Της Δανάης Χιόνου,
Η Βικτωριανή εποχή αποτελεί μια περίοδο κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής στην Αγγλία. Με την βιομηχανική επανάσταση ο χώρος της μόδας γνώρισε μεγάλη άνθιση εξαιτίας της μαζικής παραγωγής και των καινούριων βαφών που συνέβαλαν στο να πάψει η μόδα να είναι θέμα ταξικό. Τον 19ο αιώνα, η εργατική τάξη μπορούσε πλέον να φοράει απομιμήσεις των σχεδίων των ρούχων της ελίτ τα οποία έφεραν χρώμα σε αντίθεση με τους προηγούμενους αιώνες που το χρώμα ήταν αυστηρά προνόμιο της αριστοκρατίας. Η μόδα διαδιδόταν μαζικά και εύκολα μέσα από περιοδικά και άνοιξαν καταστήματα με αποκλειστικό σκοπό την πώληση ρούχων. Επιπλέον έγινε δυνατή η παραγγελία μέσω ταχυδρομείου. Με αυτούς τους τρόπους όλοι ενημερώνονταν για τις κυρίαρχες τάσεις αλλά και οι ίδιες οι τάσεις εναλλάσσονταν με πολύ γρηγορότερο ρυθμό απ’ ότι στο παρελθόν. Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε την μόδα των γυναικών, τις επιπτώσεις που είχε και το πώς την χρησιμοποιούσαν ως κοινωνικό εργαλείο.
Το 1853 ο Henry Perkins εισήγαγε στην αγορά έναν καινούριο τύπο βαφής, που προσέδιδε πολύ έντονο χρώμα στα υφάσματα. Το έντονο μωβ έγινε της μόδας και οι γυναίκες της ελίτ φορούσαν έντονα μεταξωτά ρούχα. Αυτό άλλαξε σταδιακά, καθώς και γυναίκες κατώτερης κοινωνικής τάξης απέκτησαν πρόσβαση στα έντονα χρώματα και για να διαφοροποιηθούν, οι γυναίκες της ελίτ, επέλεξαν χλωμά χρώματα, ιδιαίτερα σε αποχρώσεις του ροζ, που έγινε πολύ δημοφιλές χρώμα από τα τέλη του αιώνα. Από τις αρχές μέχρι και τα μέσα του 19ου αιώνα εξαιρετικά δημοφιλές ήταν και το έντονα πράσινο χρώμα συγκεκριμένα το Scheele’s Green και στην συνέχεια το Paris Green. Και οι δύο βαφές φτιάχνονταν με αρσενικό.
Το συγκεκριμένο χρώμα χρησιμοποιούταν από τις ταπισερί μέχρι και τα κεριά, αλλά εδώ θα μιλήσουμε για τα φορέματα. Τα βικτωριανά πράσινα φορέματα αποτελούν πολύ γνωστή εικόνα και εντύπωση προκαλεί το βαθύ έντονο πράσινο χρώμα τους. Ήταν εξαιρετικά δημοφιλή παρά τον κίνδυνο για δηλητηρίαση που επέφερε το αρσενικό όχι μόνο στους καταναλωτές αλλά και στους παραγωγούς. Η δηλητηρίαση από αρσενικό ήταν διαδεδομένη, ωστόσο η χρήση της βαφής δεν έπαυσε μέχρι τα μέσα του αιώνα, καθώς πίστευαν ότι το αρσενικό προκαλεί δηλητηρίαση μόνο με την κατάποση.
Τα βικτωριανά φορέματα είναι γνωστά, πέρα από το χρώμα τους, για τα σχήματα τους. Οι γυναίκες στην αρχή του αιώνα επέλεγαν τα γεμισμένα φορέματα που ήταν σχεδόν κυκλικά φορώντας από κάτω κρινολίνα, τα οποία ήταν κλουβιά φτιαγμένα είτε από ατσάλι είτε από αλογότριχα. Ήταν άβολα και δύσχρηστα καθώς δεν τους επέτρεπε να ανέβουν σκαλιά ή να καθίσουν και ήταν επικίνδυνα καθώς σημειώθηκαν πολλά περιστατικά φωτιάς. Στα μέσα του αιώνα η μόδα άλλαξε και οι γυναίκες άρχισαν να επιλέγουν αντί για τα κρινολίνα τα στηρίγματα φούστας. Όπως τα κρινολίνα ήταν ατσάλινα κλουβιά, όμως αντί να δίνουν κυκλικό σχήμα τόνιζαν το πίσω μέρος του φορέματος με ένα μαξιλάρι. Ήταν εξίσου δύσχρηστα με τα κρινολίνα, γιατί για να καθίσουν οι γυναίκες έπρεπε να στρίβουν όλο τους το σώμα όμως τουλάχιστον τα περιστατικά φωτιάς μειώθηκαν σημαντικά.
Οι βεντάλιες και τα γάντια έγιναν σημαντικά αξεσουάρ της περιόδου το καθένα για τους δικούς του λόγους. Οι βεντάλιες επανήλθαν στην μόδα τον 19ο αιώνα, καθώς επέτρεπαν στις ανύπαντρες γυναίκες να φλερτάρουν χωρίς να καταπατούν τις αυστηρές συμβάσεις συμπεριφοράς της εποχής. Αναπτύχθηκε ένας ξεχωριστός τρόπος επικοινωνίας ανάλογα με την κίνηση της βεντάλιας και μια γυναίκα μπορούσε να επικοινωνήσει χωρίς να χρειαστεί να μιλήσει. Χρησιμοποιούνταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα, αλλά ειδικά οι γυναίκες της ελίτ είχαν βεντάλιες φτιαγμένες από πολύτιμα υλικά.
Αυτές ήταν χειροποίητες και φτιάχνονταν από γυναίκες της εργατικής τάξης κάτι που έδωσε δουλεία σε πολλές γυναίκες και διεύρυνε τον χώρο εργασίας. Τα γάντια αντίστοιχα ήταν ένδειξη της κοινωνικής θέσης. Τον 19ο αιώνα επικράτησε η άποψη ότι τα περιποιημένα χέρια χωρίς ίχνη της βαριάς δουλειάς πρόδιδαν την κοινωνική τάξη του ατόμου. Για τις γυναίκες θεωρούταν απρεπές να παρουσιάζονται ανάμεσα σε κόσμο με γυμνά χέρια και για κάθε περίσταση χρειάζονταν διαφορετικά γάντια. Γάντια υιοθετήθηκαν όχι μόνο από την αριστοκρατία, καθώς προστάτευαν τα χέρια από τους εξωγενείς παράγοντες και έκρυβαν της επιπτώσεις της σκληρής δουλειάς.
Τα καπέλα εξακολουθούσαν να είναι στην μόδα, όμως, αντί να τα δένουν στην βάση του λαιμού τα στερέωναν στο κεφάλι τους με περίτεχνες καρφίτσες. Στην διάρκεια του αιώνα το μήκος τους εξακολουθούσε να αυξάνεται μέχρι που χρειάστηκε να βγει νόμος για να το περιορίσει. Το 1908 βγήκε νόμος που τις απαγόρευε, αφού υπήρχε ο φόβος ότι οι σουφραζέτες θα τις χρησιμοποιούσαν ως όπλα κατά της αστυνομίας.
Η επιδερμίδα ήταν κι εκείνη τάση της μόδας αφού η εξαιρετικά λευκή αι χλωμή όψη έγινε τάση τον 19ο αιώνα. Η φυματίωση προκαλούσε αδυναμία και έκανε το δέρμα χλωμό, κάτι που στην Βικτωριανή εποχή θεωρούταν η ιδεατή ομορφιά. Υπήρχε μια έντονη σχέση του πρότυπου ομορφιάς και της φυματίωσης και όσες γυναίκες δεν είχαν φυματίωση προσπαθούσαν να μιμηθούν την επίδραση της προσποιούμενες αδυναμία, διατηρώντας το σώμα τους ασθενικά αδύνατο και χρησιμοποιώντας πούδρα και άλλα σκευάσματα με σκοπό να κάνουν το δέρμα τους πιο χλωμό. Η χρήση ομπρέλας για τον ήλιο έγινε διαδεδομένη, καθώς βοηθούσε στο να διατηρηθεί η λευκότητα της επιδερμίδας, προσέδιδε κοινωνικό κύρος αλλά και στυλ.
Ο 19ος αιώνας αποτελεί σταθμό για την μόδα όπως την ξέρουμε σήμερα. Η ιδεατή ομορφιά είναι μια ιδέα που πρωτοεμφανίζεται σε αυτήν την περίοδο και εξακολουθεί να υπάρχει έκτοτε με αλλαγές. Ο εκδημοκρατισμός της μόδας υπογραμμίζεται με την πρόσβαση στην παραγωγή και το προσωπικό στυλ αλλά και οι τάσεις εμφανίζονται για πρώτη φορά σε τόσο μαζικό επίπεδο. Η βικτωριανή μόδα ήταν επικίνδυνη και χρειάστηκαν πολλά μέτρα για να εξαλειφθούν πολλές τάσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Giannota, V. (2023), Drop Dead Gorgeous: Beauty and Whiteness in Victorian England, Brock University.
- Isaac, S. (2019), Arsenic: a domestic poison, Royal College of Surgeons.
- 5 Over-the-Top Fashion Trends From the Victorian Era, history.com, Διαθέσιμο εδώ
- Victorian Violence: Repelling Ruffians (Part Three), englishhistoryauthors.blogspot.com, Διαθέσιμο εδώ
- Arsenic: a domestic poison, rcseng.ac.uk, Διαθέσιμο εδώ
