρκεια της ιστορίας, πληθυσμοί μετανάστευαν με βάση τις κλιματικές, οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, από τους αρχαίους Ινδοευρωπαίους, πολιτιστικούς μας πρόγονους, μέχρι τους σημερινούς πρόσφυγες που φεύγουν από την Ερυθραία, για να αποφύγουν την πολυετή υποχρεωτική στράτευση. Έτσι, στόχος μας δεν θα έπρεπε να είναι η πλήρης ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών, αλλά η ελεγχόμενη αξιοποίηση τους, μέσω προγραμμάτων νόμιμης εισόδου και αποτελεσματικής τους ένταξης.
Κάπου εδώ όμως, θα πρέπει να μπει στην συζήτηση και η Ινδία. Ή για την ακρίβεια, όλη η ινδική πολιτιστική περιοχή, που περιλαμβάνει –μέσες άκρες– τις επικράτειες της Ινδίας, του Πακιστάν και του Μπαγκλαντές. Αυτή η περιοχή του κόσμου σήμερα φιλοξενεί συνολικά 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους, ένα νούμερο που αναμένεται να ανέβει έτι περαιτέρω τις προσεχείς δεκαετίες. Ειδικά η Ινδία –η οποία αναμένεται να περάσει (αν δεν το έχει ήδη κάνει) την Κίνα σε πληθυσμό μέσα στους επόμενους μήνες– βλέπει την διεθνή της θέση συνεχώς να αναβαθμίζεται. Με έναν από τους 5 μεγαλύτερους και ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο, δικά της πυρηνικά όπλα, διαστημικό πρόγραμμα, ένα από τα καλύτερα επιστημονικά δυναμικά στον κόσμο, μια ολοένα πιο ανταγωνιστική οικονομία και μια κεντρικά οργανωμένη –και αυταρχική κατά πολλούς– ομοσπονδιακή κυβέρνηση στο τιμόνι, η μεγαλύτερη δημοκρατία στον κόσμο, δείχνει έτοιμη να αναλάβει τα ηνία στο νέο πολυπολικό στερέωμα που αναδύεται. Φυσικά, τα πράγματα για το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, όπως και για άλλες χώρες της περιοχής, όπως η Σρι Λάνκα, το Νεπάλ και η Μιανμάρ, μπορεί να μην δείχνουν τόσο ευοίωνα –τουλάχιστον σε οικονομικό, γεωστρατηγικό ή πολιτικό επίπεδο– ωστόσο διαθέτουν, από κοινού με την Ινδία, μια άλλη δύναμη προώθησης των συμφερόντων τους.
Κοινότητες από την Ινδία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, ζουν σήμερα ως μετανάστες στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, τον Καναδά, την Αυστραλία, την Τουρκία, αλλά και τις μοναρχίες της Αραβικής Χερσονήσου. Φυσικά, οι συνθήκες στις οποίες διαβιούν οι μετανάστες αυτοί, διαφέρουν εντελώς από χώρα σε χώρα, αλλά ακόμα και μέσα στις ίδιες τις κοινωνίες που τους υποδέχονται. Παραδείγματος χάρη, υπάρχουν άνθρωποι πακιστανικής καταγωγής που μπορεί να φυτεύουν ντομάτες σε κάποιο χωράφι του Νομού Ηλείας, ή να έχτισαν –ως σύγχρονοι σκλάβοι– τα γήπεδα του Μουντιάλ στο Κατάρ, την ώρα που ομοεθνείς τους είναι ευυπόληπτοι, πλήρως εντεταγμένοι και οικονομικά ισχυροί πολίτες της Μεγάλης Βρετανίας, ή άλλων αντίστοιχων χωρών. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει, ότι και σε κράτη στα οποία οι συγκεκριμένοι μετανάστες έχουν κατακτήσει την ισοτιμία τους, δεν υπάρχουν ζητήματα συμβάδισης με την υπόλοιπη κοινωνία, ή ότι δεν είχαν προκύψει ρατσιστικά αισθήματα, ειδικά κατά το παρελθόν. Παρά ταύτα, σε χώρες με αποτελεσματικότερα συστήματα ένταξης μεταναστών, μετά την πρώτη γενιά, συνήθως υπάρχει μια σαφώς πιο λειτουργική σχέση μεταξύ των ξεχωριστών ταυτοτήτων των μεταναστών και της συλλογικής ταυτότητας της κοινωνίας που τους υποδέχεται.
Έτσι, χώρες στην Ευρώπη με προβληματικά συστήματα ένταξης, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία ή η Γαλλία, αλλά και οι χώρες του ισλαμικού κόσμου, όπου δεν υπάρχει καν η συζήτηση για οποιαδήποτε ένταξη (ή έστω σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων) συχνά φαίνεται να μην μπορούν να κάνουν ουσιαστικό τμήμα του κοινωνικού τους συνόλου τους μετανάστες που είναι πιο δύσκολα εντάξιμοι, όπως αυτοί από το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές, και σε μικρότερο βαθμό αυτοί από την Ινδία. Γενικώς, το Ισλάμ, λόγω της πατριαρχικής, ασυμβίβαστης και επεκτατικής φιλοσοφικής του στάσης, δεν επιτρέπει εύκολα στους πιστούς του να γίνουν πλήρως εντεταγμένοι σε μια μη μουσουλμανική κοινωνία, ειδικά σε σύγκριση με τον Ινδουισμό, ή ακόμα και τον Σιχισμό, σε ορισμένες περιπτώσεις. Αυτό, ωστόσο, δεν είναι και εντελώς αδύνατον, όπως έχουν αποδείξει οι ιστορίες ένταξης χιλιάδων ανθρώπων μουσουλμανικού θρησκεύματος, κατά κύριο λόγο σε προτεσταντικές πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Το παράδειγμα των Πακιστανών, των Μπαγκλαντεσιανών, αλλά και των μουσουλμάνων Ινδών του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αποκαλυπτικό. Μαζί με τους Ινδουιστές, Χριστιανούς και Σιχ ομοεθνείς τους, οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν έχουν καταφέρει να διακριθούν μόνο στους χώρους των νέων τεχνολογιών, των τεχνών, του αθλητισμού, αλλά, εσχάτως, και της πολιτικής.
Από το κυβερνόν Συντηρητικό Κόμμα, πρώτος απ’ όλους έρχεται στον νου ο ινδικής καταγωγής Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, Rishi Sunak (κατά πολλούς μάλιστα ο πιο δεξιός ηγέτης της Βρετανίας, μετά την Margaret Thatcher), η Suela Braveman, Υπουργός Εσωτερικών (η οποία, όπως και η προκάτοχος της Priti Patel, παρά την ινδική μεταναστευτική καταγωγή τους, αποδείχθηκαν ιδιαίτερα σκληρές στο χαρτοφυλάκιο τους), αλλά και ο πακιστανικής καταγωγής πρώην Υπουργός Υγείας Sajid Javid. Παράλληλα, από τα αριστερά βρετανικά κόμματα, στους Εργατικούς, πιο επιφανής πολιτική προσωπικότητα, αποτελεί ο Sadiq Khan, πακιστανικής καταγωγής δήμαρχος του Λονδίνου, ενώ πακιστανικής καταγωγής είναι και ο νέος Πρωθυπουργός της Σκωτίας, Hamza Yussuf, που ηγείται του σοσιαλιστικού κόμματος SNP, και τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της χώρας από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Και τα παραδείγματα των επιτυχημένων πολιτικών καριερών στη Δύση, δεν τελειώνουν εδώ. Ο Πορτογάλος Πρωθυπουργός, Antonio Costa, όπως και ο Ιρλανδός Πρωθυπουργός, Leo Varadkar, έχουν κατά το ήμισυ ινδική καταγωγή, η Νορβηγία φέτος απέκτησε την πρώτη της πακιστανικής καταγωγής Υπουργό Πολιτισμού(!), Lubna Jaffery, ενώ και στον Καναδά, ο επικεφαλής του αριστερού NDP, τρίτου μεγαλύτερου κόμματος στο κοινοβούλιο, είναι o Jagmeet Singh, ένας Σιχ πολιτικός. Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, εν μέσω των «cultural wars» των τελευταίων χρόνων, η Αντιπρόεδρος Kamala Harris, των Δημοκρατικών, αλλά και η Nikki Haley, πρέσβειρα των Ηνωμένων Πολιτειών στον ΟΗΕ, επί Trump, και υποψήφια για το χρίσμα των Ρεπουμπλικάνων για το 2024, είναι αμφότερες επίσης ινδικής καταγωγής.
Καταλήγοντας, λοιπόν, άνθρωποι με καταγωγή από τον ευρύτερο ινδικό πολιτιστικό χώρο, φαίνεται να κυριαρχούν στο παρόν, αλλά και στο μέλλον της Δύσης. Και μαζί με την δική τους επιτυχία, έρχεται και η επιτυχία (τουλάχιστον) της Ινδίας, ως παγκόσμιας υπερδύναμης. Αυτό θα είναι ευεργετικό τόσο για την διεθνή σκηνή, όσο και για την εξωτερική πολιτική της Ελλάδας. Παρά την άνοδο της ξενοφοβίας και την πτώση της ποιότητας της ινδικής δημοκρατίας, η μακρά θητεία του Narendra Modi στην ηγεσία της χώρας, είναι γεγονός ότι έχει βοηθήσει δεκάδες εκατομμύρια καθημερινών Ινδών να φύγουν από την απόλυτη φτώχεια, έχει εκσυγχρονίσει σε κάποιον βαθμό την ινδική κοινωνία και έχει δημιουργήσει μια ανερχόμενη μεσαία τάξη, η οποία μάλιστα έχει και έναν πιο δυτικόφιλο προσανατολισμό. Επομένως, η άνοδος της Ινδίας οικονομικά και κοινωνικά, έστω και μέσω της αυταρχικότητας, του σκληρού Ινδουιστικού εθνικισμού και της λαϊκίστικης δεξιάς, μπορεί να αποτρέψει την πολυπληθέστερη χώρα του κόσμου από το να γίνει μια δημογραφική ωρολογιακή βόμβα, ειδικά όσο οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης γίνονται όλο και πιο αισθητές.
Τώρα, σε ό,τι έχει να κάνει με τα της Ελλάδος, η άνοδος της Ινδίας, μόνο κέρδη μπορεί να επιφέρει στην συνεχιζόμενη ελληνοτουρκική κόντρα, καθώς το Πακιστάν, ο μεγαλύτερος πολιτιστικός και γεωστρατηγικός αντίπαλος του Νέου Δελχί, είναι ως γνωστόν ένας από τους πιο σημαντικούς συμμάχους της Τουρκίας. Έτσι, η ενδυνάμωση της Ινδίας, σε αντιδιαστολή με την παρατεταμένη αποσταθεροποίηση που βιώνει το Πακιστάν, μπορούν να αποτελέσουν μια από τις πιο κρίσιμες εξελίξεις για το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών, όχι μόνο στην παρούσα φάση, αλλά και μακροπρόθεσμα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Indian Diaspora Hits Record-Breaking Numbers, World Economic Forum, διαθέσιμο εδώ
- Modi and India’s Diaspora: A Complex Love Affair Making Global Waves, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- How Indian-origin Politicians Are Carving their Identities in World Politics, Outlook, διαθέσιμο εδώ
- Not just Rishi Sunak, Indian-origin politicians are everywhere – Fiji to Portugal & Canada, The Print, διαθέσιμο εδώ
- How India’s population exploded to overtake China’s and what’s next, CNN, διαθέσιμο εδώ
- India’s population passes 1.4 billion — and that’s not a bad thing, Goats and Soda, διαθέσιμο εδώ
- Will India Surpass China to Become the Next Superpower?, Foreign Policy, διαθέσιμο εδώ
- Can India Become the Next Global Superpower?, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Bangladesh, Pakistan, and Sri Lanka: A Comparative Anatomy, The Daily Star, διαθέσιμο εδώ
- The Guardian view on India at a crossroads: development, not dictatorship, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- India, Greece to ink strategic partnership as PM Modi heads to Athens, The Times of India, διαθέσιμο εδώ
