Της Γεωργίας Ρούστα,
Βιάζεσαι. Έχεις ένα ραντεβού στο οποίο έχεις αργήσει και προσπαθείς με κάθε τρόπο να φτάσει όσο το δυνατόν λιγότερο αργοπορημένος\η. Αυτό που εκείνη τη στιγμή ενδέχεται να μην αντιληφθείς είναι πως κατά πάσα πιθανότητα έχεις επιλέξει την πιο γρήγορη διαδρομή για να φτάσεις στον προορισμό σου. Αυτό που εκείνη τη στιγμή ενδέχεται, επίσης, να μην αντιληφθείς είναι πως αυτό το «shortcut» που επέλεξες στη διαδρομή σου να μην ήταν και ο προβλεπόμενος δρόμος κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό της πόλης. Το «desire path», όπως αποκαλούνται, εκφράζουν τις μικρές, καθημερινές επαναστάσεις και διαφωνίες των πεζών, αλλά και των ποδηλατών, στον πιο πρακτικό δρόμο για να φτάσει κανείς στον προορισμό του.
Δεν χρειάζεται να βιάζεται κανείς για να επιλέξει το «desire path» του στη διαδρομή του, αρκεί να εντοπίσει έναν πιο γρήγορο δρόμο από αυτόν που έχει «κατασκευαστεί» για να ακολουθούμε. Συνήθως, οι δρόμοι αυτοί διαμορφώνονται σε πάρκα ή σε campus πανεπιστημίων, σε διαδρομές με διάφορες στροφές και στις οποίες ένας πεζός, με μικρές παρακάμψεις μπορεί να αποφύγει κάποια περιττά βήματα ακολουθώντας μια πιο ευθεία πορεία. Αποτελούν μια μικρή ένδειξη ότι οι άνθρωποι αναζητούμε ασυναίσθητα τους πιο πρακτικούς τρόπους για να φτάσουμε σε ένα μέρος, ενώ, ταυτόχρονα, αποτελούν ένδειξη ότι, αν και υπάρχει βαθιά σκέψη, έρευνα και προεργασία πίσω από έναν πολεοδομικό σχεδιασμό, στην πράξη μπορεί ο τρόπος που έχει διαμορφωθεί ένα κομμάτι μιας πόλης να μην είναι αυτός που θεωρούν οι πολίτες προτιμότερο. Θα μπορούσαμε να φανταστούμε την αγανάκτηση των ειδημόνων που έχουν κάνει αυτά τα σχέδια και έχουν αφιερώσει τόσο χρόνο για να μην ακολουθηθούν από τα άτομα για τα οποία διαμορφώθηκαν έτσι.
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα αυτών των «διαδρομών επιθυμίας» είναι αυτό του Ohio State University και το λεγόμενο «The Oval». Πρόκειται για ένα μέρος του campus του πανεπιστημίου με γρασίδι και από το οποίο οι φοιτητές είχαν πρόσβαση σε διάφορα κτίρια του πανεπιστημίου με αποτέλεσμα να δημιουργούνται στο έδαφος πληθώρα διαφορετικών διαδρομών με τελικό σημείο τα διάφορα αυτά κτίρια. Μάλιστα, οι διαδρομές αυτές ήταν τόσο εμφανείς και είχαν διαβρώσει το έδαφος σε τέτοιο βαθμό, ώστε το Πανεπιστήμιο είχε την ιδέα να αξιοποιήσει αυτά τα «desire paths» και να αναδιαμορφώσει το σχέδιο του μέρους αυτού του campus ενσωματώνοντας τα μονοπάτια που είχαν επιλέξει και δημιουργήσει τα οι φοιτητές που περνούσαν από εκεί στο αρχιτεκτονικό σχέδιο του πανεπιστημίου.
Πέρα από ένα όμορφο παράδειγμα για να εξηγήσουμε τα «desire paths» το Oval του Ohio State University αποτελεί και μια απάντηση στο πώς μπορούν να αξιοποιηθούν οι διαδρομές αυτές για διαμορφωθεί μια πόλη που ανταποκρίνεται και ταυτίζεται περισσότερο με τους κατοίκους της. Θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα πολύ χρήσιμο και ενδιαφέρον σημείο προς έρευνα για οικολόγους, ανθρωπολόγους και άλλους επιστήμονες που συμμετάσχουν στη διαδικασία σχηματισμού και οργάνωσης μιας πόλης με σκοπό να διαμορφωθεί ένα αστικό περιβάλλον στο οποίο ένας πολίτης κινείται ακολουθώντας τόσο την επιθυμία του όσο και το πολεοδομικό πλάνο.
Βέβαια, το να δημιουργεί κανείς τη δική του διαδρομή και να μην ακολουθεί την «προβλεπόμενη» δεν γίνεται τόσο αυθαίρετα, υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που οδηγούν σε ένα «desire path» ή όχι. Η ηλικία, η βιασύνη του ατόμου και οι καιρικές συνθήκες μπορούν να επηρεάσουν την επιλογή του ατόμου. Ένα χιονισμένο τοπίο αποτελεί κάτι σαν έναν λευκό καμβά ώστε ο πεζός να επιλέξει την πορεία αυτή που θεωρεί πιο πρακτική, χωρίς παρεμβάσεις στη σκέψη του για το ποιος είναι ο ορθός δρόμος για να ακολουθήσει. Όταν κάποιος βιάζεται να φτάσει στον προορισμό του, αφενός είναι πιο πιθανόν να αναζητήσει τον γρηγορότερο τρόπο να φτάσει, δημιουργώντας ή ακολουθώντας, έτσι, ένα «desire path», αφετέρου ενδέχεται, λόγω της ταχύτητας στη σκέψη του, να παραμελήσει το στοιχείο της ασφάλειας με αποτέλεσμα να θέσει τον εαυτό του σε μεγαλύτερο κίνδυνο σε σύγκριση με το αν ακολουθούσε τον ήδη διαμορφωμένο δρόμο.
Υπό μια πιο ρομαντική ματιά, θα έλεγε κανείς πως τα «desire paths» είναι μια μικρή -ασήμαντη, αλλά υπαρκτή- αντίσταση στην πειθαρχία και στην τάξη που συνοδεύει τη ζωή σε μια μεγάλη πόλη. Είναι έκφραση της επιθυμίας του ανθρώπου να μην ακολουθεί στείρες οδηγίες, χωρίς καμία προσωπική του βούληση, αλλά να επιμένει στη δυνατότητα επιλογής του δικού του δρόμου, ακόμη και αν αυτός δεν αναγράφεται κάπου. Μια προσπάθεια κάποιου να πρωτοτυπήσει και να ακολουθήσει το ένστικτό του ως προς την ταχύτερη διαδρομή. Ακόμη και ακολουθία στη μικρή αντίσταση που ξεκίνησαν άλλοι, αλλά συνεχίζεται από τον καθένα από εμάς που επιλέγει το επιθυμητό γι’ αυτόν «desire path».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Desire paths: the illicit trails that defy the urban planners, theguardian.com, Διαθέσιμο εδώ
- What are Desire Paths? geographyrealm.com, Διαθέσιμο εδώ
- What desire paths can tell us about how to design safer, better public spaces, abc.net.au, Διαθέσιμο εδώ
