Του Κώστα Πασχάλη,
Η δεκαετία του 1990 σηματοδοτεί μια σημαντική στιγμή στην ιστορία της Ευρώπης, καθώς πολλά από τα ευρωπαϊκά κράτη βίωσαν μια εξαιρετικά σημαντική μετάβαση προς τη δημοκρατία. Μετά την πτώση του Τοίχους του Βερολίνου και τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, πολλές χώρες αναζητούσαν νέες ταυτότητες και πολιτικές κατευθύνσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκδημοκράτηση άρχισε να εκφράζει τη φωνή του λαού, ανοίγοντας νέα μονοπάτια για την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Πάρα τη διαίρεση της Ευρώπη σε δύο ιδεολογικά στρατόπεδα: το Δυτικό Μπλοκ, υπό την επιρροή των δημοκρατικών χωρών και την οικονομία της αγοράς και το Ανατολικό Μπλοκ υπό την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης. Η πτώση του τοίχους του Βερολίνου στις 9 Νοεμβρίου του 1989 ήταν ένα ιστορικό γεγονός που άλλαξε το τοπίο της Ευρώπης. Το σύμβολο της διαίρεσης, κατέρρευσε κυριολεκτικά, σηματοδοτώντας το τέλος της διάσπασης και την έναρξη της επανένωσης της Γερμανίας. Οι εικόνες από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου αποτέλεσαν σύμβολα μιας νέας εποχής ελευθερίας, αλλαγής και το τέλος του ψυχρού πολέμου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτέλεσε ένα σημαντικό παράγοντα για την ενίσχυση της δημοκρατικής διαδικασίας στα κράτη μέλη της. Η ολοκλήρωση και η στενή συνεργασία προώθησαν την ανταλλαγή ιδεών, αξιών και βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της δημοκρατίας. Επιπλέον, η προοπτική της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση ώθησε πολλές χώρες να εκπληρώσουν τα κριτήρια δημοκρατικής διακυβέρνησης, ανοίγοντας τον δρόμο της αίτησή τους για μέλη. Το όραμα που άρχισε να δημιουργείται στην Ε.Ε. ήταν μια Ευρώπη χωρίς σύνορα. Η συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση ή συνθήκη του Μάαστριχτ το 1993 και η συνθήκη του Άμστερνταμ 1999 ήταν δημιουργήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Ωστόσο για να καταλάβουμε το πνεύμα αυτού του οράματος ας δούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά των συνθήκων. Αρχικά κάποια βασικά σημεία της συνθήκη του Μάαστριχτ είναι τα εξής:
Δημιουργία της Ενιαίας Αγοράς: Ένας από τους κύριους στόχους της Συνθήκης του Μάαστριχτ ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς στην Ε.Ε., όπου τα αγαθά, οι υπηρεσίες, τα κεφάλαια και οι άνθρωποι μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στα εσωτερικά σύνορα.
Ενίσχυση των Θεσμικών Οργάνων: Η Συνθήκη εισήγαγε θεσμικές αλλαγές για την ενίσχυση των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. Δημιουργήθηκε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ενισχύθηκε ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας: Η Συνθήκη ενίσχυσε τη δυνατότητα της Ε.Ε. να ανταποκρίνεται σε θέματα κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας.
Εισαγωγή του Ευρώ: Η Συνθήκη του Μάαστριχτ έθεσε τις βάσεις για την εισαγωγή του ευρώ, ως κοινού νομίσματος της Ε.Ε.
Κάποια βασικά σημεία για την συνθήκη του Άμστερνταμ:
Θεσμικές Μεταρρυθμίσεις: Η Συνθήκη του Άμστερνταμ εισήγαγε σημαντικές θεσμικές αλλαγές με σκοπό να διευκολύνει τη λειτουργία της Ε.Ε. μετά τη διεύρυνση του 1995, όταν προσχώρησαν νέα κράτη μέλη. Ενισχύθηκε ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δόθηκε μεγαλύτερη βαρύτητα στην ανθρώπινη υγεία και τα κοινωνικά δικαιώματα, και αναπροσαρμόστηκε η διαδικασία λήψης αποφάσεων για τον εκδημοκρατισμό και τη διαφάνεια.
Ενίσχυση της Εσωτερικής Αγοράς: Με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ, έγιναν περαιτέρω προσπάθειες για την ενίσχυση και τη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς της Ε.Ε. Επεκτάθηκαν οι τομείς στους εφαρμόζεται η αρχή της πλήρους ελευθερίας κυκλοφορίας αγαθών, υπηρεσιών, κεφαλαίων και ατόμων.
Κοινή Εξωτερική και Πολιτική Ασφαλείας: Η Συνθήκη ενίσχυσε την ανάγκη για συντονισμένες δράσεις στον τομέα της κοινής εξωτερικής πολιτικής και ασφαλείας.
Δικαιώματα των Πολιτών: Η Συνθήκη του Άμστερνταμ ενίσχυσε τα δικαιώματα των πολιτών της Ε.Ε., προσφέροντας στους πολίτες μεγαλύτερη προστασία και πρόσβαση σε διαδικασίες που αφορούν την κοινοτική νομοθεσία.
Όπως καταλαβαίνουμε, υπήρχε η θέληση για όλο και μεγαλύτερη συνεργασία και εμβάθυνση των σχέσεων, δηλαδή η δημιουργία κοινών αρχών και κοινής πολιτικής. Όμως, μπορούμε να πούμε ότι έγινε αυτό; Σε αρκετούς τομείς έγινε, ωστόσο είναι ακόμη δύσκολο να επιτευχθεί το μέγιστο που είναι η αλληλοκατανόηση των λαών και αυτό δημιουργεί συχνά προβλήματα. Ο κάθε λαός έχει τις δίκες του αρχές και προτεραιότητες. Ίσως η όλο και μεγαλύτερη συνεργασία μας επιφέρει δικές μας αρχές και έτσι να πάμε σε μεγαλύτερη ολοκλήρωση. Μήπως θα έπρεπε να δοθεί μεγαλύτερη βάση στον τομέα της εκπαίδευση και όχι στην αμυντική συνεργασία;
Το θέμα της Ευρώπης ήταν και θα είναι η όλο και μεγαλύτερη ολοκλήρωση. Η εκπαίδευση γεννάει τις κοινές πεποιθήσεις την κατανόηση και τον σεβασμό και έτσι θα μπορέσουμε μετά από μια 20ετια και λίγο είναι να υπάρχει αλληλοσεβασμός και αλληλοκατανόηση μεταξύ των λαών. Δηλαδή η Ε.Ε. να κάνει το άλμα και να γίνει μια ένωση συμφιλίωσης κρατών και να μην είναι μόνο μια οικονομική ένωση. Ας συνεχίσουμε το όραμα που υπήρχε στην Ευρώπη τη δεκαετία του 90 για να μπορέσουμε να έχουμε ένα μέλλον όλοι μαζί χωρίς όρια νοητικά και γεωγραφικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- 40 χρόνια στην ΕΕ: 4 σημαντικά στοιχεία για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, Iefimerida, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης — 1990-99, europa.eu, διαθέσιμο εδώ
