Της Καρολίνας Σόμπτσυκ,
Σε προηγούμενο άρθρο έγινε παρουσίαση των Ιερών Τελετουργικών που συνθέτουν τον κορμό της πίστης των Ινδιάνων Λακότα. Αρχικά, θα επισημανθεί ξανά η τεράστια σημασία αυτών των τελετών τόσο για τη διαμόρφωση της πνευματικής ταυτότητας της φυλής, όσο και ως προς τον επακόλουθο σχεδιασμό της ίδιας της κοινωνικής και πρακτικής καθημερινότητάς τους. Οι τελετές δηλαδή δεν αναφέρονται μόνο στη σύνδεση των ανθρώπων με το υπερφυσικό (π.χ. πώς αντιλαμβάνονται τη μετά θάνατον ζωή), αλλά έχουν ριζώσει ως τα κυριότερα έθιμα και διατηρούνται σχεδόν αναλλοίωτα μέχρι και σήμερα. Ακολουθούν τα τελευταία τέσσερα:
4) Το Πέταγμα της Μπάλας ή αλλιώς Η Τελετή του Βούβαλου. Πρόκειται για τη μοναδική από τις επτά τελετές, που δεν επιβίωσε με την πάροδο των αιώνων. Οι Λακότα χωρίζονται αρχικά σε 4 ομάδες με 4 στόχους σε κύκλο με 4 σημεία. Ο ιερός αριθμός 4 αναπαριστά τις 4 φάσεις της ζωής των Λακότα, ενώ το παιχνίδι αυτό καθαυτό τον κύκλο της ζωής τους, η μπάλα τον Γουάκαν Τάνκα ή το Σύμπαν και τη γνώση, και o μόχθος κατά το κυνήγι της μπάλας, την ανθρώπινη άγνοια. Πιστεύεται ότι τη μπάλα έδωσε κάποτε στους Λακότα ο ίδιος ο Βούβαλος, καθιστώντας το ανθρώπινο είδος ως κληρονόμους και προστάτες της Γης. Κατά την ανατολή του ήλιου, λοιπόν, γύρω από το τίπι μαζεύονται οι ομάδες. Μέσα στη σκηνή, στο στρωμένο με φασκόμηλο πάτωμα, ο επικεφαλής σαμάνος εξαγνίζει με βουχλόη την Τσανούνπα, τη δερμάτινη μπάλα και ένα κρανίο βούβαλου. Κατόπιν χτυπά στο πάτωμα ένα πέτρινο τσεκούρι προς τα 4 σημεία του ορίζοντα και στο κέντρο. Σχηματίζει με ραβδί δυο γραμμές στο χώμα, από τη Δύση στην Ανατολή και από το Βορρά στο Νότο, καθώς και δυο γραμμές στην κορφή σαν καπνός, που βάφονται κόκκινες και αντιστοιχούν στο Σύμπαν.
Ο σαμάνος απαγγέλει το Τραγούδι της Ιερής Πίπας και με τη συνοδεία τυμπάνου μιμείται τον ήχο του κεραυνού. Το παιχνίδι τότε ξεκινάει. Ένα κορίτσι της φυλής, έξω πια από τη σκηνή, κρατά τη μπάλα και της δίνεται η εντολή να την πετάξει στα 4 σημεία του ορίζοντα και την πέμπτη φορά ψηλά στον ουρανό πάνω από το σημείο που στέκεται. Κάθε φορά που κάποιος πιάνει τη μπάλα, της την επιστρέφει. Στο τέλος, οι συμμετέχοντες Λακότα καπνίζουν την Τσανούνπα και προσφέρουν σε όσους μπόρεσαν να πιάσουν τη μπάλα δερμάτινες ρόμπες. Τελικώς, ευχαριστούν τον Γουάκαν Τάνκα, αφού το πιάσιμο της μπάλας στα 4 σημεία του ορίζοντα σημαίνει ότι το Ανώτερο Ον είναι πανταχού παρών και πάντα κοντά στους πιστούς του Λακότα.
5) Η Δημιουργία Συγγενών/Συγγενειών. Αρχικά επρόκειτο για πρακτική συμφιλίωσης μεταξύ των Λακότα και της φυλής Ρι, αργότερα δε εξελίχθηκε σε επίσημο τρόπο δημιουργίας συγγενειών ανεξαρτήτως φύλου και, κυρίως, ανεξαρτήτως φυλής – πέραν των εξ αίματος και των εξ αγχιστείας μέσω του γάμου. Το τελετουργικό διαρκεί συνήθως κάποιες μέρες και περιλαμβάνει (εκτός από τη γνωστή πλέον συγκέντρωση σε ένα τίπι, τις προσευχές, τον εξαγνισμό με καύση βουχλόης και το κάπνισμα της Τσανούνπα) τη βαφή των προσώπων των υποψήφιων συγγενών – κόκκινο για τις γυναίκες και κόκκινο με μπλε κύκλο στο μέτωπο και γραμμές στο υπόλοιπο πρόσωπο για τους άντρες. Η βαφή συμβολίζει την ικανότητα του ανθρώπου για αλλαγή και την ανάληψη νέων ρόλων και ευθυνών, τη δημιουργία νέων σχέσεων και την υπέρβαση όποιων παλαιών διαφορών υπήρχαν μεταξύ των νέων συγγενών.
6) Η Ήβη των Κοριτσιών. Η έναρξη της περιόδου ενός κοριτσιού φέρει ιδιαίτερη σημασία στον πολιτισμό των Λακότα. Όπως η Μητέρα Γη, έτσι και η νέα πλέον γυναίκα είναι σε θέσει να φέρει το δώρο της ζωής, γι’ αυτό της εξηγούνται λεπτομερώς τα καθήκοντά της ως μελλοντικής συντρόφου και μητέρας, που θα πρέπει να τελούνται με γενναιοδωρία, αλλά και ταπεινότητα. Ταυτόχρονα, επισημαίνεται ότι θα πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με ιερούς άντρες της φυλής όσο διαρκεί ο κύκλος της κάθε μήνα, αφού μπορεί να αποσυντονιστούν οι υπερφυσικές του ικανότητες. Μέσα στο γνωστό τίπι και με βασικό όργανο ένα κρανίο βούβαλου βαμμένο κόκκινο, συνοδεία του καπνίσματος, των προσευχών και του εξαγνισμού, ο σαμάνος ταΐζει ο ίδιος το κορίτσι κρέας βουβάλου και την ποτίζει από ξύλινο σκεύος που περιέχει νερό και φρέσκα κεράσια – σύμβολο και έκκληση γονιμότητας. Έπειτα, όλοι οι παρόντες στη σκηνή πίνουν και αυτοί από το σκεύος και ακουμπούν το κορίτσι που πλέον έχει εξαγνιστεί και φέρει την ευλογία της πίστης των Λακότα. Ακολουθεί φαγοπότι και εορτασμός της μετάβασης του κοριτσιού στην ωριμότητα.
7) Ο Χορός του Ήλιου. Το έθιμο των Λακότα με τη μεγαλύτερη βαρύτητα, αλλά και θεαματικότητα. Πρόκειται για την αναπαράσταση ανθρωποθυσιών. Απώτερος σκοπός της τελετής είναι η υπενθύμιση της ταπεινότητας της ανθρώπινης ύπαρξης και η εικονική προσφορά της ανθρώπινης ζωής στον Γουάκαν Τάνκα, ζητώντας σε αντάλλαγμα υγεία και καρποφορία, κυνηγετικές, πολεμικές ή θεραπευτικές ικανότητες ή με διάφορα άλλα αιτήματα. Η παραδοσιακή αυτή πρακτική τελείται από όλες σχεδόν τις φυλές των Μεγάλων Πεδιάδων των ΗΠΑ. Κάθε χρόνο, κατά την πανσέληνο του Ιουνίου ή του Ιουλίου, οι φυλές κατασκηνώνουν σε νοητό κύκλο σε κάποια κοινή τοποθεσία. Πρώτα, οι ιεροί άντρες στο πλησιέστερο δάσος διαλέγουν μια λεύκα, που θα κοπεί και θα αποτελέσει τον κεντρικό στύλο της τελετής. Αφού κοπεί το δέντρο, απαγορεύεται να αγγίξει το έδαφος, μέχρι να τοποθετηθεί στη θέση που προορίζεται.
Έπειτα ακολουθεί ένα Ινίπι και την επόμενη μέρα ξεκινά το κυρίως μέρος. Στους άντρες που συμμετέχουν (σπανιότατα γυναίκες) τρυπάται ο θώρακας δεξιά και αριστερά με ακονισμένο κόκκαλο, το κόκκαλο αφήνεται μέσα στο δέρμα και δένεται στο στύλο της λεύκας. Σε άλλους άντρες τρυπάται με τον ίδιο τρόπο η πλάτη και δένεται στο κόκκαλο με μακρύ σχοινί ένα κρανίο βούβαλου. Επιπλέον, φέρουν στεφάνια από φασκόμηλο στο κεφάλι και συχνά και στους καρπούς των χεριών και τους αστραγάλους, ενώ κόβονται βούβαλοι, φεγγάρια και αστέρια από ακατέργαστο δέρμα, που οι άντρες κρεμούν στο λαιμό τους ή στα κόκκαλα. Στόχος των συμμετεχόντων είναι να χορεύουν στραμμένοι προς τον ήλιο, μέχρι να σκιστεί η σάρκα τους και να ελευθερωθούν από το στύλο ή τα κρανία. Τους επιτρέπονται μικρά διαλείμματα μόνο για να πιούν νερό.
Τελικώς, όσοι άντρες δεν κατόρθωναν να ελευθερωθούν από τα κόκκαλα, είτε δέχονται βοήθεια στο σκίσιμο από τους επιβλέποντές τους, είτε τους αφαιρείται αντίρροπα το κόκκαλο που τους τοποθετήθηκε. Σε όλη τη διάρκεια της τελετής, οι συγγενείς των χορευτών είναι κοντά τους, προσφέροντάς τους διαρκή ψυχολογική στήριξη, καθώς πρόκειται για μια διαδικασία ιδιαίτερα επίπονη σωματικά και ψυχικά, η συμμετοχή ωστόσο στην οποία αποτελεί γεγονός ιδιαίτερης υπερηφάνειας για τις φυλές και τις οικογένειές τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Lakota Rites – Tapa Wanka Yap, elexion.com, Διαθέσιμο εδώ
- Seven Lakota Rites, stjo.org, Διαθέσιμο εδώ
- The Throwing of the Ball – Tápa Waŋkáyeyapi, aktalakota.stjo.org, Διαθέσιμο εδώ
