Του Χάρη Κουρή,
Όπως πολλοί γνωρίζουν, η κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη δυτική Αφρική βρίσκεται σε ένα πολύ δύσκολο σημείο, καθώς η περιοχή μαστίζεται από διάφορα προβλήματα, όπως ο υποσιτισμός, οι κοινωνικές ανισότητες γενικότερα και οι διακοινοτικές συγκρούσεις. Όλα αυτά μαζί δημιουργούν ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο καθιστά πρόσφορο το έδαφος για διάφορα επαναστατικά κινήματα, πολλά από τα οποία μπορεί να ασπάζονται μία πιο ριζοσπαστική εκδοχή του ισλάμ και να ισχυρίζονται ότι μπορούν να θέσουν τέλος στις δυσκολίες που περνά ο τοπικός πληθυσμός. Παράλληλα, όπως είδαμε και πέρυσι στη Μπουρκίνα Φάσο, η αντιμετώπιση των επαναστατών, ακόμα και με ξένη (κυρίως γαλλική) βοήθεια, δεν οδηγεί σε επιθυμητά αποτελέσματα και ένας κύκλος στρατιωτικών οργανώνει και εκτελεί πραξικόπημα, με την πεποίθηση ότι η νέα ηγεσία θα τα καταφέρει καλύτερα.
Μία πρόσφατη σχετική περίπτωση, είναι αυτή του Νίγηρα, όπου συνέβη πραξικόπημα την Τετάρτη 26 Ιουλίου. Μία ομάδα στρατιωτικών, υπό τον Αρχισυνταγματάρχη, Amadu Abdraman, καθήρεσε τον Πρόεδρο, Mohamed Bazum, και τον έθεσε σε κατ’ οίκον περιορισμό. Με την σειρά τους, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Antony Blinken και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, António Guterres, υπόσχονται ανυποχώρητη βοήθεια στον Bazum, λόγω του γεγονότος ότι ο Νίγηρας αποτελεί σύμμαχο-κλειδί της Δύσης στον αγώνα ενάντια στην ισλαμική τρομοκρατία στη δυτική Αφρική.
Σε διάγγελμά του την ημέρα του πραξικοπήματος, ο Abdraman, τόνισε ότι οι δυνάμεις αμύνης και ασφαλείας επέλεξαν να αλλάξουν το καθεστώς, ώστε να αντιμετωπισθεί καλύτερα η στρατιωτική, πολιτική, οικονομική, και κοινωνική κρίση της χώρας (κατάσταση, που όπως και στη Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, δεν έχει βοηθήσει η παρουσία της Γαλλίας). Παράλληλα, ανακοίνωσε την ισχύ του περιορισμού των συνόρων, αλλά και μια απαγόρευση κυκλοφορίας από τις 22:00 μέχρι τις 05:00. Εκτός αυτού, ανακοίνωσε το όνομα της οργάνωσης που ευθύνεται για το πραξικόπημα: Εθνικό Συμβούλιο για τη Διαφύλαξη της Πατρίδας. Την ίδια στιγμή, παρά την κατάληψη της εξουσίας από αυτό το στρατιωτικό κίνημα, η πολιτική εξουσία δεν έχει παραιτηθεί τόσο εύκολα. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Hasumi Masudu, αυτοανακηρύχθηκε Πρόεδρος και κάλεσε όσους υποστηρίζουν τη δημοκρατία να φροντίσουν, ώστε το εγχείρημα των στρατιωτικών να αποτύχει. Εν συνεχεία, ο Bazum σε δηλώσεις στον προσωπικό του λογαριασμό στο Twitter, ισχυρίστηκε ότι όσοι Νιγήριοι αγαπούν τη δημοκρατία θα φροντίσουν, ώστε να μην χαθούν τα κέρδη της χώρας που έχουν κατακτηθεί με τόσο κόπο.
Αξίζει να τονισθούν και οι γεωπολιτικές προεκτάσεις του πραξικοπήματος. Όπως και στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη Μπουρκίνα Φάσο και το Μάλι, έτσι και στον Νίγηρα μεγάλο μέρος του τοπικού πληθυσμού έχει κουραστεί από τη γαλλική παρουσία, η οποία δεν έχει βοηθήσει καθόλου στην κατάσταση (προφανώς, η στρατιωτική βοήθεια δεν αρκεί από μόνη της για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την ισλαμιστική εξέγερση), με αποτέλεσμα οι τοπικές ηγεσίες να ζητούν από τις δυτικές στρατιωτικές δυνάμεις να αποχωρήσουν. Αυτό το κενό ξένης βοήθειας έχει αναλάβει να γεμίσει η Ρωσία, μέσω της μισθοφορικής ομάδας Wagner, του Yevgyeniy Prigozhin, σε μία προσπάθεια να κερδίσει τις αφρικανικές χώρες με το μέρος της (προσπάθεια που συμπληρώνεται με τη σύνοδο κορυφής της 27ης Ιουλίου στην Αγία Πετρούπολη). Ο ίδιος ο Prigozhin τόνισε ότι το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου σηματοδοτεί την προσπάθεια των πολιτών, να αποτινάξουν μια και καλή τον αποικιακό ζυγό. Βέβαια, η στροφή από τη μία αποικιακή δύναμη στην άλλη δεν οδηγεί τελικά στην ελευθερία των μικρών χωρών, όπως έχουν δείξει, άλλωστε, ο Θουκυδίδης και ο Ξενοφώντας στα ιστορικά τους βιβλία.
Το πραξικόπημα στον Νίγηρα αποτελεί μία σημαντική στροφή, όσον αφορά την εξωτερική και εσωτερική πολιτική της χώρας. Από τη μία, αρκετοί ξένοι αξιωματούχοι, όπως ο Antony Blinken, καθώς και στελέχη διεθνών οργανισμών, έχουν εκφράσει την υποστήριξή τους προς το προηγούμενο καθεστώς. Από την άλλη, μεγάλο μέρος του λαού προτιμά τη βοήθεια της Ρωσίας, για την οποία γνωρίζει μόνο ότι αντιτίθεται στις χώρες της Δύσης. Καθώς όμως, η δυτική βοήθεια έχει σταματήσει μέχρι να αλλάξει πάλι το καθεστώς και η ομάδα Wagner σκοπεύει να γεμίσει το κενό, το πρόβλημα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας συνεχίζει να υπάρχει και να ενισχύεται. Μάλιστα, η πολιτική αστάθεια της χώρας θα μπορούσε κάλλιστα να ενισχύσει σε ακραίο βαθμό τις επαναστατικές ομάδες και σε τέτοια περίπτωση η οποιαδήποτε ξένη βοήθεια δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει εύκολα αυτό το πρόβλημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Niger soldiers declare coup on national TV, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Niger coup widely condemned, countries urge return to order, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- How the coup in Niger could expand the reach of Islamic extremism, and Wagner, in West Africa, AP News, διαθέσιμο εδώ
