Του Δημήτρη Τσελίκα,
Ως ένα ελάχιστο «ευχαριστώ» στους ήρωες που πότισαν την ελληνική γη με το αίμα τους για να είμαστε σήμερα εμείς ελεύθεροι, από σήμερα ξεκινά ένα άτυπο αφιέρωμα στους μεγάλους στρατηγούς των Ελληνοπερσικών Πολέμων. Η αρχή γίνεται με τον Μιλτιάδη, τον ήρωα του Μαραθώνα.
Ο Μιλτιάδης γεννήθηκε το 554 π.Χ. Ήταν γιος του Κίμωνα του Πρεσβύτερου και καταγόταν από τους Φιλαΐδες, μια εκ των μεγάλων αριστοκρατικών οικογενειών της Αθήνας. Ο Κίμων είχε αναγκαστεί να φύγει από την πόλη για να γλυτώσει από τον Πεισίστρατο του Ιπποκράτους, και ενώ βρισκόταν στην εξορία νίκησε στο τέθριππο στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Νίκησε με τους ίδιους ίππους και στην επόμενη Ολυμπιάδα, και μετά επέστρεψε στην Αθήνα με σπονδές. Ωστόσο, τον σκότωσαν ένα βράδυ με ενέδρα οι γιοι του Πεισιστράτου, ο οποίος είχε ήδη πεθάνει.
Ο μεγαλύτερος από τους γιους του, ο Στησαγόρας, βρισκόταν εκείνη την περίοδο στην Χερσόνησο, στον αδερφό του πατέρα του που λεγόταν κι αυτός Μιλτιάδης (κι αυτός Ολυμπιονίκης), ενώ ο μικρότερος γιος του, ο Μιλτιάδης, βρισκόταν στην Αθήνα. Ο θείος Μιλτιάδης ήταν ο ιδρυτής και τύραννος του ημιανεξάρτητου κρατιδίου της Καλλίπολης, στη Θρακική Χερσόνησο. Αυτό το κρατίδιο το κληρονόμησε ο Στησαγόρας μετά τον θάνατο του θείου Μιλτιάδη, και μετά, με τον θάνατο του Στησαγόρα, το κληρονόμησε ο αδελφός του ο Μιλτιάδης, ο οποίος έγινε τύραννος. Γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι οι Χερσονησίτες δεν έβλεπαν με καλό μάτι την δυναστεία των Φιλαϊδών, όταν έφτασε στην Χερσόνησο κλείστηκε στο σπίτι, τάχα ότι θρηνούσε τον αδελφό του που πέθανε, και μόλις οι προεστοί των πόλεων συγκεντρώθηκαν εκεί για να τον συλλυπηθούν, εκείνος τους συνέλαβε και τους έριξε στη φυλακή. Διέθετε ένα σώμα 500 μισθοφόρων, και νυμφεύθηκε την Ηγησιπύλη, κόρη του βασιλιά της Θράκης, Ολόρου.
Ως ηγεμόνας, ο Μιλτιάδης νίκησε τους Σκύθες που έκαναν συχνές επιδρομές στη Χερσόνησο. Το 513 π.Χ., ο Δαρείος ο Α΄ ξεκίνησε εκστρατεία εναντίον των Σκυθών, και κατέλαβε την Χερσόνησο, καθιστώντας τον Μιλτιάδη υποτελή του. Αυτός αναγκάστηκε να τον ακολουθήσει και να συνδράμει με στρατό. Για να διασχίσει τον Δούναβη, ο Δαρείος είχε χτίσει γέφυρες τις οποίες, όπως λέγεται, ο Μιλτιάδης προσπάθησε να γκρεμίσει, ώστε να τον εγκλωβίσει εκεί. Οι παροτρύνσεις του προς τους υπόλοιπους ηγεμόνες, ωστόσο, δεν έπιασαν.
Το 499 π.Χ., με το ξέσπασμα της Ιωνικής Επανάστασης, ο Μιλτιάδης εστάλη από τον Δαρείο για να την καταπνίξει, όμως αυτός βοηθούσε κρυφά τους Ίωνες, ως Έλλην. Εκείνη την περίοδο, δε, κατέλαβε την Λήμνο, την Ίμβρο και την Τένεδο και τις παρέδωσε στους Αθηναίους, κάτι που προκάλεσε δυσμένεια προς το πρόσωπό του από τον Δαρείο. Αφού η επανάσταση κατεπνίγη, ο Μιλτιάδης κατευθύνθηκε προς την Αθήνα. Ο ένας του γιος, ο Μητίοχος, πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Πέρσες, όμως ο Δαρείος του φέρθηκε με τιμές, αφού ακόμα και έτσι έτρεφε σεβασμό προς το πρόσωπο του Μιλτιάδη. Έμεινε εκεί, πήρε ντόπια γυναίκα και έκανε οικογένεια. Στην Αθήνα ο Μιλτιάδης δικάστηκε λόγω της παλαιότερης συνεργασίας του με τους Πέρσες και του παρελθόντος του ως τυράννου στην Χερσόνησο, όμως γρήγορα αθωώθηκε και μάλιστα εξελέγη Στρατηγός το 490 π.Χ., λόγω και της επικείμενης εισβολής των Περσών.
Ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα του Μιλτιάδη ήταν πως γνώριζε πολύ καλά τα προτερήματα και τα ελαττώματα του Περσικού στρατού, αφού είχαν συνυπηρετήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, ήταν ένας άνθρωπος ανδρείος και τολμηρός, διορατικός και εξαιρετικός στρατηγός. Πολιτικός του αντίπαλος την περίοδο εκείνη ήταν ο Θεμιστοκλής, ο οποίος πίστευε στην ναυτική δύναμη της Αθήνας, και πολιτικός του σύμμαχος ο Αριστείδης (ο Δίκαιος), ο οποίος ήταν αριστοκράτης όπως και ο Μιλτιάδης –σε αντίθεση με τον Θεμιστοκλή– και συντασσόταν με εκείνα τα συμφέροντα. Μπροστά στην επικείμενη απειλή όμως, αυτοί οι μεγάλοι άνδρες παραμέρισαν το ίδιον όφελός τους και εντάχθηκαν στην ενιαία γραμμή της υπεράσπισης της Αθήνας και της Ελλάδας ολόκληρης εναντίον των βαρβάρων.
Όπως συμβαίνει και μέχρι τις μέρες μας, οι περισσότεροι πολιτικοί δεν ήθελαν να υπάρξει πολεμική σύγκρουση και πότιζαν τον λαό με ηττοπάθεια. Ακουγόταν πως οι Πέρσες είναι παντοδύναμοι, πως ο πόλεμος μόνο κακό θα φέρει, και πως δεν είναι δα και κακό να γίνει η Ελλάδα υποτελής στην Περσική Αυτοκρατορία. Αντιθέτως, θα ελάμβαναν οικονομική στήριξη, θα αναπτυσσόταν το εμπόριο κλπ. Ας μην ξεχνάμε πως υπήρχε και φιλομηδική παράταξη εντός της Αθηναϊκής Δημοκρατίας, και πως οι Πέρσες εύκολα μπορούσαν να δωροδοκήσουν όποιον ήθελαν. Ο Μιλτιάδης, φυσικά, ούτε να το ακούσει δεν ήθελε. Μάζεψε τους πολιτικούς σε μια άκρη και τους απομόνωσε. Μίλησε στην Εκκλησία του Δήμου μαζί με τους υπόλοιπους Στρατηγούς και τόνωσε το φρόνημα των Ελλήνων. Μίλησε για την ελευθερία της Ελλάδος, για το ελληνικό ιδεώδες, για την δημοκρατία έναντι της τυραννίας, για την υπεροχή των Ελλήνων έναντι των βαρβάρων. Και εισακούστηκε. Οι Αθηναίοι στήριξαν την πρόταση του Μιλτιάδη για ένοπλη σύγκρουση.
Τώρα, όμως, ο Μιλτιάδης βρέθηκε ενώπιον άλλης διαφωνίας: οι μισοί από τους Στρατηγούς πρότειναν να οχυρωθούν εντός των τειχών και να αμυνθούν λόγω υπεραριθμίας των Περσών ή να μην πολεμήσουν καθόλου, ενώ οι υπόλοιποι στήριζαν την πρόταση του Μιλτιάδη για μάχη εκτός του άστεως. Οι Στρατηγοί ήταν δέκα στο σύνολο, επομένως και πάλι η Ελλάς βρισκόταν σε αδιέξοδο. Τότε, ο Μιλτιάδης έπιασε τον Καλλίμαχο, ο οποίος ήταν Πολέμαρχος (ένας από τους εννέα Άρχοντες των Αθηνών), και είχε ψήφο ίση με εκείνη των Στρατηγών, και προσπάθησε να τον πείσει για την ορθότητα της απόφασης της μάχης και της σημασίας που αυτή θα είχε για την Ελλάδα:
«Από εσένα εξαρτάται, Καλλίμαχε, ή να υποδουλώσεις την Αθήνα ή να την κάνεις ελεύθερη και να αφήσεις την μνήμη σου αιώνια όσο υπάρχουν άνθρωποι, τέτοια που ούτε ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων δεν άφησαν. Διότι τώρα οι Αθηναίοι διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο από τότε που υπάρχουν. Εάν υποκύψουν στους Μήδους, είναι γνωστά τα όσα θα πάθουν, όταν παραδοθούν στον Ιππία. Εάν όμως σωθεί αυτή η πόλις, τότε είναι σε θέση να αναδειχθεί πρώτη μεταξύ των ελληνικών πόλεων. Πώς είναι δυνατό να γίνουν αυτά και πώς από εσένα ακριβώς εξαρτάται να αποφασίσεις οριστικά για αυτά τα πράγματα, αυτό έρχομαι τώρα να σου εξηγήσω. Είμαστε δέκα στρατηγοί και οι γνώμες μας έχουν διχασθεί. Άλλοι προτείνουν να δοθεί μάχη και άλλοι όχι. Εάν λοιπόν δεν συμπλακούμε, φοβούμαι ότι θα προκληθεί διχόνοια μεταξύ των Αθηναίων, η οποία θα κλονίσει το φρόνημα των Αθηναίων, με αποτέλεσμα να μηδίσουν. Εάν όμως συμπλακούμε προτού κάποια νοσηρή σκέψη γεννηθεί στο μυαλό τους, είναι δυνατόν να νικήσουμε, εφόσον οι θεοί παραμείνουν ουδέτεροι κατά την σύγκρουση. Αυτά λοιπόν όλα σε εσένα τώρα απευθύνονται, και από εσένα εξαρτώνται. Διότι, εάν εσύ προσχωρήσεις στην δική μου γνώμη, τότε και ελεύθερη πατρίδα θα έχεις και πόλη πρώτη στην Ελλάδα. Εάν όμως προτιμήσεις την γνώμη αυτών που με κάθε τρόπο εμποδίζουν την σύγκρουση, τότε θα συμβούν σε εσένα όλα τα αντίθετα από τα αγαθά εκείνα που σου ανέφερα.» (μτφρ. Απόστ. Τζαφερόπουλος). Ο Καλλίμαχος σκέφτηκε, σκέφτηκε, και τελικά αποφάσισε. Η μάχη θα δοθεί στον Μαραθώνα, όπως επιθυμούσε εξαρχής ο Μιλτιάδης.
Συνεχίζεται…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κων. Παπαρρηγόπουλου «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους», τόμος 2, Αθήνα: Εκδόσεις Λυμπέρη – Εκδόσεις Οξύ.
- Πλεύρης, Κ. (2012), Οι βάρβαροι (Αναφορά στα Ελληνοπερσικά), Αθήνα: Εκδόσεις Ήλεκτρον.
- Ηρόδοτος Αλικαρνασσεύς, Ιστοριών Α’ – Κλειώ (2012), μτφρ. Τζαφερόπουλος Α., Αθήνα: Βιβλιοθήκη Των Ελλήνων – Γεωργιάδης.
- Μιλτιάδης. Η άγνωστη ζωή του στρατηγού που συνέτριψε τους Πέρσες στον Μαραθώνα. Γιατί τον δίκασαν οι Αθηναίοι, που τον θεωρούσαν τύραννο, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Miltiades, livius.org, Διαθέσιμο εδώ
- Miltiades, worldhistory.org, Διαθέσιμο εδώ
