Του Θανάση Μάριζα,
Πρέπει να το πάρουμε απόφαση πλέον: ελληνικό και ξέγνοιαστο καλοκαίρι είναι δυο έννοιες αντώνυμες. Στη φήμη της χώρας μας ως ονειρικό θέρετρο διακοπών, καθώς και τη στήριξη μεγάλης μερίδας της οικονομίας πάνω στην ελκυστικότητα ακριβώς αυτής της υπόσχεσης, έρχεται να αντιταχθεί η ζοφερή πραγματικότητα των έντονων, τόσο σε συχνότητα όσο και επικινδυνότητα, πυρκαγιών, με τις οποίες ερχόμαστε αντιμέτωποι.
Πριν δυο μήνες, όταν τα πρώτα μεγάλα τουριστικά κύματα άρχιζαν να καταφθάνουν και όλη η χώρα έμπαινε σε ρυθμούς θέρους, συζητήσαμε την ανωτέρω καταθλιπτική τάση και εκφράσαμε την ελπίδα, εν μέσω και της τότε εκλογικής περιόδου, πως η νέα Κυβέρνηση θα παρουσίαζε μια καλά ελεγχόμενη και οικουμενικά υπολογισμένη στρατηγική αντιμετώπισης, για την επόμενη τετραετία. Αυτές οι ευχές, προς το παρόν, δυστυχώς δεν εισακούστηκαν.
Τελούμε μάρτυρες σε ακόμα ένα διάστημα ανεξέλεγκτης εμφάνισης πύρινων εστιών σε πολλαπλά σημεία του ελλαδικού χώρου, καθώς και σε ό,τι συνηθώς ακολουθεί: δασικές καταστροφές ανυπολόγιστης περιβαλλοντικής αξίας, απώλειες στην πανίδα, μετατροπή των περιουσιών πολλών πολιτών σε κάρβουνο και, ως ύστατο σημείο της τραγωδίας, θάνατοι συνανθρώπων μας. Αλησμόνητο θα μείνει το δραματικό ατύχημα των δυο νεαρών πιλότων στην Κάρυστο, μεταξύ άλλων. Τον ρόλο του αρνητικού πρωταγωνιστή ανέλαβε, φυσικά, το νησί της Ρόδου, το οποίο κόπηκε κυριολεκτικά στα δυο, με τις φλόγες να φτάνουν από τη βόρεια έως τη νότια ακτογραμμή. Τουρίστες που είχαν έρθει για να «ζήσουν τον μύθο τους στην Ελλάδα», βιώσαν μια απρόθυμη εμπειρία του «ταξιδιωτικού πακέτου»: να αναζητούν καταφύγιο από τις φλόγες, με τη βαλίτσα στο χέρι.
Πάμπολλα ελαφρυντικά μπορούν να δοθούν στην Κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, γι’ αυτό της το στραβοπάτημα: κανένα εκάστοτε κόμμα που έχει την εξουσία δεν έχει καταφέρει να εξαλείψει τον φλέγοντα εχθρό, η ραγδαιότητα της κλιματικής αλλαγής έχει «πιάσει στον ύπνο» ακόμα και τα πλέον ανεπτυγμένα κράτη, ενώ ένας σεβαστός αριθμός πυρκαγιών φαίνεται να αποτελεί προϊόν εμπρησμών, είτε ακούσιων είτε εκούσιων. Η ουσία, όμως, της πολιτικής βρίσκεται (ή, τουλάχιστον, θα έπρεπε να βρίσκεται) στο αποτέλεσμα. Η φετινή εμπειρία, ως εκ τούτου, μόνο αρνητική μπορεί να χαρακτηριστεί.
Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Είναι δυνατόν ο μέσος πολίτης να μπορεί να διακρίνει ριζικές αδυναμίες του διακυβερνητικού συστήματος, τις οποίες οι πολιτικοί εκπρόσωποι αγνοούν; Ή μήπως οι τελευταίοι έχουν κατορθώσει τα μέγιστα δυνατά και δεν υπάρχουν περαιτέρω περιθώρια βελτίωσης; Η κοινή λογική (όσο κι αν αποτελεί «πολυτέλεια» στη σύγχρονη εποχή) επιτάσσει την κατάρρευση των ανωτέρω «θεωριών». Μπορούν, πάντως, να επιχειρηθούν ορισμένες εκτιμήσεις, τουλάχιστον όσον αφορά πιο «χειροπιαστά» δεδομένα.
Απαραίτητο πρώτο βήμα είναι η ταυτοποίηση των «χτυπητών» ελλείψεων της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Η μια αφορά το διαθέσιμο προσωπικό: στη χώρα συνολικά απασχολούνται 16.200 πυροσβέστες (11.200 μόνιμοι κι από 2.500 σε πενταετείς υποχρεώσεις κι εποχικούς). Ο ηλικιακός μέσος όρος αυτών; 47.5 έτη, για μια ιδιαίτερη επίπονη και υψηλών προδιαγραφών φυσικής κατάστασης εργασία. Ας μην ξεχνάμε, επίσης, πως ορισμένοι έχουν παραχωρηθεί και για την όποια κάλυψη των εξίσου τρανταχτών αδυναμιών της υπηρεσίας του Ε.Κ.Α.Β., έως και τον ερχόμενο Δεκέμβριο.
Η ανάγκη ενίσχυσης του ανθρώπινου πυροσβεστικού δυναμικού είχε παρατηρηθεί ήδη από το περσινό φθινόπωρο, οπότε και έγινε λόγος για περί τις 3.600 νέες μόνιμες προσλήψεις. Η συγκεκριμένη δέσμευση «κλειδώθηκε» και με την έκδοση σχετικού Φ.Ε.Κ., τον χειμώνα του ίδιου έτους, ενώ είχε εκφραστεί ελπίδα για την ολοκλήρωση της πλειοψηφίας των προσλήψεων πριν από την αντιπυρική περίοδο του 2023. Κατά πόσο επετεύχθη ο στόχος αυτός; Καθόλου, είναι η απάντηση, καθώς μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές δεν έχουν εκδοθεί καν οι απαραίτητες προκηρύξεις.
Η δεύτερη έλλειψη αφορά τον μηχανολογικό εξοπλισμό. Από τα 3.500 οχήματα παντός τύπου που διατίθενται για το Πυροσβεστικό Σώμα, η πλειοψηφία (περίπου 2.000) είναι άνω των 20 ετών, κάτι που τα καθιστά, σαφώς, ξεπερασμένα τεχνολογικά και συχνά επιρρεπή σε βλάβες. Πόση πρόοδος έχει σημειωθεί στον εν λόγω τομέα; Ελαφρώς περισσότερη, είναι η αλήθεια, καθώς τον περασμένο Μάιο είχαν τουλάχιστον εκδοθεί οι προκηρύξεις για τη συνολική προμήθεια 406 τεμαχίων οχημάτων, αν κι ακόμη δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία παράδοση.
Οι ανωτέρω ενέργειες εντάσσονται στα πλαίσια του προγράμματος «ΑΙΓΙΣ», εκτιμώμενης αξίας € 1,76 δις, το οποίο αποτελεί την πιο φιλόδοξη επένδυση στην ιστορία της αντιπυρικής προστασίας της χώρας, καλύπτοντας πάνω κάτω όλα τα φάσματά της. Κάτι τέτοιο, βέβαια, εκτός από χρήμα χρειάζεται και τον ανάλογο χρόνο: το πρόγραμμα ανακοινώθηκε το καλοκαίρι του 2021 – ειρήσθω εν παρόδω, λίγο πριν τις τότε εκτεταμένες καταστροφές στην Εύβοια, αλλά και την ευρύτερη Ελλάδα – με ορισμένους τομείς του να υπολογίζεται πως θα χρειαστεί έως και το 2029 για να ολοκληρωθούν. Κάτι τέτοιο δεν είναι εγγενώς αρνητικό. Αυτό θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο θα υπάρξουν αν όχι οι επιθυμητές αλλαγές, τουλάχιστον αισθητές βελτιώσεις, ισάξιες των υψηλών προδιαγραφών προετοιμασίας.
Ολοκληρώνοντας την οικονομική διάσταση, ας παραθέσουμε μια ευρύτερη φιγούρα: η Ελλάδα επενδύει το 0.3% του συνολικού της Α.Ε.Π. σε κυβερνητικές δαπάνες που αφορούν τις υπηρεσίες πυρόσβεσης. Το νούμερο αυτό δεν είναι απαραίτητα μικρό: Η χώρα βρίσκεται στη σχετική 6η θέση εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όταν, όμως, το 2.8% διατίθεται στις αμυντικές υπηρεσίες, κυρίως για την ετοιμότητα στην αντιμετώπιση ενός πολεμικά δυνητικού εχθρού, τότε σίγουρα μπορεί να δοθεί κάτι παραπάνω για έναν εντελώς αληθινό εχθρό, ο οποίος μας «επισκέπτεται» κάθε καλοκαίρι ανεξαιρέτως.
Τέλος, ας δοθεί μια ακόμα μνεία στους φερόμενους ως παράγοντες – «ολέθρους» των πρόσφατων πυρκαγιών, δηλαδή την κλιματική αλλαγή και τους εμπρησμούς. Στο προαναφερθέν άρθρο του Ιουνίου, είχαμε σχολιάσει πως η πρώτη δεν μπορεί να αποτελέσει μακροχρόνιο ελαφρυντικό. Απ’ ό,τι φαίνεται, αυτό δεν ισχύει ούτε βραχυχρόνια. Η υπερθέρμανση του πλανήτη πρέπει πλέον να εισαχθεί, έστω και καθυστερημένα, ως αμετάβλητος παράγοντας στην «εξίσωση» της αντιπυρικής προστασίας. Το ίδιο πιθανώς ισχύσει και για τους εμπρησμούς, οπότε αναγκαία καθίσταται τόσο η προσεκτικότερη φύλαξη σημείων υψηλού κινδύνου, όσο και η αυστηρότερη νομική αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.
Όσο κλισέ κι αν έχει καταντήσει πλέον κάτι τέτοιο, ευελπιστούμε, για μια ακόμα φορά, πως το τωρινό καλοκαίρι θα αποτελέσει την τελευταία «ευκαιρία εκμάθησης» από τα λάθη του παρελθόντος και πως από την επόμενη αντιπυρική περίοδο, θα δούμε, πράγματι, έναν κρατικό μηχανισμό «έτοιμο για τα πάντα», ή τουλάχιστον, περισσότερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ‘Living hell’: Rhodes residents criticise response to wildfires, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Most fires in Greece were started ‘by human hand’, government says, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Thousands flee Greek island fires as heatwave continues around the world, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Πυροσβεστική: Εργαζόμενοι 47,5 ετών και οχήματα 20 – 30 ετών οι μεγάλες πληγές, Έθνος, διαθέσιμο εδώ
- Πυροσβεστική: Τα κριτήρια για τις 3.630 μόνιμες προσλήψεις, dimosio.gr, διαθέσιμο εδώ
- Προκήρυξη πυροσβεστικής 2023: Πότε ξεκινούν οι προσλήψεις στο πυροσβεστικό σώμα, Newse, διαθέσιμο εδώ
- Η ΠΝΠ για την ενίσχυση του ΕΚΑΒ με προσωπικό Πυροσβεστικής, Ενόπλων Δυνάμεων, ΟΤΑ, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
