Της Κωνσταντίνας Μερλέμη,
Ο νόμος 4738/2020 (ΠτΚ) ρυθμίζει το πτωχευτικό δίκαιο, τον κλάδο του δικαίου δηλαδή που αφορά φυσικά και νομικά πρόσωπα με οικονομικό σκοπό, ευρισκόμενα σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών και ρυθμίζει την διαδικασία συλλογικής ικανοποίησης των δανειστών τους (πιστωτών). Αυτή μπορεί να γίνει είτε με προληπτικές διαδικασίες (π.χ. διαδικασία προειδοποίησης αφερεγγυότητας, εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών, διαδικασία εξυγίανσης) είτε με την εκκαθαριστική των περιουσιών τους πτωχευτική διαδικασία (άρθρα 75 επόμενα του ΠτΚ). Η τελευταία στοχεύει, στο να ρευστοποιηθεί με ταχείς ρυθμούς η συνολική περιουσία, με σκοπό να μην υπάρξει απαξίωση της περιουσίας, αλλά και να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις των πιστωτών. Μέσω της διαδικασίας πτώχευσης και της γρήγορης εκκαθάρισης υπάρχει ένα οικονομικό όφελος που δεν είναι άλλο από την επιστροφή των παραγωγικών μέσων στην παραγωγική διαδικασία.
Οι συνέπειες από την κήρυξη της πτώχευσης επέρχονται κατά κανόνα με την δημοσίευση της σχετικής απόφασης στο ακροατήριο και διαρκούν σε όλη την περίοδο που εκκρεμεί η πτωχευτική διαδικασία. Τις συνέπειες ως προς τους πτωχούς, δηλαδή τους οφειλέτες, μπορούμε να τις χωρίσουμε σε δύο κατηγορίες: τις προσωπικής και τις περιουσιακής φύσεως συνέπειες.
Προσωπικής Φύσεως
Είναι σημαντικό ότι η κήρυξη της πτώχευσης δεν συνεπάγεται την στέρηση άδειας άσκησης επαγγέλματος. Ο οφειλέτης, λοιπόν, έχει μία δεύτερη ευκαιρία θα έλεγε κανείς έτσι ώστε να συνεχίσει στην παραγωγική διαδικασία και να αποκτήσει εκ νέου περιουσία. Αυτονόητα, όμως, η εμπορική ή όποια επιχειρηματική του δραστηριότητα η οποία τον οδήγησε σε αδυναμία πληρωμών θα παύσει, αν δεν την έχει ήδη παύσει ο πτωχός πχ με το κλείσιμο της επιχείρησής του. Πλεόν ο πτωχός δεν μπορεί να ασκεί εμπορική / επιχειρηματική δραστηριότητα, και η περιουσία περνάει στα χέρια του συνδίκου πτώχευσης ο οποίος την διοικεί με σκοπό την συλλογική ικανοποίηση των δανειστών.
Το άρθρο 91 του ΠτΚ προβλέπει επίσης πως την κήρυξη της πτώχευσης ακολουθούν στερήσεις δικαιωμάτων προσωπικής φύσεως, που προβλέπονται σε ειδικές διατάξεις νόμων. Για παράδειγμα, βάσει του νόμου 1569/85, ο πτωχός δεν μπορεί να έχει την ιδιότητα του ασφαλιστικού πράκτορα, του μεσίτη ασφαλίσεων και του ασφαλιστικού συμβούλου, δεν μπορεί να είναι μέλος διοίκησης, υπάλληλος ή αντιπρόσωπος ασφαλιστικής ή αντασφαλιστικής επιχείρησης, δεν μπορεί να είναι κύριος μέτοχος μίας υπό ίδρυσης Εταιρίας Παροχής Πιστώσεων κτλ.
Τέλος, ο οφειλέτης έχει υποχρέωση ενημέρωσης και συνεργασίας με τον σύνδικο πτώχευσης. Θα πρέπει όποτε αυτό απαιτείται να θέτει στην διάθεση του συνδίκου τα τηρούμενα λογιστικά αρχεία και στοιχεία και να ενημερώνει τον σύνδικο για κάθε ζήτημα που ανακύπτει σχετικά με την πτώχευση. Ο τελευταίος, εξάλλου, έχει πρόσβαση και αλληλογραφία του οφειλέτη (ηλεκτρονική, επιστολές κτλ), με την υποχρέωση βέβαια της τήρησης εχεμύθειας.
Περιουσιακής φύσεως
Η σημαντικότερη περιουσιακή συνέπεια είναι η πτωχευτική απαλλοτρίωση (93 ΠτΚ), δηλαδή η νομική κατάσταση στην οποία ο πτωχός στερείται αυτοδικαίως της διοίκησης της πτωχευτικής περιουσίας του, την οποία ασκεί εφεξής ο σύνδικος. Η έναρξη της πτωχευτικής απαλλοτρίωσης αποτελεί εξαίρεση στον κανόνα ότι οι συνέπειες επέρχονται από την δημοσίευση της απόφασης στο ακροατήριο, καθώς η έναρξη της συγκεκριμένης νομικής κατάστασης εντοπίζεται στην αρχή της ημέρας, δηλαδή στις 00:00 της ημέρας που θα δημοσιευθεί η απόφαση περί κήρυξης της πτώχευσης. Έτσι, από εκείνη την στιγμή την περιουσία πλέον διαθέτει και διαχειρίζεται νόμιμα, ο σύνδικος, τρίτο πρόσωπο που η απόφαση έχει διορίσει.
Κύριος της περιουσίας εξακολουθεί να είναι ο πτωχός, όμως η κυριότητα αυτή ηρεμεί στην διάρκεια της πτώχευσης και αναβιώνει με το πέρας αυτής. Έτσι, η διοίκηση αυτής ανατίθεται σε όργανο που ασκεί δημόσιο λειτούργημα, του οποίου οι εξουσίες ρυθμίζονται από τον νόμο και του οποίου γνώμονα αποτελεί το συμφέρον του αντιπροσωπευόμενου πτωχού αλλά και των δανειστών.
Άλλες περιουσιακές συνέπειες είναι η ανενέργεια (και όχι η ακυρότητα) κάθε δικαιοπραξίας που πραγματοποιεί ο πτωχός όσον αφορά την πτωχευτική περιουσία του καθόσον διαρκεί η πτωχευτική διαδικασία αλλά και η διενέργεια σχετικών δικών από τον νομιμοποιούμενο ενεργητικά και παθητικά σύνδικο. Σχετικά με το τελευταίο, μόνο κατ’εξαίρεση επιτρέπεται η νομιμοποίηση του πτωχού σε περιπτώσεις κατεπείγουσες που αφορούν π.χ. την πτωχευτική περιουσία και ο σύνδικος αδρανεί ή δεν έχει αποδεχθεί ακόμα τον διορισμό του.
Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, ότι πλέον κάποιες συνέπειες που προβλέπονταν με τον προηγούμενο νομικό καθεστώς του ν. 3588/2007 έχουν πλέον καταργηθεί. Έτσι, δεν γίνεται λόγος πλέον για προσωπική κράτηση του πτωχού, στέρηση των δικαιωμάτων εκλέγειν και εκλέγεσθαι, άσκησης εμπορικού επαγγέλματος, άσκησης επαγγελμάτων δημοσίας φύσεως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
-
Σπύρος Δ. Ψυχομάνης, Πτωχευτικό Δίκαιο, Εκδόσεις Σάκκουλα, Ι΄ Έκδοση
