Του Λάμπρου Βέλλιου,
Η θηριωδία του Βιετνάμ αποτέλεσε ένα πραγματικό μάθημα Ιστορίας, που δεν έγραψαν, όπως συνηθίζεται, οι νικητές, αλλά ούτε και οι ηττημένοι ενός «βρώμικου πολέμου». Υπήρξε η κορύφωση άσκησης πολιτικής μ’ άλλα μέσα. Αποτυπώθηκε ως μια αόρατη σύγκρουση μεταξύ Ανατολής & Δύσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Θεωρητικά ήταν μια μάχη μεταξύ του Δημοκρατικού Στρατού (Βόρειο Βιετνάμ) και της Δημοκρατίας του Βιετνάμ (Νότιο Βιετνάμ). Στην πράξη όμως, αποτέλεσε έναν πόλεμο αντιπροσώπων με αντιμαχόμενους πόλους την ΕΣΣΔ και τις Η.Π.Α., με τις μεγάλες δυνάμεις να εμφανίζονται απρόθυμες να συγκρουστούν άμεσα, κάτι που θα είχε τεράστιες συνέπειες παγκοσμίως.
Η μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου (1954)
Ο πόλεμος της Ινδοκίνας, ένας αποικιακός πόλεμος που διεξήχθη μεταξύ των Βιετμίνχ (απελευθερωτικό κίνημα με ραχοκοκαλιά τους κομμουνιστές που έδρασε σ’ όλη τη διάρκεια της κατοχής), οι οποίοι καθοδηγούνταν από τον Χο Τσι Μιν, και της Γαλλίας, ουσιαστικά άρχισε στα τέλη του 1946 κι αποτέλεσε τον προάγγελο των γεγονότων στο Βιετνάμ. Από το 1792 το Βιετνάμ ανήκε στη σφαίρα επιρροής της Γαλλίας κι επίσημα η αποικιοκρατία της άρχισε το 1874. Το διακύβευμα για τους Βιετμίνχ ήταν η αυτονομία κι ανεξαρτησία του Βιετνάμ υπό τον έλεγχό του, ενώ για τη Γαλλία μια αποαποικιοποίηση που θα βρίσκεται στον έλεγχο της Γαλλικής Ένωσης. Η τύχη της Γαλλικής Ινδοκίνας καθορίσθηκε από την έκβαση του πολέμου ενάντια των δυνάμεων του Βιετ Μιν. Κατά την διάρκεια της περιόδου 1948-1950, οι ανεξάντλητες προσπάθειες των διπλωματικών οργάνων της Γαλλίας να παρουσιάσει τον πόλεμο στην Ινδοκίνα ως αμυντική στάση ενάντια στον διεθνή κομμουνισμό, γίνονταν ολοένα πιο ξεκάθαρες. Αναδεικνυόταν λοιπόν η ανάγκη μιας κοινής συμμαχικής επιχείρησης με χαρακτήρα συμπληρωματικό προς την αμυντική οχύρωση κι οργάνωση της Ευρώπης.
Τον Ιανουάριο του 1950, η ΕΣΣΔ αναγνώρισε και επισήμως τον Χο Τσι Μιν και την κυβέρνησή του, κάτι που οδήγησε το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Η.Π.Α. να αναγνωρίσουν με την δική τους σειρά τον Φεβρουάριο τα κράτη της Καμπότζης, του Λάος και του Βιετνάμ ως μέλη της Γαλλικής Ένωσης.
Τον Ιούνιο του 1950, η κυβέρνηση Τρούμαν ενέκρινε και προσέφερε στρατιωτική βοήθεια ανεπίσημα στη Γαλλία και επίσημα στα τρία συνδεόμενα κράτη. Η παροχή βοήθειας επέτρεψε στις Η.Π.Α. να ασκήσουν διακριτική πίεση ως προς τη χάραξη της στρατηγικής του πολέμου, η οποία όμως δεν είχε ουσιώδη αποτελέσματα, πέρα από κάποιες αλλαγές στη διοίκηση των γαλλικών δυνάμεων της Ινδοκίνας. Η επιχείρηση της Ντιέν Μπιέν Φου ως προς την στοχοθεσία χαρακτηρίστηκε από έναν μεγάλο βαθμό ασυνεννοησίας. Για τη Γαλλία, επρόκειτο για την τελική κίνηση που θα την οδηγούσε στο να διεκδικήσει πολιτική επίλυση. Οι Η.Π.Α. θεωρούσαν πως έπρεπε να επιδιωχθεί πρώτα μια στρατιωτική επιτυχία – μια οπτική με την οποία συμφωνούσαν οι Γάλλοι στρατιωτικοί, σε αντίθεση με το Παρίσι.
Οι κινήσεις στη μάχη που έκρινε τη μοίρα της Γαλλικής Ινδοκίνας είχαν αρχίσει από τον Νοέμβριο του 1953. Η «Επιχείρηση Κάστωρ» ξεκίνησε στις 20 Νοεμβρίου κατόπιν εντολής του στρατηγού Ανρί Ναβάρ, που ήθελε να βοηθήσει τους συμμάχους του στο Λάι Τσάου, το οποίο είχαν απειλήσει οι Βιετμίνχ. Η περιοχή του Ντιέν Μπιέν Φου μετετράπη σε οχυρωμένη θέση. Συνολικά, οι γαλλικές δυνάμεις ανέρχονταν σε 14.000 άνδρες.
Οι Βιετμίνχ, χωρίς να βιάζονται, οργανώνονταν και κατάφεραν να συγκεντρώσουν πάνω από 50.000 άνδρες. Η γαλλική διοίκηση ήταν σίγουρη για την άμυνα και την ασφάλεια της τοποθεσίας, ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Στις 13 Μαρτίου, ο στρατηγός Γκιαπ εξαπέλυσε, με συνοδεία πυροβολικού, επίθεση εναντίον της οχυρωμένης θέσης Beatrice, που καταλήφθηκε εντός λίγων ωρών, με μεγάλες απώλειες και για τις δύο πλευρές. Οι επιχειρήσεις ανακατάληψης από τους Γάλλους απέτυχαν, τονώνοντας το ηθικό των Βιετμίνχ. Οι μάχες και οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν σφοδρότατες. Η κατάσταση στα δυο στρατόπεδα ήταν πολύ δύσκολη, ειδικά σε αυτό των Βιετμίνχ, λόγω και των συνεχών στρατιωτικών επιχειρήσεων που διεξήγοντο για ημέρες. Η Κίνα, που αποσκοπούσε σε νίκη για να συμμετέχει από θέση ισχύος στις διαπραγματεύσεις της Γενεύης, ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τους Βιετμίνχ. Ένας πόλεμος χαρακωμάτων ακολούθησε. Στις 7 Μαΐου ο Γκιαπ εκ μέρους των Βιετμίνχ έδωσε εντολή για την τελική επίθεση στο οχυρό Ντιέν Μπιέν Φου εναντίων των εναπομεινασών γαλλικών δυνάμεων. Μέχρι το βράδυ άντεξε η γαλλική αντίσταση. Πολλοί Γάλλοι αιχμαλωτίστηκαν.
Η ήττα που υπέστη η Γαλλία ήταν συντριπτική. Οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της χαρακτηρίζονταν από οργή και φόβο για τις τεράστιες απώλειες, τόσο σε χρήμα όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό. Η Γαλλία είχε απωλέσει την διαπραγματευτική της ισχύ. Τον Ιούλιο υπογράφεται η συμφωνία της Γενεύης, που τυπικά έδινε τέλος στη γαλλική κατοχή κι αναγνώριζε την ανεξαρτησία του Βιετνάμ, τέμνοντας όμως τη χώρα στα δύο (Βόρειο και Νότιο), κατά μήκος του 17ου Παράλληλου.
Έναρξη του Βιετναμέζικου Πολέμου (Περίοδος 1954-1965)
Με την υπογραφή της σύμβασης της Γενεύης και τον τερματισμό της Γαλλικής αποικιοκρατίας, εισαγόμαστε σε μια νέα περίοδο κρίσεων και συγκρούσεων που σηματοδοτεί τον εικοσαετή πόλεμο μεταξύ του Νοτίου και Βόρειου Βιετνάμ. Η Αμερική, βλέποντας το κενό που υπήρξε μετά την αποχώρηση των γαλλικών στρατευμάτων, και σε συνδυασμό με το γεγονός πως ολοένα και μεγαλύτερο κομμάτι της Ασίας εισερχόταν στο κομμουνιστικό μπλοκ, πήρε την απόφαση να μετατρέψει ουσιαστικά σε προτεκτοράτο το νεοσύστατο κράτος του Νοτίου Βιετνάμ, με στόχο την προστασία του από τους κομμουνιστές του Βορρά.
Πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας του Βιετνάμ αυτοανακηρύχθηκε ο Νγκο Ντιν Ντιέμ το 1955, ο οποίος κυβέρνησε απολυταρχικά με αντικομμουνιστικές πρακτικές, αρνούμενος την ελεύθερη διεξαγωγή των εκλογών, κάτι που προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν οι κομμουνιστές του Νότιου Βιετνάμ. Οι τελευταίοι δημιούργησαν το Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης του Νοτίου Βιετνάμ το 1960 κι άμεσα συγκρότησαν τον Απελευθερωτικό Στρατό, που αποτελούνταν από αντάρτες Βιετκόνγκ και είχε την υποστήριξη του Βορείου Βιετνάμ. Ο ανεφοδιασμός των ανταρτών γινόταν από το μονοπάτι Χο Τσι Μιν, έναν επικοινωνιακό άξονα χαρακωμάτων με άπειρες διακλαδώσεις μέσα από τα βουνά και τις ζούγκλες της Καμπότζης και του Λάος, που οδηγούσε σε πολλά σημεία του Νοτίου Βιετνάμ.
Το 1960 οι Η.Π.Α, επί Άϊζενχάουερ, άρχισαν να αποστέλλουν στην Σαϊγκόν στρατιωτικούς συμβούλους, με σκοπό να εκπαιδεύσουν τον νοτιοβιετναμέζικο στρατό και να οργανώσουν την οχύρωσή του. Τον Ιανουάριο του 1962 Πρόεδρος των Η.Π.Α ορκίζεται ο Τζον Κένεντι. Οι Η.Π.Α., βασιζόμενες στην Θεωρία του Ντόμινο, σύμφωνα με την οποία εάν μια χώρα της Νοτιοανατολικής Ασίας κατέληγε κομμουνιστική, θα ακολουθούσαν και οι υπόλοιπες, θέλοντας να το αποτρέψουν έστειλαν σύγχρονο στρατιωτικό εξοπλισμό στο Νότιο Βιετνάμ, ενισχύοντας τον αριθμό των στρατιωτικών συμβούλων, χωρίς όμως προώθηση τακτικού στρατού. Στην μάχη του Απ Μπακ τον Ιανουάριο του 1963, μια μικρή ομάδα Βιετκόνγκ νίκησε τον μεγαλύτερο σε αριθμό στρατό του Νοτίου Βιετνάμ. Ταυτόχρονα, η συνεχόμενη εχθρική αντιμετώπιση των Βουδιστών και οι επιθέσεις του νοτιοβιετναμέζικου στρατού σε λατρευτικούς χώρους αυτών, οδήγησε σε πολυπληθείς διαδηλώσεις στην Σαϊγκόν. Η απογοήτευση και η δυσαρέσκεια του λαού ήταν μεγάλη απέναντι στο καθεστώς, κάτι που οδήγησε σε στρατιωτικό πραξικόπημα έναντι του Νγκο Ντιν Ντιέμ, με αποτέλεσμα την καθαίρεσή του και την δολοφονία αυτού και του αδερφού του το 1963.
Στις 22 Νοέμβρη 1963, δολοφονήθηκε και ο πρόεδρος Κένεντι και καθήκοντα προέδρου ανέλαβε στον Λευκό Οίκο ο μέχρι τότε Αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Λίντον Τζόνσον. Διαφορετική όμως προσέγγιση υπήρχε και στην απέναντι πλευρά, με τον Χο Τσι Μιν να στηρίζει την πλευρά της ΕΣΣΔ, που επιδίωκε την αποκλιμάκωση του πολέμου, σε αντίθεση με τον Λε Ντουάν που τασσόταν με την Κίνα και την θέση για παγκόσμια βίαια εξέγερση, άποψη που τελικά επικράτησε.
Η θητεία του Τζόνσον ήταν αυτή που θα σηματοδοτούσε τις μετέπειτα αιματηρές συγκρούσεις οι οποίες μέχρι το 1963 αποτελούσαν μικρής έντασης αψιμαχίες μεταξύ του νοτιοβιετναμέζικου στρατού και των Βιετκόγκ. Η ανάμειξη της Αμερικής εντάθηκε στις 4 Αυγούστου του 1964 με τα γεγονότα του Κόλπου Τόνκιν, όταν δύο αμερικάνικα πλοία κατά μήκος της ακτογραμμής του Νότιου Βιετνάμ έγιναν αντικείμενο επίθεσης από τορπιλικά πλοία του κομμουνιστικού Βόρειου Βιετνάμ. Οι Αμερικανοί απάντησαν με βομβαρδισμό ναυτικών βάσεων του Βόρειου Βιετνάμ. Το Κογκρέσο υπερψηφίζοντας έδωσε την έγκριση στον Τζόνσον για άμεση στρατιωτική ανάμειξη στο Βιετνάμ. Τον Φλεβάρη του 1965 άρχισαν οι επιχειρήσεις «FLAMMING DART, ROLLING THUNDER KAI ARC LIGHT» με σκοπό τον βομβαρδισμό θέσεων του Βορείου Βιετνάμ. Παράλληλα, η ΕΣΣΔ και η Κίνα δεν έμειναν αμέτοχες αυξάνοντας τις παροχές στρατιωτικού εξοπλισμού προς ενίσχυση του κομμουνιστικού καθεστώτος στο Βόρειο Βιετνάμ.
Αδιαμφισβήτητα η θητεία του Λίντον Τζόνσον, ήταν η πιο καθοριστική για την παρουσία των Η.Π.Α. στο Βιετνάμ, στο οποίο τα πραξικοπήματα έγιναν συνήθεια μετά τον Νγκο Ντιν Ντιέμ και οι κυβερνήσεις ευμετάβλητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παπαστάμκου, Σ. (2013), Η μάχη της Ντιεν Μπιεν Φου, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Μαυραγάνης, Κ. (2016), Μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου: Η επώδυνη ήττα των γαλλικών αποικιακών δυνάμεων από τους Βιετμίνχ του Βιετνάμ, huffingtonpost.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Παπαγιάννης, Γ. (2021), Τα Ντιεν Μπιεν Φου του ιμπεριαλισμού, alt.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ταυρίδης, Γ. (2018), Πόλεμος του Βιετνάμ: Πώς ξεκίνησε και πού κατέληξε, maxmag.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Κιόρρι, Ε. (2015), Ο πόλεμος του Βιετνάμ σε αριθμούς, news247.gr, Διαθέσιμο εδώ
