Της Γιώτας Κασάπη,
Πριν από 4 χρόνια, τον χειμώνα του 2019, δύο σημαντικές πυρηνικές δυνάμεις έσπειραν τον φόβο για μια «αποκαλυπτική» σύγκρουση. Πρόκειται για την Ινδία και το Πακιστάν, χώρες που διαθέτουν εδώ και χρόνια εχθρική και πολύπλοκη σχέση. Η αρχή έγινε το 1947, μερικά μόνο χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν το Ηνωμένο Βασίλειο χώρισε τη Βρετανική Ινδία στα δύο, με αποτέλεσμα να προκύψουν τα δύο νέα έθνη. Μετά την πλήρη ανεξαρτησία τους το 1950 και το 1956 αντίστοιχα, έχουν προκαλέσει τρεις επίσημους πολέμους και αρκετές μικρές συγκρούσεις και παρά την ύπαρξη διπλωματικών σχέσεων, η τριβή δεν φαίνεται να σταματά. Αν και σήμερα διατηρείται μια μορφή «ψυχρής ειρήνης», η έχθρα παραμένει ζωντανή.
Τα δύο κράτη βρίσκονται αντιμέτωπα με πολύπλευρες εσωτερικές αλλά και εξωτερικές κρίσεις, ενώ, παράλληλα, καλούνται να ανταποκριθούν σε πολλαπλά μέτωπα και να δώσουν λύσεις σε στρατηγικές προκλήσεις. Έχουν ξεκινήσει προσπάθειες για την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης σε οικονομικά θέματα, ενώ η συνεργασία ανθίζει στον τομέα των μεταφορών στα σύνορα των δύο χωρών. Το 2021, δηλώθηκε από κοινού η παύση πυρός στο Κασμίρ και το 2022, κατά τη διάρκεια των πλημμυρών στο Πακιστάν ο Ινδός Πρωθυπουργός εξέφρασε τα συλλυπητήρια στις οικογένειας των θυμάτων. Όλα αυτά, ωστόσο, δεν είναι αρκετά για να κάνουν το έτος του 2019 να ξεχαστεί.
Στις 14 του Φλεβάρη, εκείνης της χρονιάς, μια συνοδεία οχημάτων στην περιοχή Pulwama της Ινδίας, δέχτηκε επίθεση από βομβιστή αυτοκτονίας κοντά στο Κασμίρ. Αποτέλεσμα της τρομοκρατικής επίθεσης ήταν ο θάνατος 38 μελών της Κεντρικής Εφεδρικής Αστυνομικής Δύναμης (CRPF) και του βομβιστή. Ευθύνες ανέλαβε η ισλαμιστική οργάνωση Jaish-e-Mohammed, η οποία έχει έδρα το Πακιστάν. Λίγες μέρες αργότερα, στις 26, οι ινδικές αεροπορικές επιδρομές βρέθηκαν στο πακιστανικό έδαφος, δίνοντας επιθετική χροιά στη σύγκρουση. Σημαντική ανάμειξη σημείωσαν και τα social media, τα οποία μετά από δημοσίευση περιγραφικών βίντεο και γλαφυρών άρθρων κατάφεραν να διχάσουν το κοινό. Ο ήρωας πιλότος για την Ινδία που απομακρύνθηκε από το σκάφος του την επόμενη μέρα ήταν αιχμάλωτος για το Πακιστάν. Όταν αυτός ελευθερώθηκε, η χειρονομία ξάφνιασε τους πάντες. Ο λαϊκισμός που γεννήθηκε είναι μόνο η αρχή.
Τον Αύγουστο, μετά τη δημιουργία ειδικού καθεστώτος στο Τζαμού και το Κασμίρ, οι εντάσεις κλιμακώθηκαν, αφού το Πακιστάν δεν σεβάστηκε τα εναέρια δικαιώματα της Ινδίας και διέλυσε με την αναστολή του το διμερές εμπόριο. Τότε ήταν που γεννήθηκε ο φόβος για πυρηνικό χτύπημα από την πακιστανική πλευρά και σύμφωνα με τον Mike Pompeo, πρώην Υπουργό Εξωτερικών των Η.Π.Α., χωρίς τη διαμεσολάβηση των Η.Π.Α., ίσως αυτό να μην είχε αποτραπεί. Την ίδια ώρα, όσο το Πακιστάν εξέταζε πυρηνική επίθεση, η Ινδία είχε ήδη σκεφτεί τα αντίποινα.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως σήμερα η Ινδία διαθέτει 164 πυρηνικές κεφαλές, την ώρα που το Πακιστάν έχει 170. H Ινδία έκανε το ντεμπούτο της στο πυρηνικό παιχνίδι το 1974 και το Πακιστάν ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980 να αναπτύσσει το πυρηνικό του οπλοστάσιο με αθόρυβα βήματα. Και η Ινδία αλλά και το Πακιστάν χρησιμοποιούν το μέσο της απειλής χρήσης της βίας ή και την άμεση χρήση της για να επιλύσουν τις διαφορές τους.
Οι παράγοντες που μεγαλώνουν τη ψαλίδα είναι και τα εθνικιστικά αισθήματα που έχουν και οι δύο πλευρές, ενώ η τρομοκρατία στα σύνορα έρχεται για να αποδείξει πως όλα κρέμονται από μια κλωστή. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί δίχως να λαμβάνει δράση, καθώς δεν υπάρχει ένας ικανός «διαιτητής». Στην αναζήτηση ενός εξισορροπητή και κοινού συμμάχου, οι υπερδυνάμεις είναι εκτός, καθώς η Κίνα είναι θετικά προσκείμενη προς το Πακιστάν εξαιτίας των εμπορικών δεσμών τους, οι Η.Π.Α. τάσσονται υπέρ του Ινδίας και η Ρωσία είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία και έχει στραφεί στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Το μέλλον είναι αβέβαιο, το σίγουρο, ωστόσο, είναι πως οι δύο χώρες δεν αναμένεται να βρεθούν στο ίδιο στρατόπεδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- India-Pakistan Relations: A 50-Year History, Asia Society, διαθέσιμο εδώ
- Conflict Between India and Pakistan, CFR, διαθέσιμο εδώ
- Indo-Pak Relations – A brief history, EFSAS, διαθέσιμο εδώ
- Timeline: India-Pakistan relations, ALJAZEERA, διαθέσιμο εδώ
- India-Pakistan Relations, High Commission of India, διαθέσιμο εδώ
- Ινδία-Πακιστάν: Γιατί μισιούνται; Η προϊστορία της αντιπαράθεσης, Newpost, διαθέσιμο εδώ
- Ινδία – Πακιστάν / Το απρόβλεπτο παιχνίδι, η Αυγή, διαθέσιμο εδώ
- Ινδία – Πακιστάν: Τα 5 πράγματα που πρέπει να ξέρεις για τον μεταξύ τους πόλεμο, News 247, διαθέσιμο εδώ
- Πομπέο: Αποτρέψαμε πυρηνικό πόλεμο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- A War of Words? Conflicting Media Narratives Between India and Pakistan, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
