Της Ζωής Σπέντζα,
Ο ρόλος που διαδραματίζει ο τουρισμός σήμερα, είναι υψίστης σημασίας, καθώς επηρεάζει στο μέγιστο τις οικονομικές δυνατότητες μιας χώρας, η οποία εξαρτάται (ιδίως τους καλοκαιρινούς μήνες) από τη δυναμική του. Τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι πολίτες, είναι άμεσα επηρεαζόμενοι από την έκβαση του ετήσιου τουρισμού, οι πρώτοι για να ορίσουν ένα μέσο κόστος τιμών και να υπολογίσουν τα κέρδη τους και οι δεύτεροι για να κανονίσουν τις διακοπές τους ανάλογα με τις πιο προσιτές επιλογές που ανταποκρίνονται στην οικονομική τους κατάσταση.
Είναι γεγονός πως η οικονομία επλήγη σοβαρά κατά την περίοδο της πανδημίας του Covid-19, η οποία ξέσπασε στην Ελλάδα τον Μάρτιο του 2020, με επίσημη αναφορά από τον Π.Ο.Υ. και διήρκησε σχεδόν τρία χρόνια, με την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης να πραγματοποιείται τον Μάιο του 2023. Ακολούθησε η ενεργειακή κρίση που εκδηλώθηκε το 2021 και συνεχίζει έως και σήμερα να πλήττει τις χώρες παγκοσμίως, με συνεχείς ελλείψεις και αυξήσεις τιμών. Συνεπώς, το κόστος ζωής αυξήθηκε, οι διακοπές άρχισαν να γίνονται προνόμιο των ευκατάστατων και οι πηγές τουριστικών εσόδων μετατοπίστηκαν, με τις εισπράξεις από τον εισερχόμενο -και μόνο- τουρισμό να καλύπτουν το 80% του ελλείματος του εμπορικού εγχώριου ισοζυγίου( στατιστικά του Business daily). Ο Έλληνας άρχισε να παραγκωνίζεται και να «εκτοπίζεται» από την απόλαυση δημόσιων αγαθών και ο ξένος τουρίστας ήρθε να αναπληρώσει το «κενό» του με την –κατά πολύ- υπερέχουσα αγοραστική του δυνατότητα.
Απόρροια αυτών, η σημερινή πληρότητα σε ξενοδοχεία και καταλύματα, με τις κρατήσεις να φτάνουν έως και τα τέλη Οκτωβρίου και να αποφέρουν στους επιχειρηματίες υπέρογκα ποσά εσόδων. Ωστόσο, οι αδυναμίες εξακολουθούν να είναι πολλές παρά την επιτυχή οικονομική ανάκαμψη των επιχειρήσεων. Οι υποδομές εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς, ενώ η ύπαρξη μακροπρόθεσμης προοπτικής είναι εμφανώς ελλιπής εκ μέρους της πολιτείας, με ιδιαίτερα ανησυχητικό το φαινόμενο του εκφυλισμού των ελληνικών διακοπών και της αδιαφορίας για το φυσικό ελληνικό περιβάλλον και την προστασία της πολιτιστικής ταυτότητας των προορισμών. Όλα προσαρμόζονται, κατά γενική ομολογία, στις απαιτήσεις των ξένων τουριστών και λειτουργούν με βάση τα ξενόφερτα πρότυπα τόσο σε επίπεδο τιμών, όσο και σε επίπεδο κοινωνικών προδιαγραφών και συμπεριφορών.
Συγκεκριμένα, αν και τα μεγαλόπνοα πλάνα εκλείπουν λόγω του μειωμένου ελληνικού εισοδήματος συγκριτικά με το αυξημένο κόστος μεταφορικών και διαμονής, εξακολουθεί να υπάρχει εγχώρια, όχι τόσο αξιοσημείωτη (1 στους 3 Έλληνες σύμφωνα με έρευνα του Ι.Ε.Λ.Κ.Α.), τουριστική δαπάνη. Αυτή η δαπάνη ωστόσο, συχνά προσκρούει στην κοινωνική αντιμετώπιση που έχουν οι ντόπιοι σε σύγκριση με τους ξένους. Πολύ απροκάλυπτα, τα μαγαζιά προτιμούν η πελατεία τους να αποτελείται από παρέες και οικογένειες ξένων παρά εγχώριων τουριστών, για τον απλούστατο λόγο ότι αυτοί δύνανται να δαπανήσουν υψηλότερα ποσά και συνεπώς να αποφέρουν περισσότερα έσοδα στην επιχείρηση. Ιδίως στα νησιά «ναυαρχίδες» του ελληνικού τουρισμού (Ρόδος, Μύκονος, Κέρκυρα, Κρήτη, Σαντορίνη), οι τιμές είναι προκλητικά, θα έλεγε κανείς, υψηλές και απευθύνονται κατά αποκλειστικότητα σε ξένους τουρίστες. Δυστυχώς, σε αρκετές από αυτές τις περιοχές, υιοθετείται συνάμα και μια αδικαιολόγητη αλαζονεία, η οποία στοχεύει στο να αποδείξει στον Έλληνα πελάτη ότι η κατανάλωση του είναι αμελητέα και άρα μη επιθυμητή για τον εκάστοτε επιχειρηματία που στοχεύει στα υψηλότερα κέρδη.
Είναι πραγματικά λυπηρό, σε περιόδους κρίσης να εκμεταλλεύεσαι την ανάγκη του άλλου για αναψυχή και στο όνομα της επιχειρηματικότητας να λειτουργείς με αισχροκέρδεια. Δυστυχώς πρόκειται για ένα φαινόμενο που παίρνει μέρα με τη μέρα ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, με τον Έλληνα να αισθάνεται «ξένος στον τόπο του» και να επιλέγει να διαθέσει τα χρήματα του σε μια άλλη χώρα, πιο προσιτή σε αυτόν. Και χρησιμοποιώντας τον όρο «προσιτή», δεν εννοώ μόνο οικονομικά, αλλά και κοινωνικά. Θα στηρίξει λοιπόν, το κατάλυμα εκείνο και την επιχείρηση που δε θα υποτιμά την οικονομική του δυνατότητα και που θα σέβεται τα χρήματα που αυτός διαθέτει είτε για τη διαμονή, είτε για τη διατροφή του, ανεξάρτητα από το ποσό που σκοπεύει να ξοδέψει. Και ως απάντηση ο Έλληνας επιχειρηματίας θα αυξήσει και άλλο τις τιμές, για να δείξει ότι δεν εξαρτάται από τον εσωτερικό τουρισμό και η πληρότητά του καλύπτεται από τους ξένους τουρίστες.
Όλα αυτά, μέχρι να εμφανιστεί μια κρίση, όπου οι ιδιοκτήτες ξενοδοχειακών επιχειρήσεων έρχονται αντιμέτωποι με πληθώρα ακυρώσεων, λόγω δικαιολογημένου φόβου των τουριστών, για κρατήσεις που αφορούν τα ενοικιαζόμενα διαμερίσματά τους. Και τότε, τότε θυμούνται ξανά των Έλληνα και ζητούν τη στήριξή του, γιατί πλήττονται. Και ο Έλληνας σπεύδει να τους βοηθήσει και να στηρίξει τις επιχειρήσεις της χώρας του. Μόνο που όταν η χώρα του καταφέρει εν τέλει να ορθοποδήσει, οι ίδιες οι επιχειρησιακές μονάδες θα επιδιώξουν ξανά το συμφέρον τους και θα παραμελήσουν αυτόν που τις βοήθησε. Θα κάνουν ακριβώς τα ίδια και χειρότερα, μέχρι να εκτιμήσουν –αν εκτιμήσουν– τη συνεισφορά του.
Τέλος, καλό θα ήταν να καταλάβουμε, ιδανικά στο σύντομο μέλλον, πως αν και ο εξωτερικός τουρισμός αποτελεί τον «στυλοβάτη» της ελληνικής οικονομίας, αυτός δεν είναι πανάκεια. Υπάρχουν κίνδυνοι, οι οποίοι χρήζουν αποτελεσματικής και ειδικής αντιμετώπισης από την κυβέρνηση και την τοπική διοίκηση. Υπάρχει ασυδοσία στον θαλάσσιο χώρο με τον νόμο πολύ συχνά να μην εφαρμόζεται, για χάρη ξανά, των οικονομικών απολαβών. Άλλωστε, δε θέλουμε να στεναχωρήσουμε αυτούς που μας πληρώνουν! Υπάρχει εκμετάλλευση όλων σχεδόν των παραλιακών εκτάσεων, οι οποίες έχουν αντικατασταθεί στο σύνολό τους από οργανωμένες πλαζ που υπερχρεώνουν τις ξαπλώστρες τους, ενώ απουσιάζει η αειφόρος ανάπτυξη που θα σώσει τη μοναδικότητα του ελληνικού τοπίου. Αυτά δείχνουν ότι υπάρχουν πράγματα που πρέπει και να προσέξουμε και να διορθώσουμε. Είναι κρίμα, να αφήνουμε όλα τα υπόλοιπα να έρχονται «σε πρώτη μοίρα», όταν μπορούμε να επικεντρωθούμε στα βασικά και να αλληλοβοηθηθούμε σαν έθνος, να συνυπάρξουμε με τους τουρίστες και όχι να τρεπόμαστε σε φυγή…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελληνικό καλοκαίρι χωρίς… Έλληνες: Οι δύο όψεις του τουρισμού, bussinesdaily.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Τί είδους διακοπές μπορούν να κάνουν οι Έλληνες φέτος; ow.gr, Διαθέσιμο εδώ
