Του Γιώργου Δρακόπουλου,
Μέσα σε ένα ραγδαίος μεταβαλλόμενο οικονομικό περιβάλλον, το οποίο δέχεται πολύπλευρες και πολυεπίπεδες πιέσεις κατάρρευσης, δεν θα μπορούσε να μείνει χωρίς αλλαγές και ο κλάδος των ελεγκτικών επιχειρήσεων. Σύμφωνα με ρυθμιστικές αρχές στις Η.Π.Α., έχουν παρατηρηθεί αρκετά λάθη κατά τους ελέγχους που έχουν πραγματοποιήσει ελεγκτικές εταιρείες παγκόσμιου βεληνεκούς, φαινόμενο που τείνει να γίνεται όλο και πιο έντονο το τελευταίο διάστημα.
Ειδικότερα, σε μια έκθεση που κυκλοφόρησε την περασμένη εβδομάδα, το Συμβούλιο Εποπτείας Λογιστικών Εταιρειών (Σ.Ε.Λ.Ε.) ανέφερε ότι περίπου το 40% των ελέγχων που επιθεώρησε το 2022 είχαν τόσο σημαντικές ελλείψεις, που η ελεγκτική δεν είχε επαρκή στοιχεία για να υποστηρίξει τη γνώμη που εξέφρασε για τις οικονομικές καταστάσεις ή τα οικονομικά των πελατών του. Μάλιστα, τα πιο συχνά λάθη / αστοχίες παρατηρούνται σε μεγάλες ελεγκτικές που δραστηριοποιούνται διεθνώς και παρέχουν φάσμα χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, πέρα από τις ελεγκτικές. Σε αυτές περιλαμβάνονται και οι Big Four, δηλαδή οι Deloitte, Ernst & Young, KPMG και PwC. Το Σ.Ε.Λ.Ε. διαπίστωσε πως το 34% των ελέγχων το 2021 και το 29% το 2020 παρουσίαζαν ελλείψεις. Εξετάζοντας, επίσης, άλλες ελλείψεις στα πρότυπα του Σ.Ε.Λ.Ε., η ρυθμιστική αρχή διαπίστωσε ότι περίπου 6 στους 10 ελέγχους ήταν λανθασμένοι (μια αύξηση από 55% το 2021 και 44% το 2020).
Αξίζει να αναφερθεί σε αυτό το σημείο, πως η KPMG είχε κατηγορηθεί από εποπτικές και ρυθμιστικές αρχές των Η.Π.Α. ότι φέρει ευθύνη για την κατάρρευση των περιφερειακών τραπεζών στις Η.Π.Α. τον Μάρτιο του 2023. Συγκεκριμένα, η KPMG, η οποία αποτελεί τον βασικό ελεγκτή των τραπεζικών ιδρυμάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες, είχε παρουσιάσει τις τρεις αμερικανικές τράπεζες που κατέρρευσαν ως βιώσιμες στα τέλη του Φλεβάρη του 2023. Ωστόσο, σύμφωνα με τη Federal Reserve, καταγράφηκαν ανεπάρκειες στη διαχείριση κινδύνων και τον εσωτερικό έλεγχο αυτών των τραπεζών, κάτι που έπρεπε να είχε εντοπιστεί και αναφερθεί από την ελεγκτική εταιρεία, διότι, ουσιαστικά, υπονομεύθηκε η ενημέρωση των επενδυτών για την ορθή λήψη των αποφάσεών τους. Μεταξύ άλλων, στο επίκεντρο τέθηκε και το ζήτημα της ανεξαρτησίας των ελεγκτικών εταιρειών, τόσο για την τραπεζική κρίση όσο και για άλλες περιπτώσεις.
Το επόμενο διάστημα πρόκειται να ενταθούν οι έλεγχοι σχετικά με τις λειτουργίες και τη συμπεριφορά των (μεγάλων) ελεγκτικών επιχειρήσεων και να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια από τη Σ.Ε.Λ.Ε., ενώ, παράλληλα, θα υπάρξουν –πιθανώς– υψηλότερα πρόστιμα σε περιπτώσεις παραβάσεων των προτύπων που θέτει το Συμβούλιο Εποπτείας. Σύμφωνα με τη Lynn Turner, πρώην επικεφαλής λογίστρια της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, η οποία είναι τώρα σύμβουλος της Σ.Ε.Λ.Ε., είπε ότι τα υπάρχοντα πρότυπα παρείχαν υπερβολικά μεγάλο περιθώριο στους ελεγκτές ώστε να αποφύγουν την αντιπαράθεση με τη διοίκηση, όταν βλέπουν δυνητικά παράνομη συμπεριφορά. Ωστόσο, αρκετοί επικριτές των έως τώρα μέτρων που έχουν παρθεί, θεωρούν ότι είναι αναποτελεσματικά, καθώς δεν έχει αλλάξει (προς το καλύτερο) η συμπεριφορά των ελεγκτικών.
Συνεπώς, αποφασίστηκε πως θα υπάρξουν νέοι κανόνες, που θα διευρύνουν την ανάληψη των ευθυνών τους, κυρίως σε ό,τι αφορά τις απάτες. Ειδικότερα, θα πρέπει να γίνεται αυστηρότερος έλεγχος για το αν μια εταιρεία συμμορφώνεται με νόμους και κανονισμούς, κοινοποιώντας τα “red flags” που παρατηρούν στο Δ.Σ. της επιχείρησης.
Στον αντίποδα, οι ελεγκτικές εταιρείες κάνουν τα πάντα, για να αντιταχθούν στους νέους αυτούς κανονισμούς που βρίσκονται προς διαβούλευση, προσπαθώντας να πάρουν στο πλευρό τους και τους πελάτες τους. Ισχυρίζονται πως θα τους αναγκάσουν να ξεφύγουν από τις βασικές τους αρμοδιότητες (τους οικονομικούς ελέγχους) και να παρεισφρήσουν σε νομικές διεργασίες. Τα υφιστάμενα πρότυπα απαιτούν από τους ελεγκτές να εντοπίζουν και να αναφέρουν μόνο αδικήματα που επηρεάζουν άμεσα την ακρίβεια των οικονομικών καταστάσεων, ενώ οι νέοι κανόνες θα σημαίνουν ότι πρέπει να ελέγχουν για συμπεριφορά που θα μπορούσε να έχει έμμεσο αποτέλεσμα, για παράδειγμα θέτοντας μια εταιρεία σε κίνδυνο μεγάλων προστίμων. Οι προτεινόμενοι κανόνες έχουν αποδειχθεί αμφιλεγόμενοι ακόμα και εντός του Σ.Ε.Λ.Ε., διότι διευρύνεται υπερβολικά ο ρόλος του ελεγκτή, δυσκολεύοντας σε μεγάλο βαθμό το έργο τους, γεγονός που θα οδηγήσει σε τρομερή άνοδο των αμοιβών τους. Μάλιστα, στον τελευταίο παράγοντα στηρίζονται οι ελεγκτικές, για να φέρουν με το μέρος τους και τους πελάτες.
Μέχρι τις 7 Αυγούστου, τα lobby των επιχειρήσεων και οι ελεγκτικές εταιρείες αναμένεται να υποβάλουν επιστολές προς τις Αρχές, με σχόλια σχετικά με την αντίθεσή τους στη διαμόρφωση του νέου πλαισίου. Η αντιτιθέμενη πλευρά δεν είναι αρνητική, γενικά, σε αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν τους ελέγχους και θα καλύψουν πιθανά κενά που παρατηρούνται, παρά μόνο στις τρέχουσες προτάσεις που τις χαρακτηρίζουν υπερβολικές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Accounting firms accused of ‘operating with impunity’ as regulator flags growing number of flawed audits, icij.org, διαθέσιμο εδώ
- Audit firms fight to block expansion of fraud detection role, ft.com, διαθέσιμο εδώ
