Του Δημήτρη Βασιλόπουλου,
Η μικρή Ελλάδα των παραμονών των Βαλκανικών Πολέμων, του Εθνικού Διχασμού και των διαρκών πολιτικών συγκρούσεων γίνεται στις 10 Αυγούστου του 1920 η χώρα των δυο ηπείρων και των πέντε θαλασσών πραγματοποιώντας σε ένα μεγάλο μέρος το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, επί πρωθυπουργίας Ελευθέριου Βενιζέλου. Είναι σημαντικό να δούμε αναλυτικά τη σταδιακή επέκταση των ελληνικών συνόρων, αλλά και την προσεκτική πολιτική που ακολούθησε ο ίδιος ο Βενιζέλος για να επιτύχει τον σκοπό της Μεγάλης Ιδέας, ο οποίος ήταν να ελευθερωθούν οι αλύτρωτοι ελληνικοί πληθυσμοί.
Η Μεγάλη Ιδέα διατυπώθηκε για πρώτη φορά από τον Ιωάννη Κωλέττη, το 1848, στο Ελληνικό κοινοβούλιο και υπήρξε το κύριο δόγμα για την εξωτερική πολιτική που ακολούθησε η Ελλάδα τα επόμενα χρονιά και ιδιαίτερα για το διάστημα 1912-1920, όπου και θα ασχοληθούμε.
Η αρχή του 20ου αιώνα βρίσκει την Ευρώπη και όχι μόνο σε έναν διαρκή αγώνα απόκτησης πλήρης εξουσίας μεταξύ των κρατών. Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τον προηγούμενο μεγάλο πόλεμο στην Ευρώπη, ο οποίος ήταν ο Γαλλοπρωσικός Πόλεμος του 1870 και τα μεγάλα κράτη προσπαθούν να επιβληθούν το ένα στο άλλο. Όλοι θέλουν να χτίσουν μια αυτοκρατορία, καθώς ο ιμπεριαλισμός πρωταγωνιστεί σαν ιδέα αλλά υπάρχει και φρενίτιδα πολεμικών εξοπλισμών, στο πλαίσιο του ολοένα και αυξανόμενου μιλιταρισμού, ώστε το ένα κράτος να υπερισχύσει του άλλου.
Από τον κανόνα αυτόν δεν γλύτωσε ούτε η Ελλάδα, καθώς ο ίδιος ο Ελευθέριος Βενιζέλος αποσκοπούσε στην πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας, η οποία ήταν ένα ξεκάθαρο ιμπεριαλιστικό όπλο στα χέρια του. Την ίδια περίοδο η Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν σε άθλια κατάσταση και το 1908 έγινε το κίνημα των Νεότουρκων, κάτι που έφερε σε τεράστια αποδιοργάνωση την Αυτοκρατορία. Αυτό το εκμεταλλεύτηκαν οι γείτονές της, και σε συνδυασμό με το μεγάλο αίσθημα εθνικισμού που υπήρχε στα Βαλκάνια, τα Βαλκανικά κράτη όπως η Ελλάδα, η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Βουλγαρία που είχαν εδαφικές διεκδικήσεις, από κοινού επιτέθηκαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία στις 8 Οκτωβρίου του 1912 τελειώνοντας τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο, 8 μήνες αργότερα στις 30 Μαΐου 1913 με την Συνθήκη του Λονδίνου. Όμως, η Βουλγαρία ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένη από την μοιρασιά των εδαφών και έτσι ξέσπασε ο Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος στις 16 Ιουνίου 1913 και τερματίστηκε με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου στις 28 Ιουλίου 1913.
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι υπήρξαν το έναυσμα για την πραγματοποίηση της Μεγάλης Ιδέας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και έδωσαν στη χώρα σημαντικά εδάφη, που θα της επέτρεπαν μελλοντικές διεκδικήσεις. Το 1914 ξεκινάει ο μεγαλύτερος πόλεμος που είχε δει τότε η Ευρώπη και όλος ο κόσμος γνωστός και ως ο Μεγάλος Πόλεμος. Η Ελλάδα δεν παίρνει θέση εξ αρχής, καθώς είναι ουδέτερη ως προς την στάση που πρέπει να κρατήσει στον πόλεμο και ο Βενιζέλος συγκρούεται με τον βασιλιά Κωνσταντίνο για το ποιο στρατόπεδο θα πρέπει η Ελλάδα να εισχωρήσει. Επέρχεται έτσι ο εθνικός διχασμός, με τον Βενιζέλο να γίνεται ο απόλυτος κυρίαρχος στο πολιτικό παιχνίδι της Ελλάδας και τη χώρα να εντάσσεται τελικά στο στρατόπεδο της Αντάντ με σκοπό την απόκτηση νέων εδαφών.
Η Ελλάδα βγαίνει νικηφόρα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στις 27 Νοέμβριου 1919 υπογράφεται η Συνθήκη του Νεϊγύ, κατά την οποία η Ελλάδα αποκτά την ανατολική Θράκη. Η μεγαλύτερη, όμως διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας και του Ελευθερίου Βενιζέλου ήλθε στις 10 Αυγούστου 1920 όπου και η Ελλάδα υπέγραψε τη Συνθήκη των Σεβρών με την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία και προέβλεπε την παραχώρηση της Ίμβρου και της Τένεδου στην Ελλάδα, την ανατολική Θράκη και ίσως η σημαντικότερη παραχώρηση της περιοχής της Σμύρνης για 5 χρόνια στην Ελλάδα όπου και οι κάτοικοι μετά την πάροδο των 5 χρόνων θα μπορούσαν να αποφασίσουν με δημοψήφισμα για το πού θα ήθελαν να ανήκουν. Βέβαια, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η εφαρμογή μιας τέτοιας συνθήκης δεν ήταν καθόλου εύκολη, αφού από την πλευρά της Τουρκίας δεν υπήρχε συνεννόηση και συνεργασία, καθώς μια τέτοια συνθήκη ήταν απολύτως εξευτελιστική για την αυτοκρατορία.
Η επικύρωση βέβαια της Συνθήκης των Σεβρών δεν έγινε από κανένα συμμαχικό κοινοβούλιο ούτε από το ίδιο το ελληνικό, διότι το 1920 Βενιζέλος έχασε τις εκλογές και στη χώρα επέστρεψε ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και οι σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και των συμμαχικών δυνάμεων ήρθαν σε ρήξη.
Όλα τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν τις διπλωματικές κινήσεις του Βενιζέλου, ο οποίος αποδείχτηκε γνώστης της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και της διπλωματίας αφού κινήθηκε σε συμμαχία με τις ενδιαφερόμενες βαλκανικές χώρες. Εν συνεχεία, κράτησε ορθή στάση απέναντι στους συμμάχους πριν και μετά την ένταξη της χώρας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εκπλήρωσε την υπόσχεση της Μεγάλης Ιδέας και των αλύτρωτων πληθυσμών που ζούσαν υπό τον οθωμανικό ζυγό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ελευθέριος Βενιζέλος: 80 χρόνια από τον θάνατό του, protagon.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Ο άγνωστος Ελευθέριος Βενιζέλος, tovima.gr, Διαθέσιμο εδώ
