Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου,
Προσφάτως στη Σουηδία έλαβαν χώρα σειρά από αντι-ισλαμικές διαδηλώσεις, οι οποίες περιλάμβαναν το κάψιμο και τη βεβήλωση του Κορανίου και εξαγρίωσαν τον μουσουλμανικό κόσμο.
Συγκεκριμένα, δύο άνδρες, εκ των οποίων ο ένας ήταν ο Ιρακινός πρόσφυγας Salwan Momika, στις 28 Ιουνίου έσκισαν και έκαψαν σελίδες από το Κοράνι έξω από το μεγαλύτερο τζαμί στη Στοκχόλμη κατά τη διάρκεια της Ισλαμικής εορτής Eid al-Adha. Στις 20 Ιουλίου οργανώθηκε από τον ίδιο άντρα μία ακόμα διαδήλωση έξω από την Ιρακινή Πρεσβεία, στην οποία θα έκαιγε για άλλη μια φορά ένα αντίγραφο του Κορανίου, καθώς και την ιρακινή σημαία. Εν τέλει, στη δεύτερη περίπτωση το Κοράνι δεν κάηκε, όμως ποδοπατήθηκε και βεβηλώθηκε. Και στα δύο περιστατικά, οι διαδηλώσεις ήταν εγκεκριμένες από τη σουηδική αστυνομία, αλλά η έγκριση δε συμπεριλάμβανε το κάψιμο οποιουδήποτε αντικειμένου.
Οι διαδηλώσεις αυτές φαίνεται να ήταν συνέχεια του καψίματος ενός αντίγραφου του Κορανίου τον Ιανουάριο έξω από την Τουρκική Πρεσβεία στη Σουηδία από έναν Δανό-Σουηδό ακροδεξιό άνδρα. Ως απότοκο του απόηχου στις μουσουλμανικές χώρες, η σουηδική αστυνομία απέρριψε δύο αιτήσεις για όμοιες διαδηλώσεις τον Φεβρουάριο με πρόσχημα την ασφάλεια των Πρεσβειών στο εξωτερικό και την αποτροπή τρομοκρατικών ενεργειών στο εσωτερικό, όμως ένα σουηδικό δικαστήριο τον Απρίλιο έκρινε απαραίτητη της έγκρισή τους, καθώς δεν υπήρχαν αρκετές ενδείξεις δημόσιου κινδύνου.
Έτσι, οι διαδηλώσεις που έλαβαν χώρα τις τελευταίες εβδομάδες έφεραν ένα τεράστιο κύμα αντιδράσεων σε χώρες με μουσουλμανική πλειοψηφία, οι οποίες τις αποκάλεσαν ρατσιστικό έγκλημα μίσους και ξέσπασαν σε διαμαρτυρίες. Στο Ιράκ, μετά από έντονες διαδηλώσεις έξω από τη Σουηδική Πρεσβεία στη Βαγδάτη από υποστηρικτές του Ιρακινού λαϊκιστή πολιτικού και θρησκευτικού αρχηγού Muqtada al-Sadr, ο Ιρακινός Πρωθυπουργός Mohammed hia al-Sudani διέταξε την απέλαση του Σουηδού πρέσβη από το Ιράκ, καθώς και την αποχώρηση του Ιρακινού Υπουργού Εξωτερικών από τη Σουηδία. Πολλές ακόμα αραβικές χώρες προχώρησαν στην ανάκτηση των πρεσβευτών τους από τη Σουηδία. Επιπροσθέτως, το Ιράκ προέτρεψε τη Σουηδία να αναιρέσει την υπηκοότητα του Momika και να τον επαναπατρίσει, ώστε να διωχθεί εισαγγελικά. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης της Σουηδίας, ο Momika θα δικαστεί ως απών.
Στην Τουρκία, ο Erdogan δήλωσε πως «Θα διδάξουμε στους αλαζόνες Δυτικούς ότι δεν αποτελεί ελευθερία της έκφρασης η προσβολή των ιερών αξιών των Μουσουλμάνων», καθώς, επίσης, απείλησε ότι αν η ασέβεια συνεχιστεί, θα αποτρέψει την εισχώρηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Στις Η.Π.Α., ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών Matt Miller δήλωσε ότι η διαδήλωση δημιούργησε ένα κλίμα φόβου για τους Μουσουλμάνους στη Σουηδία, όμως ότι η έγκριση της διαδήλωσης είναι σύμφωνη με την ελευθερία της έκφρασης. Ένας άλλος εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών, ο Vedant Patel, δήλωσε ότι, παρά τις διαδηλώσεις, η Τουρκία θα έπρεπε να εγκρίνει την υποψηφιότητα της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Καταπατά το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης το δικαίωμα της ανεξιθρησκίας;
Παρ’ όλο που οι μουσουλμανικές χώρες καλούν τη σουηδική κυβέρνηση να βάλει ένα τέρμα στο κάψιμο του Κορανίου, στη Σουηδία, όπως και σε πολλές άλλες δυτικές χώρες, δεν υπάρχει συγκεκριμένος νόμος που να απαγορεύει το κάψιμο ή τη βεβήλωση ιερών κειμένων, όπως το Κοράνι. Και εφόσον στη Σουηδία η έγκριση των διαδηλώσεων δεν εξαρτάται από την κυβέρνηση, αλλά από την αστυνομία, η απόρριψη των διαδηλώσεων μπορεί να γίνει μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, όπως το ρίσκο για τη δημόσια ασφάλεια.
Έτσι, στη Σουηδία δύο βασικά δικαιώματα του ανθρώπου αντιτίθενται. Από τη μία, οι σουηδικές αρχές προσπαθούν να υπερασπιστούν το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου μέσω της οργάνωσης διαδηλώσεων, όμως, από την άλλη, πολλοί θεωρούν ότι το κάψιμο και η βεβήλωση ενός ιερού θρησκευτικού κειμένου απαγορεύονται από το Σύνταγμα, στα πλαίσια της ρητορικής μίσους και της διάκρισης με βάση τη φυλή, την εθνικότητα, τη θρησκεία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Οι υπερασπιστές των διαδηλώσεων υποστηρίζουν πως τα γεγονότα αυτά δεν αφορούν τα θρησκευόμενα άτομα, αλλά αποτελούν κριτική της ίδιας της μουσουλμανικής θρησκείας και έτσι συμπεριλαμβάνονται στο δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου.
Προσπαθώντας να ανακαλύψει ποια από τις δύο θεωρίες είναι η πραγματικότητα, ένας Σουηδός πολίτης δήλωσε στην αστυνομία ότι θα πραγματοποιήσει διαδήλωση κατά την οποία θα έκαιγε τη Βίβλο και το Τορά, με απώτερο σκοπό να ελέγξει αν η διαδήλωση θα γινόταν δεκτή. Πράγματι, η αστυνομία την ενέκρινε, αποδεικνύοντας έτσι ότι πίσω από την έγκριση δεν υπήρχαν ρατσιστικά κίνητρα κατά του Ισλάμ. Βλέποντας τα αποτελέσματα του «πειράματός» του να έρχονται στην επιφάνεια, ο άνδρας σταμάτησε τη διαδήλωση, δίχως να κάψει τα ιερά βιβλία. Με το ερώτημα σχετικά με την ηθικότητα της έγκρισης, όμως, να παραμένει αναπάντητο, η σουηδική αστυνομία άσκησε δίωξη στον Salwan Momika για έγκλημα μίσους, δίνοντας έτσι τα ηνία στο σύστημα δικαιοσύνης για να κρίνει την αθωότητά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Outcry over Quran burning in Sweden: A timeline, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- The reason Sweden allows Quran burning despite international anger, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Sweden Is Condemned in the Muslim World for Allowing Burning of Quran, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
