Του Κωνσταντίνου Μπαρτζώκα,
Τι είναι κάτι που έχουν οι πόλεις που (θέλουν να) λέγονται ευρωπαϊκές αλλά οι ελληνικές δεν έχουν; Ανεπτυγμένη δημόσια συγκοινωνία, φυσικά! Το θέμα της αδιανόητης κυκλοφοριακής συμφόρησης και της βελτίωσης των μεταφορών είναι βέβαια στο πλαίσιο της ανάπτυξης που αχνοφαίνεται και που ελπίζουμε να ζήσουμε να δούμε. Στην Ελλάδα του σήμερα όμως αν είσαι κάτοικος μιας μεγαλούπολης, όπως της Αθήνας, και θες να μετακινηθείς σαν άνθρωπος, η καθημερινότητά σου… γίνεται μια μικρή κόλαση.
Αφού έρθει το αστικό σου με καθυστέρηση και έχει ήδη αρχίσει να σε τρώει το αν θα φτάσεις έγκαιρα στην υποχρέωσή σου, ξεκινάει η περιπέτεια του να μπεις. Όταν λέμε τίγκα, εννοούμε επιβάτες που πάνε να πέσουν όταν ανοίγει η πόρτα. Δεν είναι σαρδελοποίηση που λένε οι κακόβουλοι, δες το σαν μια πρόκληση, σαν ένα real-life Tetris. Ο δήμος μεριμνά για την ανάπτυξη τέτοιων δεξιοτήτων στους ανθρώπους. Και αυτά που λένε για αξιοπρέπεια είναι αφηρημένες έννοιες στα Μ.Μ.Μ. Κάποιος θα τύχει να μετακινήσει το χέρι του λίγο ή το πόδι του δεξιά ή και να κάνει ένα ολόκληρο βήμα και ορίστε η θέση σου! Θα μπορούσες βέβαια να σεβαστείς το αδιαχώρητο του αστικού και να περιμένεις το επόμενο, αλλά ή θα μπεις ή θα χάσεις τις εξετάσεις ή θα απολυθείς από τη δουλειά ή θα στήσεις κάποιον. Αυτό επαφίεται σε σένα να το εκτιμήσεις και να κάνεις την επιλογή σου. Στην περίπτωση που μπήκες στο αστικό, έχεις κολλήσει τώρα τους μπροστά και οι πίσω εσένα. Ετοιμάσου να ζήσεις μια έντονη κοινωνική εμπειρία με ανθρώπους που το χαίρονται αυτό όσο και συ. Αρχίζει να προχωράει σιγά σιγά το αστικό. Σταματάει όμως στα φανάρια, σταματάει στις στάσεις, σταματάει από το μποτιλιάρισμα, είναι περισσότερο σταματημένο παρά εν κινήσει . Θα ευχηθείς να το είχες πάρει με τα πόδια, θα γλίτωνες και το στρίμωγμα, αλλά μη χάνεις το κουράγιο σου (και το πορτοφόλι σου), το ΄χεις!
Άκου τα αγαπημένα σου podcast και τραγούδια, χάζεψε την πόλη από το παράθυρο, κοίτα τους συμπορευόμενούς σου αλλά χωρίς να γίνεσαι περίεργος, διαλογίσου, ή και κοιμήσου. Αν είσαι τυχερός μπορεί και να γίνεις μάρτυρας ενός καβγά που θα ξυπνήσει τον κουτσομπόλη μέσα σου αλλά καλύτερα κάνε κάτι παραγωγικό, γιατί ο χρόνος είναι χρήμα. Οτιδήποτε που να μη σε κάνει να βαριέσαι σε βαθμό που νιώθεις άσχημα. Το συναίσθημα πάντως όταν κατέβεις μετά το μίνι-ταξίδι και αναπνεύσεις τον καθαρό αέρα ξανά είναι μοναδικό. Τώρα ετοιμάσου να το κάνεις αυτό κάθε μέρα επί χρόνια. Βέβαια η εμπειρία του αστικού είναι διαφορετική σε κάθε εποχή (ειδικά το καλοκαίρι), οπότε πάντα κάτι θα υπάρχει να σε φτάνει στα άκρα.
Όταν η ρυμοτομία είναι τόσο κακή που δεν κινείται τίποτα επί των δρόμων, η λύση βρίσκεται από κάτω τους. Πανικός γίνεται και στο μετρό συγκεκριμένες ώρες, αλλά είναι το πιο γρήγορο, αποτελεσματικό και βιώσιμο μέσο στην πόλη. Δεν είναι μόνο η Θεσσαλονίκη παραπονεμένη στο κομμάτι αυτό όμως γιατί και στην Αθήνα καλύπτει μόνο κάποια σημεία της πόλης. Συγκεκριμένες περιοχές είναι τόσο απομονωμένες που χρειάζονται αστικά για να φτάσει κανείς στον πλησιέστερο σταθμό, τα οποία έχουν πολύ σπάνια δρομολόγια. Και έτσι, μέχρι να βγουν καινούριες γραμμές μετά από δέκα χρόνια, η επιλογή Ι.Χ. για τις μετακινήσεις και το χάος στους δρόμους θα συνεχίζεται.
Η καλή συνδεσιμότητα με τα μέσα σχετίζεται και με την ελευθερία του ανθρώπου. Η μετακίνηση με ελευθερία σε οποιοδήποτε μέρος της πόλης είναι ένα πολύ σημαντικό δικαίωμα των πολιτών, γιατί έχει να κάνει με την κοινωνικοποίηση τους και την πρόσβαση στις δυνατότητες που προσφέρει η πόλη, ψυχαγωγικές, πολιτισμικές, αλλά και εργασιακές. Σε μια γειτονιά απομακρυσμένη, αν δεν υπάρχει δημόσια συγκοινωνία ή αν υπολειτουργεί, οι κάτοικοι απομονώνονται. Οπότε, αν δεν θέλουν να είναι αποκομμένοι από το δημόσιο βίο, τότε είναι αναγκασμένοι να έχουν ένα προσωπικό όχημα. Και είναι λογικό, αλλά προϋποθέτει μία συγκεκριμένη οικονομική άνεση, την οποία δεν διαθέτουν όλοι και έτσι δεν βρίσκεται λύση στο πρόβλημα. Το θέμα της ελευθερίας στη μετακίνηση αφορά και στα άτομα με αναπηρία. Στο μετρό υπάρχουν ανελκυστήρες αλλά στα αστικά λεωφορεία είναι δύσκολο να εισέλθουν, με αποτέλεσμα αυτό να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην κοινωνική τους ζωή. Μία κοινωνία στο 2023 είναι εξωφρενικό να στερεί ακόμα από αυτή την κοινωνική ομάδα την πρόσβαση σε βασικά κοινωνικά αγαθά, όπως τη μετακίνηση και την κυκλοφορία σε δρόμους που το επιτρέπουν.
Μία καλή δημόσια συγκοινωνία μπορεί να βοηθήσει πραγματικά στο σχεδιασμό της πόλης και στη λειτουργία του. Η μείωση των Ι.Χ. θα παρατηρείται καθημερινά και στην κυκλοφορία, αλλά πολλοί θα σκεφτούν να αποσύρουν τα οχήματά τους εν γένει αν δουν ότι μπορούν να βασιστούν σε ένα αξιόπιστο δίκτυο που με πιο οικονομικό τρόπο θα τους πηγαίνει στον προορισμό τους. Η αποσυμφόρηση αυτή θα φανεί και σε περιβαλλοντικό επίπεδο, καθώς η ατμόσφαιρα θα καθαρίσει και θα μειωθεί η ηχορύπανση. Θα περπατά κανείς στην Πανεπιστημίου χωρίς να κουφαίνεται και αυτό θα είναι η πιο όμορφη εικόνα. Η δημόσια συγκοινωνία θα δώσει το έναυσμα για τη δημιουργία ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων που δίνουν έμφαση στον πεζό και όχι αποκλειστικά στον οδηγό, όπως συμβαίνει σήμερα. Και φυσικά μαζί με την αλλαγή στη ρυμοτομία και θα δοθεί η ευκαιρία για τη δημιουργία περισσότερων χώρων πρασίνου, τους οποίους έχει ανάγκη επειγόντως η Αθήνα. Η αλλαγή στην κυκλοφορία θα προσφέρει ολική ανάπλαση στην εικόνα της πόλης, η οποία θα είναι προσβάσιμη για όλους και σε λιγότερο χρόνο.
Αυτό που πρέπει να έχουμε κατά νου είναι ότι η κατάσταση είναι αμφίδρομη. Όταν δει ο κόσμος ότι υπάρχει η δυνατότητα κυκλοφορίας με ποδήλατο και με δημόσια μέσα αποτελεσματικά και με ασφάλεια, θα αυξηθούν οι άνθρωποι που θα το κάνουν. Από την άλλη πλευρά, αν η πολιτεία δεχόταν περισσότερη πίεση από «αγανακτισμένους» πολίτες που δεν ανέχονται την κατάσταση της κυκλοφοριακής συμφόρησης και της αναποτελεσματικότητας των μέσων και την αδυναμία να κάνουν ποδήλατο στην πόλη τους, ίσως κάποια από τα χρήματα που πήγαν στις ζαρντινιέρες να διατίθεντο στη βελτίωση των δρόμων και των μέσων. Πρέπει να είμαστε ενεργοί πολίτες όσον αφορά τη μετακίνησή μας. Πρέπει να κρίνουμε την κατάσταση και να χρησιμοποιούμε περισσότερο τις δημόσιες συγκοινωνίες, πόσο μάλλον σε κοντινές αποστάσεις. Παρ’ όλο που όλοι παραδέχονται την προβληματικότητα στην κυκλοφορία, το θέμα δεν λαμβάνει την προσοχή που του αρμόζει. Είναι απαραίτητο ως εκ τούτου να μιλάμε γι’ αυτό και να το θέτουμε ως πρόβλημα στο δήμο, διότι δεν θα υπάρξουν διαφορετικά πρωτοβουλίες για αλλαγή.
