Της Ειρήνης Εξάρχου,
«Δεν έχω στο μυαλό μου τις ταινίες ως λογοτεχνία, βασίζονται στα πιο απλά και καθημερινά πράγματα», είναι μία από τις φράσεις του Eric Rohmer. Αυτή η γενική θεώρηση του σκηνοθέτη διαφαίνεται καθαρά σε όλο το κινηματογραφικό του έργο.
Ο Éric Rohmer γεννήθηκε το 1921 στην Tulle της Γαλλίας και πέθανε το 2010 στο Παρίσι, όντας ένας από τους μεγαλύτερους εκπροσώπους του french new wave (nouvelle vague). To «γαλλικό νέο κύμα» ήταν ένα καλλιτεχνικό κίνημα στον κινηματογράφο που αναπτύχθηκε τη δεκαετία του ’60 στο Παρίσι, κυρίως από σκηνοθέτες της αριστερής όχθης του Σηκουάνα. Αυτό το κίνημα είναι γνωστό για την εναντίωση στις τότε υπάρχουσες κινηματογραφικές νόρμες και το συμβατικό σινεμά, αλλά και για τη χρήση νέων τεχνικών, όπως γυρίσματα σε εξωτερικό χώρο, αλλά και την καθιέρωση νέων θεωριών. Για παράδειγμα, το french new wave «γέννησε» τη θεωρία του “auter”, όπου ο σκηνοθέτης έχει ρόλο συγγραφέα και είναι σαν να διηγείται ο ίδιος την ταινία, δίνοντας έτσι στο σινεμά ένα λογοτεχνικό υπόβαθρο. Οι πιο γνωστοί auters είναι οι Jean-Luc Godard, Claude Chabrol, Agnès Varda, François Truffaut και Éric Rohmer.
Η κινηματογραφική καριέρα του Rohmer ξεκίνησε το 1962 με τις 6 ηθικές ιστορίες, μια σειρά ταινιών, που, όπως μαρτυρά ο τίτλος τους, καταπιάνονται με ζητήματα ηθικής. Στις παραπάνω ιστορίες το κεντρικό μοτίβο είναι το ίδιο: Ένας παντρεμένος άντρας μπαίνει στον πειρασμό να απατήσει τη γυναίκα του, επηρεασμένος από τη γοητεία μιας δεύτερης γυναίκας, αλλά στο τέλος πάντα νικά η ηθική. Προσωπικά αγαπημένα από αυτή τη σειρά είναι Η συλλέκτρια (La collectionneuse) και το Η νύχτα μου με την Μωντ (Ma nuit chez Maud). Και στις δύο αυτές ταινίες οι πρωταγωνιστές παλεύουν με τις αντιμαχόμενες δυνάμεις της ψυχής: Πόθος και ηθική. Και ο Rohmer, σαν άλλος υπαρξιστής φιλόσοφος, θέτει ηθικά ζητήματα στον θεατή και προβληματίζει με τους μεγάλης διάρκειας διαλόγους του και τη λογοτεχνική του αφήγηση.
Τη δεκαετία του ’80 επανήλθε με μία νέα σειρά ταινιών, τις Κωμωδίες και Παροιμίες, όπου η κάθε ταινία στηρίζεται σε μία παροιμία. Στην πολύ καλοκαιρινή Pauline à la plage ξεκινά με την παροιμία «Αυτός που μιλάει πολύ κάνει κακό στον εαυτό του». Η ταινία επικεντρώνεται στην 16χρονη Pauline που κάνει διακοπές στη Νορμανδία με τη μεγαλύτερη ξαδέλφη της Marion, που αποτελεί το λεγόμενο “femme fatale”. Έτσι, βρίσκεται μπλεγμένη σε περίπλοκες και δυσνόητες κουβέντες ενηλίκων περί έρωτος, ενώ παρακολουθεί την ξαδέλφη της να παίζει με τις καρδιές των ντόπιων κάτω από τον τσουχτερό ήλιο της Βρετάνης. Η μικρή Pauline είναι ο σοφός χαρακτήρας της ταινίας που αποδεικνύει ότι τα πολλά λόγια στον έρωτα είναι φτώχεια. Άλλη μια ενδελεχής ψυχανάλυση χαρακτήρων από τον Rohmer.
Οδεύοντας προς τη μετέπειτα καριέρα του, φτάνουμε στην τελευταία του σειρά ταινιών –και προσωπική μου αγαπημένη– τις Ιστορίες των 4 εποχών. Όπως μαρτυρά και ο τίτλος, υπάρχει μια ταινία για κάθε εποχή του χρόνου. Θα επικεντρωθώ σε αυτήν που ξεχωρίζω περισσότερο και που σίγουρα αποτελεί μια από τις αγαπημένες μου ταινίες γενικώς, η οποία δεν θα μπορούσε να είναι άλλη από το A summer’s tale ή Conte d’été.
Η Kαλοκαιρινή Iστορία είναι, φυσικά, άλλη μια ταινία του Rohmer με συναισθηματικά αδιέξοδα και καλοκαιρινούς έρωτες. Ο ήρωάς μας είναι ο Γκασπάρ, ένας νέος φοιτητής και μουσικός που περνάει το καλοκαίρι του στη Βόρεια Γαλλία, περιμένοντας ένα κορίτσι, τη Λένα, να τον επισκεφθεί.
Καθώς περιμένει, λοιπόν, αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με μία σερβιτόρα, τη Μαργκό, η οποία, βέβαια, δεν τον αντιμετωπίζει ακριβώς φιλικά. Παρά ταύτα, τον ωθεί στην αγκαλιά μιας άλλης κοπέλας, της Σολέν, ενώ, παράλληλα, επιστρέφει και η Λένα. Ο Γκασπάρ από εσωστρεφής και μοναχικός μουσικός ξαφνικά γίνεται το επίκεντρο του ενδιαφέροντος 3 κοριτσιών. Όμως, η ταινία έχει πολλά περισσότερα να προσφέρει από ένα ερωτικό τετράγωνο. Πραγματεύεται θέματα όπως η εικόνα και το πώς αυτή επηρεάζει τις ερωτικές μας επιλογές, το πώς αλλοτριωνόμαστε για να γίνουμε αρεστοί, το πώς η επιβεβαίωση μας κολακεύει, καθώς και το πόσο διατεθειμένοι είμαστε να «παίξουμε» με τα συναισθήματα των άλλων για να τονώσουμε τα δικά μας. Μια σκιαγράφηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς…
Τελικώς, σίγουρα αξίζει κάποιος να χαθεί στον μοναδικό κόσμο του Rohmer, που καταλήγεις να ταυτίζεσαι με τους ήρωες και να βλέπεις τον εαυτό σου μέσα στην ταινία. Οι διάλογοι φυσικοί και στοχευμένοι, σαν μια παρτίδα σκάκι, είναι βγαλμένοι από την πραγματικότητα. Επηρεασμένη, λοιπόν, από την ταινία, θα κλείσω με το ότι καλό θα ήταν να επιλέγουμε άτομα με τα οποία μπορούμε απλά να είμαστε ο εαυτός μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- New Wave – Frenc Cinema, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
-
Ερίκ Ρομέρ: Ο «Μπαλζάκ» του ελληνικού κινηματογράφου, filmy.gr, διαθέσιμο εδώ
