Της Γιάννας Κοντοκώστα,
Από το 1894 μέχρι και το 1917, η διακυβέρνηση της Ρωσίας ανήκε στον Νικόλαο Β΄ Ρομανόφ. Ήταν ο προτελευταίος αυτοκράτορας της χώρας, και επίσης βασιλιάς της Πολωνίας και Δούκας της Φινλανδίας. Παραιτήθηκε αναγκαστικά από τον θρόνο το 1917 μετά τη Φεβρουαριανή Επανάσταση, η οποία οδήγησε τη Ρωσία σε ένα νέο καθεστώς, μεταξύ της Προσωρινής Κυβέρνησης και του Σοβιέτ του Πέτρογκραντ. Με την προσωρινή κυβέρνηση δόθηκε τέλος στο προϋπάρχον τσαρικό καθεστώς. Μετά από μήνες, συνέβη η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, η οποία καθοδηγήθηκε από τους μπολσεβίκους και τον Λένιν. Στο πλαίσιο αυτής, δολοφονήθηκε η τσαρική οικογένεια των Ρομανόφ.
Η Ρωσική αυτοκρατορική οικογένεια Ρομανόφ, αποτελείτο από τον τσάρο Νικόλαο Β΄, τη σύζυγό του Αλεξάνδρα και τα παιδιά τους Όλγα, Τατιάνα, Μαρία, Αναστασία και Αλεξέι. Στις 22 Μαρτίου 1917, ο έκπτωτος Νικόλαος Β΄, αποκαλούμενος από τους φρουρούς ως «Νικόλαος Ρομανόφ», μαζί με τα μέλη της οικογένειάς του, εγκλείστηκε υπό καθεστώς φύλαξης στο Παλάτι του Αλέξανδρου Κερένσκι στο Τσάρσκογιε Σελό, από την Ρωσική Προσωρινή Κυβέρνηση. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους μεταφέρθηκαν στο Τόμπολσκ, προκειμένου να προφυλαχθούν από την Επανάσταση, ενώ τον Οκτώβριο – μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους μπολσεβίκους – τα μέτρα φύλαξής τους έγιναν ακόμη πιο αυστηρά. Ο Νικόλαος Β΄ δεν επιτρεπόταν πια να φορά επωμίδες και, καθώς ο κίνδυνος από τους μπολσεβίκους αυξανόταν, η οικογένεια μεταφέρθηκε στο Αικατερίνενμπουργκ.
Φυλακίστηκαν στο «Σπίτι Ειδικού Σκοπού» μαζί με τους ακόλουθούς τους και κατά τη διάρκεια κράτησής τους ο Στρατιωτικός Κομισάριος των μπολσεβίκων – υπεύθυνος για τη φύλαξή τους – έβγαλε ανακοίνωση σε τοπική εφημερίδα, σύμφωνα με την οποία οι συλληφθέντες κρατούνται ως όμηροι και οποιαδήποτε απόπειρα αντιεπαναστατικής δράσης, θα είχε ως αποτέλεσμα την εκτέλεσή τους.
Οι συνθήκες κράτησης της οικογένειας ήταν ιδιαίτερα αυστηρές. Επιτρεπόταν να μιλούν μόνο στη Ρωσική γλώσσα, δεν είχαν πρόσβαση στα προσωπικά τους αντικείμενα, ενώ απαγορευόταν ρητά στους υπηρέτες τους να τους προσφωνούν με τίτλους ευγενείας. Οι φρουροί έψαχναν διαρκώς τα πράγματά τους, προσπαθούσαν να αφαιρέσουν τα χρυσά κοσμήματα από πάνω τους και συγκεκριμένες μόνο ώρες της ημέρας τους επέτρεπαν να βγαίνουν για λίγο στον κήπο. Ο φράχτης ήταν πολύ ψηλός και τα παράθυρα σφραγισμένα για να μην έχει καμία επαφή η τσαρική οικογένεια με τον έξω κόσμο. Αν δεν συμμορφώνονταν με τις διαταγές των φρουρών, οι τελευταίοι τους απειλούσαν με πυροβολισμούς. Δεν ζούσαν ως τσάροι και απαγορευόντουσαν τόσο οι επισκέψεις όσο και η αλληλογραφία.
Οι μπολσεβίκοι επιθυμούσαν, αρχικά, να δικάσουν την τσαρική οικογένεια για να προλάβουν τη σύλληψή της από τον Λευκό Στρατό (συμμαχία αντί-κομμουνιστικών δυνάμεων), πράγμα το οποίο δεν τους συνέφερε για δύο λόγους. Πρώτον, διότι ο τσάρος ή κάποιο μέλος της οικογένειάς του, θα μπορούσε να αποτελέσει λάβαρο για την αναγέννηση του Λευκού Στρατού. Δεύτερον, διότι αν μόνο ο τσάρος δικαζόταν και έπεφτε νεκρός, θα μπορούσε κάποιο άλλο μέλος της οικογένειάς του να αναλάβει την ηγεσία της Ρωσίας. Στις 3 Ιουλίου 1918, αποφασίστηκε από το Περιφερειακό Σοβιέτ των Ουραλίων η εκτέλεση της οικογένειας Ρομανόφ και σχεδιάστηκε με όλες τις επιμέρους λεπτομέρειες. Ο νέος διοικητής του οίκου στο Αικατερίνενμπουργκ, Γιουρόφσκι, θα έκλεινε την οικογένεια σε έναν μικρό χώρο, ώστε να μην μπορεί κανείς τους να διαφύγει. Γι’ αυτόν τον λόγο, επιλέχθηκε το δωμάτιο του ισογείου, λόγω του σιδηρόφρακτου παραθύρου, το οποίο θα απέτρεπε να ακουστούν εκτός της οικίας οι φωνές και οι πυροβολισμοί.
Η εκτέλεση έλαβε χώρα τα μεσάνυχτα της 17ης Ιουλίου. Ο Γιουρόφσκι διέταξε τον γιατρό της οικογένειας να τους ξυπνήσει, με την δικαιολογία ότι θα μετακινούνταν σε ασφαλέστερη τοποθεσία. Μετέφεραν, έτσι, την οικογένεια στο μικρό δωμάτιο του ισογείου, και, όταν έφτασε το εκτελεστικό απόσπασμα, ο Γιουρόφσκι διάβασε φωναχτά την εντολή της εκτελεστικής επιτροπής των Ουραλίων: «Νικολάι Αλεξάντροβιτς, καθώς οι συγγενείς σου συνεχίζουν την επίθεσή τους κατά της Σοβιετικής Ρωσίας, η Εκτελεστική Επιτροπή των Ουραλίων αποφάσισε την εκτέλεσή σου». Αμέσως, δόθηκε εντολή για πυρ προς τους εκτελεστές, οι οποίοι με καταιγισμό σφαιρών δολοφόνησαν την τσαρική οικογένεια. Λέγεται πως κάποιοι δεν σημάδεψαν σωστά και έτσι κάποια μέλη της οικογένειας δεν σκοτώθηκαν ακαριαία. Προκειμένου να σκοτωθούν όλοι, δόθηκε εντολή από τον Γιουρόφσκι να θανατωθούν με ξιφολόγχη.
Οι σοροί των Ρομανόφ φορτώθηκαν σε φορτηγό και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς οι μεταφορείς άρχισαν να γυμνώνουν τα πτώματα, με σκοπό να βρούνε κοσμήματα, διαμάντια και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Έριξαν, αρχικά, τα πτώματα σε φρεάτιο ενός ορυχείου, αλλά επειδή δεν ήταν πολύ βαθύ τελικά τα έθαψαν σε έναν μικρό λάκκο κάπου στο πουθενά. Τα κάλυψαν με θειικό οξύ και ασβέστιο για να μην αναγνωρίζονται και από πάνω τους έριξαν χώμα. Κάλυψαν το σημείο ταφής με δοκούς σιδηροδρομικής γραμμής και η όλη διαδικασία ολοκληρώθηκε στις 19 Ιουλίου. Ωστόσο, ο Γιουρόφσκι είχε μια επιφύλαξη. Υπήρχε ο κίνδυνος, αν βρεθούν τα πτώματα μαζί, να γινόταν γνωστό ότι επρόκειτο για την τσαρική οικογένεια. Έτσι, τα δύο παιδιά του Νικολάου Β΄, ο Αλεξέι και μια κόρη του, τάφηκαν σε ένα σημείο λίγο πιο μακριά.
Στο χρονικό διάστημα μετά τη δολοφονία της τσαρικής οικογένειας Ρομανόφ, σκοτώθηκαν επίσης από τους μπολσεβίκους και πολλοί φίλοι και υποστηρικτές τους. Τον Ιούλιο του 1991, πραγματοποιήθηκε εκταφή των σορών και αποδείχθηκε ότι ανήκαν στον Νικόλαο, τη γυναίκα του Αλεξάνδρα και τις τρεις κόρες τους. Πολλά χρόνια αργότερα, στη 1 Οκτωβρίου 2008, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ρωσικής Ομοσπονδίας, απεφάνθη ότι ο Νικόλαος Β΄ και η οικογένειά του, αποτέλεσαν θύματα πολιτικής δίωξης και έκτοτε η μνήμη τους – που πολλές φορές αμαυρώθηκε – έχει αποκατασταθεί.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- J.C. Perry & C. Pieshakoy (2007), Η φυγή των Ρομανόφ, Αθήνα: Ψυχογιός.
- Service, Robert (2017), Ο τελευταίος Τσάρος, Ο Νικόλαος Β΄ και η ρώσικη επανάσταση, Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
