Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Την 1η Φεβρουαρίου 2021, η Μιανμάρ γνώρισε μια ριζική αλλαγή στο πολιτικό της τοπίο, καθώς ο στρατός, γνωστός ως Tatmadaw, ενορχήστρωσε ένα πραξικόπημα, ανατρέποντας την δημοκρατικά εκλεγμένη πολιτική κυβέρνηση. Αυτή η «αρπαγή» της εξουσίας σηματοδότησε μια σημαντική οπισθοδρόμηση για την εύθραυστη δημοκρατία της Μιανμάρ, προκαλώντας εκτεταμένες διαμαρτυρίες, διεθνείς κυρώσεις και μια δίχως προηγούμενο ανθρωπιστική κρίση.
Το δημοκρατικό ταξίδι της Μιανμάρ ξεκίνησε το 2011, όταν η στρατιωτική χούντα, που κυβερνούσε την χώρα για δεκαετίες, ξεκίνησε μια διαδικασία «εκδημοκρατισμού». Καθιερώθηκε μια προσωρινή κυβέρνηση και το 2015 διεξήχθησαν δημοκρατικές εκλογές, με αποτέλεσμα τη συντριπτική νίκη του Εθνικού Συνδέσμου για τη Δημοκρατία (NLD), υπό την ηγεσία της Aung San Suu Kyi. Οι ελπίδες για την επιτυχία της δημοκρατικής μετάβασης της χώρας αναζωπυρώθηκαν, παρά τους συνταγματικούς περιορισμούς που επιφύλασσαν σημαντικές εξουσίες στον στρατό.
Ωστόσο, οι εντάσεις μεταξύ της κυβέρνησης και του στρατού συνέχισαν να εντείνονται πίσω από τις κλειστές πόρτες. Η επιρροή του στρατού σε βασικούς θεσμούς και τομείς της οικονομίας παρέμεινε άθικτη, ενώ ο ρόλος του στη διακυβέρνηση κατοχυρώθηκε στο σύνταγμα του 2008. Αυτοί οι συνταγματικοί περιορισμοί επέτρεψαν στον στρατό, να διατηρήσει ένα σημαντικό πολιτικό προπύργιο και προκάλεσαν ανησυχίες για την βιωσιμότητα των δημοκρατικών μεταρρυθμίσεων.
Το πρωί της 1ης Φεβρουαρίου 2021, και ενώ επρόκειτο να συγκληθεί το νεοεκλεγμένο Κοινοβούλιο της Μιανμάρ, ο στρατός «χτύπησε». Ο στρατός συνέλαβε την Aung San Suu Kyi, τον Πρόεδρο Win Myint και άλλους ανώτερους ηγέτες του NLD, κατηγορώντας τους για εκλογική νοθεία στις γενικές εκλογές του 2020, ενώ διόρισε τον Myint Swe ως αναπληρωτή Πρόεδρο και κήρυξε την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για ένα χρόνο.
Το πραξικόπημα αντιμετωπίστηκε με σοκ και οργή τόσο σε εσωτερικό όσο και σε διεθνές επίπεδο. Οι πολίτες της Μιανμάρ, που είχαν βιώσει δεκαετίες στρατιωτικής διακυβέρνησης, «βγήκαν στους δρόμους», απαιτώντας την επιστροφή στη δημοκρατία και την απελευθέρωση των εκλεγμένων ηγετών τους. Όμως, οι ειρηνικές διαδηλώσεις αντιμετωπίστηκαν με βάναυση καταστολή από τη στρατιωτική χούντα. Οι δυνάμεις ασφαλείας απάντησαν, ανοίγοντας πυρ εναντίον των διαδηλωτών. Η βίαιη αντίδραση οδήγησε σε πολλούς θανάτους και τραυματισμούς αμάχων. Παράλληλα, υπήρξαν πολλές αναφορές για αυθαίρετες συλλήψεις, βασανιστήρια και εξαφανίσεις ακτιβιστών και δημοσιογράφων.
Η ελευθερία του τύπου και η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης εξακολουθούν, να αποτελούν θέματα ανησυχίας στη χώρα. Ενώ, έχει σημειωθεί πρόοδος τα τελευταία χρόνια, οι δημοσιογράφοι και τα μέσα ενημέρωσης εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν λογοκρισία και έντονο εκφοβισμό. Η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα κατά των δημοσιογράφων, που ασκούν κριτική σε ευαίσθητα θέματα, συμπεριλαμβανομένου του στρατού και της κρίσης των Rohingya. Εκτός όλων αυτών, πραγματοποιούνται συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις με εθνοτική χροιά σε διάφορες περιοχές της χώρας, όπως οι πολιτείες Kachin, Shan και Karen. Αυτές οι συγκρούσεις συνεχίζονται για δεκαετίες, οδηγώντας σε εκτοπισμό και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε πρόσφατες εξελίξεις, η Aung San Suu Kyi, η οποία εθεάθη μόνο μία φορά μετά το πραξικόπημα και έχει καταδικαστεί σε φυλάκιση έως και 33 ετών, μεταφέρθηκε από την φυλακή που κρατούταν, στην πρωτεύουσα Naypyidaw, σε ένα στρατιωτικό κτίριο. Βέβαια, η ημερομηνία της μεταφοράς και η τοποθεσία του κτιρίου δεν ήταν γνωστές. Αυτή την εβδομάδα, πηγές επιβεβαίωσαν, ότι η χούντα σχεδιάζει να κρατήσει την Suu Kyi, σε κατ’ οίκον περιορισμό στην πόλη Yangon. Παράλληλα, η στρατιωτική χούντα έδωσε χάρη, σε πέντε από τις κατηγορίες για τις οποίες είχε προηγουμένως καταδικαστεί, μειώνοντας, έτσι, τις μακροχρόνιες ποινές που της είχαν επιβλήθει.
Παράλληλα, για ακόμη μια φορά αναβλήθηκε η προκήρυξη εκλογών στη χώρα, παρά τις δεσμεύσεις της στρατιωτικής χούντας. Η κυβέρνηση προχώρησε στην παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης, με την σχετική απόφαση να εγκρίνεται από το Εθνικό Συμβούλιο Άμυνας και Ασφάλειας, που είναι το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων της χώρας. Σύμφωνα με αναλυτές, η πιθανή προκήρυξη εκλογών είναι μέρος μιας προσπάθειας, της στρατιωτικής χούντας, να συντρίψει την αντιπολίτευση και να νομιμοποιήσει την κυριαρχία της μέσω των δημοσκοπήσεων. Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης με την σειρά τους εκφράζουν την ανησυχία τους, ότι και να πραγματοποιηθούν εκλογές, το αποτέλεσμα θα είναι προϊόν νοθείας. Η συγκεκριμένη παράταση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που οδηγεί σε αναβολή των εκλογών είναι η τέταρτη, με το στρατιωτικό σύνταγμα της Μιανμάρ, να προβλέπει ότι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης μπορεί να παραταθεί μόνο δύο φορές «σε κανονικές καταστάσεις».
Επιλογικά, το πολιτικό τοπίο της Μιανμάρ παραμένει περίπλοκο και γεμάτο προκλήσεις. Η μετάβαση από τη στρατιωτική εξουσία στην πολιτική ηγεσία υπήρξε μια κρίσιμη καμπή, αλλά το ταξίδι προς την πλήρη δημοκρατία απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί. Τα δεινά των Rohingya και οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις υπογραμμίζουν την ανάγκη για μεγαλύτερη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προσπάθειες επίλυσης συγκρούσεων. Παράλληλα, η χώρα πρέπει να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της στρατιωτικής επιρροής, της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και της συμπερίληψης των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων. Ο δρόμος μπορεί να είναι δύσκολος, αλλά με συνεχείς προσπάθειες και συνεργασία, η Μιανμάρ μπορεί να προχωρήσει προς ένα μέλλον, όπου η δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα θα τηρούνται και οι φιλοδοξίες του λαού της υλοποιούνται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Myanmar junta relocates Suu Kyi from prison for possible house arrest, La prensa Latina, διαθέσιμο εδώ
- Μιανμάρ: Χούντα μέχρι νεωτέρας, η Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar junta pardons some Suu Kyi offences, but former leader still faces decades in detention, CNN, διαθέσιμο εδώ
