Του Ιωάννη Περγαντή,
Ο Πελοποννησιακός Πόλεμος αποτέλεσε μια αρκετά αιματηρή συμπλοκή για τον ελληνικό κόσμο. Οι ελληνικές πόλεις, χωρισμένες σε δύο παρατάξεις, προέβησαν σε έναν περίπου τριακονταετή πόλεμο, η κάθε μια υπερασπιζόμενη το δικό της συμφέρον και αδιαφορώντας για το συλλογικό. Ο συγκεκριμένος πόλεμος, αν και μακροχρόνιος, γνώρισε δύο σύντομες περιόδους ανακωχής, με τη μια από τις δύο να πραγματοποιείται το 421 π.Χ., μετά και τη μάχη της Αμφίπολης.
Καθ΄ όλη τη διάρκεια του πολέμου, βασικό μέλημα της Σπάρτης ήταν η παρενόχληση των ανεφοδιαστικών και εμπορικών δρόμων της Αθήνας στη θάλασσα. Με την αποκοπή της Αθήνας από τους ζωτικής σημασίας πόρους της (σιτάρι για τροφή, ξυλεία για ναυπήγηση πλοίων), η Σπάρτη θα είχε ένα τεράστιο πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων. Έτσι, όλες οι ενέργειες και εκστρατείες που έλαβαν μέρος εκτός Αττικής υπηρετούσαν αυτόν τον σκοπό. Κύριες περιοχές δραστηριοποίησης του σπαρτιατικού ναυτικού και πεζικού ήταν τα Στενά του Βοσπόρου (για την αποκοπή της εισροής των γεμάτων με σιτάρι πλοίων από τον Εύξεινο Πόντο), αλλά και η ευρύτερη περιοχή της Μακεδονίας και Θράκης, κύρια πηγή ξυλείας για την Αθήνα.
Ένας από τους στρατηγούς που εφάρμοσαν αυτό το σχέδιο στο πεδίο της μάχης ήταν ο Σπαρτιάτης Βρασίδας. Παρά την ευγενή και αξιόλογη καταγωγή του, στο μεγαλύτερο μέρος της στρατιωτικής του καριέρας δεν κατάφερε ποτέ να αναδειχθεί, συνήθως λόγω σκοπιμοτήτων από τους ανωτέρους του. Το «βιογραφικό» του αποτελούνταν κυρίως από ακολουθίες σε άσημους στρατηγούς και στρατοπέδευση σε φρούρια της νοτίου Πελοποννήσου. Θα έπρεπε να περιμένει μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 420 π.Χ. για να του δοθεί η ευκαιρία να δείξει τις ικανότητές του, αλλά και πάλι χωρίς τη στήριξη των ανωτέρων του. Του παραχωρήθηκαν είλωτες αντί για Σπαρτιάτες οπλίτες, ενώ του διατέθηκαν ελάχιστα χρήματα για την πρόσληψη μισθοφόρων.
Αυτή, όμως, η κατάσταση δεν τον πτόησε. Με την μικρή και άπειρη ομάδα του αποβιβάστηκε στην ανατολική Μακεδονία, όπου κινήθηκε κυρίως κατά μελών της Δηλιακής Συμμαχίας. Μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα κατάφερε να προσεταιριστεί μεγάλο μέρος των πόλεων αυτών, είτε με το πόλεμο, είτε με την διπλωματία. Εν τω μεταξύ προέβη στην σύναψη συμμαχίας με το βασίλειο της Μακεδονίας, η οποία όμως απέβη αρκετά βραχύβια. Μια από τις πόλεις που προσεταιρίστηκε ο Βρασίδας ήταν η Αμφίπολη, αθηναϊκή αποικία και μέλος της Συμμαχίας της Δήλου. Ήταν κομβικής σημασίας πόλη για την Αθήνα, καθώς η πόλη έλεγχε το πέρασμα του Στρυμόνα ποταμού, χώρος διέλευσης της ξυλείας που προορίζονταν για κατασκευή των αθηναϊκών τριήρων.
Η εξέλιξη αυτή θορύβησε αρκετά τους Αθηναίους, οι οποίοι αντέδρασαν άμεσα. Έστειλαν τον έμπειρο στρατηγό Κλέων με μια δύναμη 2.000 περίπου οπλιτών το φθινόπωρο του 422 π.Χ., με σκοπό την αποκατάσταση της τάξης στη ανατολική Μακεδονία. Ακολούθησε την ίδια ακριβώς πορεία με τον Βρασίδα, καταφέρνοντας την επανακατάληψη όλων των χαμένων πόλεων. Ο Βρασίδας, αναγνωρίζοντας το αβαντάζ του Κλέων σε αριθμό και ποιότητα στρατιωτών, συνεχώς υποχωρούσε θέλοντας να αποφύγει μια κατα μέτωπο σύγκρουση με τους Αθηναίους. Το πέρασμα του Κλέων ήταν αρκετά γρήγορο, επαναφέροντας στην Συμμαχία όλες τις πόλεις, εκτός από την Αμφίπολη.
Ο Βρασίδας, γνωρίζοντας την πορεία των Αθηναίων προς την Αμφίπολη, κλείστηκε πίσω από τα τείχη της πόλης, περιμένοντας τη διεξαγωγή πολιορκίας. Αυτό περίμενε και ο Κλεών, ο οποίος μετά από την στρατοπέδευση του πλησίον της πόλης, ο ίδιος ηγήθηκε ενός μικρού σώματος κοντά στα τείχη, θέλοντας να ανιχνεύσει το έδαφος και να προετοιμαστεί κατάλληλα για την επικείμενη πολιορκία. Όμως, μετά την αναστροφή και πορεία του αθηναϊκού σώματος πίσω στο στρατόπεδό τους, οι πύλες τις πόλεις άνοιξαν και οι Σπαρτιάτες πολεμιστές ξεχύθηκαν έναντι των Αθηναίων. Ο αιφνιδιασμός των Αθηναίων στάθηκε καθοριστικός, καθώς η ανασύνταξη άργησε πολύ να γίνει, και όταν έγινε, οι γραμμές των δύο στρατών είχαν ήδη συναντηθεί. Εν τω μεταξύ, από μια πλάγια πύλη της πόλης, επιτέθηκε και ένα άλλο σπαρτιατικό σώμα προς τα νώτα των Αθηναίων, δίνοντας το τελειωτικό χτύπημα.
Η ήττα των Αθηναίων ήταν αρκετά βαριά, καθώς μετρούσαν 600 νεκρούς, με έναν από αυτούς τον ίδιο τον Κλέων. Από την άλλη, οι Σπαρτιάτες είχαν μόλις 6, παρόλα αυτά το βάρος ήταν εξίσου μεγάλο, μιας και ένας από αυτούς ήταν ο Βρασίδας. Ο θάνατος των δύο αυτών μεγάλων στρατηγών έδρασε καταλυτικά για τη ροή του πολέμου, καθώς οι δύο πλευρές αναγνώρισαν την ανάγκη για τη σύναψη ανακωχής, η οποία έλαβε σάρκα και οστά με τη γνωστή Ειρήνη του Νικία το 421 π.Χ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Βρασίδας, ο επιφανής στρατηγός & η μάχη της Αμφίπολης, chilonas.com, Διαθέσιμο εδώ
- Battle of Amphipolis, 422 B.C., historyofwar.org, Διαθέσιμο εδώ
