Του Νίκου Βελιώτη,
Στην καθημερινότητά μας παρατηρούμε πολλά φαινόμενα και πολλούς συσχετισμούς. Τέτοιοι συσχετισμοί συναντώνται και στο σώμα μας, το οποίο πολλές φορές προσπαθεί να μας μιλήσει και να μας προειδοποιήσει. Ένα τέτοιο σημάδι είναι και το χρώμα των ούρων, που ενώ μπορεί να φανερώσει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση του οργανισμού, οι περισσότεροι το αγνοούμε.
Με μια γρήγορη σκέψη μπορεί κανείς εύκολα να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι τα ούρα σχετίζονται με το πόσο ενυδατωμένος είναι ο οργανισμός. Πιο σκούρο χρώμα αντιστοιχεί σε χαμηλά επίπεδα ενυδάτωσης, ενώ πιο ανοιχτό αντιστοιχεί σε υψηλότερα. Μπορεί ως ένας βασικός κανόνας να είναι ορθός, αλλά τα ούρα μπορούν να μας επιδείξουν πολλά περισσότερα. Ο ρόλος του ουροποιητικού συστήματος ως το τελικό στάδιο απόρριψης των διαφόρων ουσιών, το καθιστά ευαίσθητο στις διάφορες χημικές αλλαγές οι οποίες αποτυπώνονται με κάποιον τρόπο στα ούρα. Έτσι μπορεί να φανεί από το τι φαγητό έφαγες, μέχρι και μια πιθανή βακτηριακή μόλυνση.
Η χρωστική των ούρων είναι η ουροχολίνη, τελικό προϊόν του μεταβολισμού της χολερυθρίνης και όπως θα περίμενε κανείς, είναι κίτρινη. Η ουροχολίνη είναι αυτή που σε φυσιολογικές συγκεντρώσεις δημιουργεί αυτό το τυπικό κίτρινο χρώμα των ούρων. Όσο περισσότερο διαλύεται στο νερό, τόσο πιο καθαρά φαίνονται τα ούρα. Για παράδειγμα η κατανάλωση υγρών, σε μεγαλύτερη συχνότητα από το συνηθισμένο, έχει ως αποτέλεσμα καθαρά ούρα. Χωρίς αυτό να είναι αιτία για κάτι παθολογικό, αποτελεί ένα μήνυμα για ελάττωση στη κατανάλωση υγρών. Από την άλλη, τα καθαρά ούρα μπορεί να οφείλονται και σε σοβαρές καταστάσεις, όπου το ήπαρ αδυνατεί να παράγει χολή (χολερυθρίνη) και επομένως, δεν παράγεται και ουροχολίνη ως τελικό στάδιο απόκρισης της χολής. Τέτοιες καταστάσεις μπορεί να οφείλονται σε ιογενή ηπατίτιδα και κύρωση του ήπατος.
Το χρώμα των ούρων επηρεάζεται επίσης και από διάφορα συστατικά των τροφών. Για παράδειγμα, πολλές βιταμίνες και καρετενοείδη, όπως απορρίπτονται από τον οργανισμό, καταλήγουν στα ούρα και ανάλογα με στις συγκεντρώσεις τους διαμορφώνουν το χρώμα τους. Περίσσεια βιταμίνης D έχεις ως αποτέλεσμα ένα κίτρινο νέον. Τροφές όπως τα μούρα ή και το παντζάρι «βάφουν» τα ούρα σε έντονες αποχρώσεις του κόκκινου και του ροζ. Αν ποτέ δείτε κόκκινα ούρα, το πιο πιθανόν είναι να είχατε καταναλώσει πολλά παντζάρια και δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας. Η φάβα, επίσης, σκουραίνει τα ούρα, ενώ διάφορα πρόσθετα χρώματα ζαχαροπλαστικής, όπως το μπλε του μεθυλενίου, δημιουργούν πράσινες και μπλε αποχρώσεις.
Πέρα, όμως, από τις ανώδυνες περιπτώσεις της καθημερινότητας, διάφορες παθογένειες μπορούν να αποτυπωθούν με διαφορετικό χρώμα. Τα κόκκινα ούρα μπορεί να σχετίζονται κυρίως με βρώση παντζαριού, αλλά προκαλούνται και από ένα φαινόμενο γνωστό ως αιματουρία. Η αιματουρία μπορεί να είναι σύμπτωμα πολλών παθήσεων, όπως πέτρα στους νεφρούς και όγκοι στην ουροδόχο κύστη. Αν παρατηρήσεις πορτοκαλί ούρα, πέρα από σημάδι αφυδάτωσης, πιθανόν να υποδεικνύουν προβλήματα στη χοληφόρο κύστη και στο ήπαρ, που οδήγησαν στην μεταφορά χολής στην αιματική κυκλοφορία και τελικά στα ούρα. Αν παρατηρήσεις κυανοπράσινη απόχρωση, τότε είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο να είχες πρόσφατη μόλυνση από το βακτήριο Pseudomonas Aeruginosa.
Υπάρχουν και άλλα στοιχεία που συνδέονται με σοβαρές παθήσεις τα οποία όμως, δεν συνδέονται με το χρώμα. Για παράδειγμα στα διαβητικά άτομα και σε ασθενείς με την νόσο Chron τα ούρα είναι αφρώδη, ενώ ειδικά στο διαβήτη, μπορεί να έχουν μια «γλυκιά και φρουτώδη» μυρωδιά, εξαιτίας της ζάχαρης.
Ακόμα μια κατηγορία ουσιών που λαμβάνουμε και διαμορφώνει τη σύσταση και το χρώμα των ούρων, είναι τα φάρμακα. Κάθε φαρμακευτική ουσία μπορεί να έχει διαφορετική επίδραση. Για παράδειγμα, πορτοκαλί χρώμα προκαλείται από πολλά αντικαρκινικά. Το αντιβιοτικό ριφαμπίνη και κάποια καθαρτικά, ενδεχομένως να κοκκινίσουν τα ούρα, ενώ άλλα καθαρτικά και αντιβιοτικά, όπως η μετρονιδαζόλη, θα τα χρωματίσουν καφέ. Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, κάθε φαρμακευτική- και όχι μόνο- ουσία, μπορεί να επιδράσει με διαφορετικό τρόπο και να προκαλέσει διαφορετικούς χρωματικούς συνδυασμούς.
Δεν είναι μόνο, όμως, οι ξενοβιοτικές ουσίες που προσλαμβάνουμε και τελικά απεκκρίνουμε μέσω των ούρων, υπεύθυνες για την χρωματική σύσταση των ούρων. Το χρώμα μπορεί να μεταβληθεί και από τα επίπεδα της σωματικής άσκησης του καθενός. Η έντονη προπόνηση, κυρίως η αερόβια, όπως τρέξιμο, έχει ως αποτέλεσμα τα ούρα να έχουν χρώμα καφετί. Η κρεατινίνη είναι μια ουσία που παράγεται κατά την διάσπαση της φωσφορικής κρεατίνης των μυών. Η κρεατινίνη φιλτράρεται σε μεγάλο βαθμό από τους νεφρούς, ώστε να απεκκριθεί και είναι αυτή που, εν τέλει, ευθύνεται για το σκούρο χρώμα. Φυσιολογικά πρέπει να επανέλθει το φυσιολογικό χρώμα των ούρων εντός ενός διημέρου από την άσκηση, διαφορετικά μπορεί να υποδηλώνει κάποια δυσλειτουργία.
Συμπερασματικά, ολόκληρη η καθημερινότητα μας, οι συνήθειες και οι χημικές ενώσεις που ερχόμαστε σε επαφή έχουν το αποτύπωμα τους στον οργανισμό μας. Κάτι τόσο δεδομένο και συγχρόνως απαξιωμένο, όπως είναι τα ούρα μας, μπορούν να μας υποδείξουν τόσα πολλά. Η παρατήρηση και η εξοικείωση με τις λειτουργίες και τα σημάδια του σώματος είναι απαραίτητα για την αντίληψη του κόσμου. Σημάδια δεν αφήνει στο σώμα μας μόνο ένα μόνιμο τατουάζ και μια βαθιά πληγή, αλλά πολλά ακόμη φαινόμενα, τα οποία οφείλουμε να τα ερμηνεύουμε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Urine Colors Explained, healthline.com. Διαθέσιμο εδώ
- Bilirubin metabolism, uptodate.com. Διαθέσιμο εδώ
