Της Μαρίλιας Μπλέτσα,
Ο Νικηφόρος Λύτρας θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες της νεοελληνικής ζωγραφικής, μαζί με τον Νικόλαο Γύζη και τον Κωνσταντίνο Βολανάκη. Σπούδασε στο σχολείο των Τεχνών (1850-1856). Το 1856 ο Νικηφόρος Λύτρας αποφοιτά από τη Σχολή, δεν φεύγει όμως, καθώς προσλαμβάνεται ως καθηγητής Στοιχειώδους Γραφής. Το 1860 θα αφήσει τελικά πίσω του τη Σχολή, καθώς θα λάβει υποτροφία για να σπουδάσει στη Βασιλική Ακαδημία των Καλών Τεχνών του Μονάχου.
Η ζωγραφική του Νικηφόρου Λύτρα είναι ένας ύμνος στη ζωή, στα νιάτα και την ελληνική φύση. Παρέμεινε ένας αυθεντικός ζωγράφος του βλέμματος, ο γνησιότερος ίσως εκπρόσωπος του πρώιμου ελληνικού υπαιθρισμού. Ασχολήθηκε με όλες, σχεδόν, τις θεματογραφικές περιοχές όπως τις νεκρές φύσεις, τις προσωπογραφίες, μυθολογικά θέματα κ.ά. Είναι ο καλλιτέχνης που εισήγαγε τις ηθογραφικές σκηνές στην ελληνική ζωγραφική.
Το 1878, στην Παγκόσμια έκθεση του Παρισιού, πήρε μέρος ένα μεγάλο έργο με τον τίτλο «Το φίλημα», το συγκεκριμένο έργο έχει θεωρηθεί τολμηρό για την εποχή του. Είναι μια σκηνή ηθογραφίας, μία καλλιτεχνική δημιουργία με ιδεολογική κατεύθυνση σε σχέση με τους σκοπούς του ζωγράφου για την απόδοση του βίου στην ύπαιθρο και την αθώα νιότη της Ελληνίδας κόρης. Έτσι, μια κοπέλα έχει αφήσει το καλάθι με τα ρούχα στο πεζούλι της αυλής και ανασηκωμένη στα δάχτυλα των ποδιών της, προσπαθεί μέσα από το μισάνοιχτο παραθυράκι να φιλήσει τον αγαπημένο της. Η ομορφιά και η χάρη της αναδεικνύονται καθώς φοράει τη λευκή μακριά της φούστα, τη φαρδιά καφέ της ζώνη και το γιλεκάκι. Το σκουφάκι της στολίζεται με λίγο κόκκινο, ενώ οι υπόλευκοι τοίχοι είναι στο υπόβαθρο του πίνακα, πάνω στο οποίο προβάλλονται τα έντονα λευκά και τα καφέ που ο Λύτρας έχει καθιερώσει ως βασικά χρώματα των συνθέσεών του.
Η παρατημένη παντόφλα δηλώνει τη βιασύνη της κόρης να συναντήσει τον νέο. Εκτός από τα σκόρδα στον τοίχο και το καλάθι με τα ρούχα, γνωρίσματα που φανερώνουν τα στοιχεία των ελληνικών σπιτιών στην ύπαιθρο, εκείνο που εντυπωσιάζει είναι η γλάστρα με τον ανθισμένο κρίνο, που ψηλός ο κορμός υψώνεται παράλληλα με το λυγερό κορμί της κόρης. Είναι συμβολισμός για την αγνότητά της, για την ψυχή κάθε Ελληνίδας, που εκφράζει τα ιδανικά της φυλής και της Αναγέννησης του έθνους.
Ο πίνακας «Αναμονή» διαδραματίζεται στην ίδια σκηνή με «Το φίλημα». Παρουσιάζεται η αναμονή της νεαρής κοπέλας για τον αγαπημένο της. Η σημαντική διαφορά ανάμεσα στους δύο πίνακες είναι στην αποτύπωση του κρίνου. Σε αντίθεση με τον άλλον πίνακα ο κρίνος είναι ανθισμένος με μεγάλα και λευκά άνθη. Στους δύο πίνακες το φιλί δίνεται στα κρυφά, έτσι ξεδιπλώνεται η ερωτική ιστορία του πίνακα. Στον μεταγενέστερο πίνακα που είναι «Αναμονή», η κοπέλα κοιτάζει από το παράθυρο για να δει την ευτυχία της να έρχεται… Μια τρυφερή στιγμή για δύο νέους που δίνουν το φιλί κρυφά, καθώς το έχουν στερηθεί πολλές φορές.
Αποτελεί έναν από τους σπουδαιότερους πίνακες του Λύτρα. Ήταν το πιο τολμηρό ερωτικό έργο για την εποχή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Η προσμονή και το Φίλημα”, Δύο πίνακες του Ν. Λύτρα που αγαπήθηκαν, dromospoihshs.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το φίλημα, nationalgallery.gr, διαθέσιμο εδώ
