Του Χρήστου Μουτή,
Η Inanna (Σουμεριακά: 𒀭𒈹) είναι μια από τις σημαντικότερες και δημοφιλέστερες θεότητες της Μεσοποταμίας. Η ετυμολογία του ονόματός της δεν είναι απολύτως σαφής, ωστόσο εικάζεται πως προέρχεται από τη φράση nin-an-ak, η οποία αποδίδεται ως «Αρχόντισσα του Ουρανού». Στους Ακκάδιους, Βαβυλώνιους και Ασσυρίους ήταν γνωστή με το όνομα Ishtar (Σουμεριακά: 𒀭𒀹𒁯), το οποίο είναι Σημιτικής προέλευσης και φαίνεται να σχετίζεται με το θεό ʿAṯtar. Η γενεαλογία της ποικίλλει ανάλογα το μύθο, ούσα κόρη του Anu – προσωποποίηση του ουρανού και Βασιλέας των Θεών – άλλοτε του Nanna, θεού της Σελήνης ή και του Enki, δημιουργού-θεού της σοφίας.
Η Inanna είναι θεά του πάθους, του έρωτα και της γονιμότητας, προστάτιδα των ιερόδουλων, αλλά συνάμα αποτελεί θεά του πολέμου και εξουσιάστρια του Ουρανού και της Γης. Απεικονίζεται πάντοτε ως νεαρή γυναίκα, δίχως στοιχεία μητρότητας, ενώ φορά ολόσωμη πανοπλία στην πολεμόχαρη υπόστασή της. Συνοδός της αποτελεί συχνά ένα λιοντάρι, το οποίο ενίοτε καβαλάει στη μάχη, συμβολίζοντας έτσι την κυριαρχία της έναντι των θηρίων. Ο πλανήτης Αφροδίτη αποτελεί ένα ακόμη από τα σύμβολά της και παράλληλα η ίδια η Inanna έχει αλληλοσυσχετιστεί με την ομώνυμη θεά της Ελληνικής Μυθολογίας.
Η Inanna παίζει καθοριστικό ρόλο στο Έπος του Gilgamesh, το αρχαιότερο επικό ποίημα στον κόσμο. Επιχειρεί να σαγηνεύσει τον Gilgamesh, κατονομάζοντας τις μυριάδες εραστών που έχει κατακτήσει, όμως ο ήρωας την απορρίπτει. Εξοργισμένη από αυτήν την προσβολή, εξαπολύει τον Ταύρο του Ουρανού έναντι του Gilgamesh, όμως ο ήρωας, μαζί με το φίλο του Enkidu, καταφέρνουν να εξολοθρεύσουν τον ταύρο και να πετάξουν τη σορό του μπροστά στα πόδια της θεάς. Αντικρίζοντας αυτό το θέαμα, η Inanna επιφέρει ανυπόφορο και καυτό πυρετό στον Enkidu, προκαλώντας το θάνατο του. Δυστυχισμένος από την απώλεια του φίλου του, ο Gilgamesh συνειδητοποιεί τη δική του θνητότητα και αποφασίζει να αποκτήσει το μυστικό της αθανασίας πάση θυσία, με το στόχο αυτό να τον ωθεί σε περαιτέρω περιπέτειες κατά τη διάρκεια του έπους.
Κάποια στιγμή, είχε φτάσει ο καιρός να παντρευτεί η Inanna. Δύο μνηστήρες επιζητούσαν το χέρι της σε γάμο: Ο βοσκός Dumuzid – εναλλακτικά, Tammuz – και ο αγρότης Enkimdu. Οι μνηστήρες υπόσχονται ποικίλες προσφορές στην Inanna, προσπαθώντας ο ένας να ξεπεράσει τον άλλο. Αρχικά, η Inanna δείχνει προτίμηση προς τον Enkimdu, όμως ο δίδυμος αδελφός της και θεός του Ήλιου, Utu, κατορθώνει να τη μεταπείσει και τελικά επιλέγει τον Dumuzid ως σύντροφό της. Οι δύο μνηστήρες αποδέχονται την απόφαση της θεάς και συμφιλιώνονται, ενώ η σύζευξη της Inanna και του Dumuzid συμβολίζει την αρχή ενός γόνιμους έτους. Έτσι, στην αρχαία πόλη της Uruk, κέντρου λατρείας της Inanna, ο βασιλιάς και η πρωθιέρεια της θεάς προχωρούσαν σε αναπαράσταση της θεϊκής συνεύρεσης στην αρχή κάθε έτους, ώστε να εξασφαλίσουν ευημερία και ακμή στον τόπο τους.
Η Inanna θέλησε κάποτε να ταξιδέψει στον Κάτω Κόσμο ώστε να επεκτείνει την κυριαρχία της. Ζητά από την πιστή υπηρέτριά της, Ninshubur, να παρακαλέσει τη βοήθεια των θεών Anu, Nanna, Enli και Enki σε περίπτωση που δεν επιστρέψει εντός τριών ημερών. Ντυμένη με πολύτιμα κοσμήματα, ξεκινά την κάθοδό της, συναντώντας τον φύλακα-θεό Buti. Όταν ο φύλακας απαιτεί μια εξήγηση για την άφιξή της, η θεά χρησιμοποιεί ως πρόφαση την επιθυμία να θρηνήσει το θάνατο του Gugalanna, συζύγου της Ereshkigal, Βασίλισσας του Κάτω Κόσμου και αδελφής της Inanna. Αν και δύσπιστος, ο Buti της επιτρέπει τη δίοδο, με την προϋπόθεση ότι πρέπει να θυσιάσει μέρος της δύναμης – και ταυτόχρονα ενδυμασίας – της κάθε φορά που διαβαίνει μια από τις πύλες του Κάτω Κόσμου. Η Inanna ενδίδει και αφού διασχίζει τις επτά πύλες του Κάτω Κόσμου, καταλήγει μπροστά στην αδελφή της αποδυναμωμένη και ολόγυμνη. Η Ereshkigal, δυσαρεστημένη από την αλαζονεία και υπέρμετρη φιλοδοξία της αδελφής της, καλεί σε συνέδριο τους Επτά Κριτές του Κάτω Κόσμου, οι οποίοι ομόφωνα αποφασίζουν να καταδικάσουν την Inanna σε θάνατο, ο οποίος και πραγματοποιείται.
Μετά το πέρας των τριών ημερών, η Ninshubur επικαλείται τις θεότητες που είχε ζητήσει η αφέντρα της, όμως οι τρεις πρώτες αρνούνται να βοηθήσουν, θεωρώντας δίκαιη την ποινή που έχει επιβληθεί. Μόνο ο Enki δείχνει οίκτο, πλάθοντας δύο όντα από τη λέρα των ονύχων του, τα οποία στέλνει να παραδώσουν θεϊκό ύδωρ και τροφή στη σορό της Inanna, ανασταίνοντάς την. Ωστόσο, η Ereshkigal αρνείται να απελευθερώσει την Inanna από τα δεσμά του Κάτω Κόσμου, εκτός και αν κάποιο άλλο άτομο λάβει τη θέση της. Αρχικά, προτείνει ως αντικαταστάτη τη Ninshubur, όμως η Inanna αντιδρά σθεναρά, επικαλούμενη την ευλάβεια και θρήνο που έχει επιδείξει η υπηρέτριά της κατά την απουσία της. Δεν μπορούσε να πει το ίδιο και για τον σύζυγό της, Dumuzid, τον οποίο αντικρίζει χαρούμενο και ανέμελο, χωρίς στάλα δακρύων στο πρόσωπό του. Έχοντας πλέον μια ξεκάθαρη επιλογή, η Ereshkigal αφήνει την Inanna ελεύθερη, ενώ δαίμονες τραβούν τον Dumuzid στη νέα υπόγειά του κατοικία.
Μετά από καιρό, ωστόσο, η Inanna αρχίζει να θρηνεί το χαμένο σύζυγό της και κλείνει μια καινούργια συμφωνία με την Ereshkigal: Ο Dumuzid θα περνά έξι μήνες του έτους στον Κάτω Κόσμο και τους υπόλοιπους η Geshtinanna, αδελφή του Dumuzid, θα αναλαμβάνει τη θέση του. Όταν ο Dumuzid βρίσκεται στον επίγειο κόσμο, η φύση αγαλλιάζει και η Άνοιξη με το Καλοκαίρι επικρατούν παντού, ενώ όταν πλησιάζει η κάθοδος του, ακολουθούν το Φθινόπωρο και ο Χειμώνας. Έτσι εξηγούνται οι εποχές του χρόνου και το μοτίβο της εναλλαγής των εποχών με τη διαμονή ατόμων στον Κάτω Κόσμο συναντάται φυσικά και στον μύθο της Αρπαγής της Περσεφόνης στην Ελληνική Μυθολογία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ishtar, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- Inanna, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
- Ishtar, brooklynmuseum.org, Διαθέσιμο εδώ
- Philip Wilkison & Neil Philip (2007), Eyewitness Companions: Mythology, Λονδίνο: Εκδόσεις Dorling Kindersley.
