Του Γιώργου Δρακόπουλου,
Η αγορά πετρελαίου και φυσικού αερίου τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν τεκτονικές αλλαγές, καθώς και αρκετές αντίρροπες τάσεις που εντείνουν τις διακυμάνσεις στις τιμές του κλάδου. Από τη μία είναι οι γεωπολιτικές εντάσεις και τα καρτέλ (κατά κύριο λόγο ο OPEC+), που στηρίζουν και ενισχύουν τις τιμές. Από την άλλη, η πολυετής τάση προς πιο καθαρές πηγές ενέργειας, η αύξηση των «πράσινων» επενδύσεων, καθώς, επίσης, βραχυπρόθεσμα η αποτελεσματική –σε γενικές γραμμές– διαχείριση των αποθεμάτων αυτών των ενεργειακών προϊόντων από τα δυτικά κράτη και οι κλιμακούμενες ανησυχίες των επενδυτών για παγκόσμια ύφεση, προκαλούν πτωτικές πιέσεις στις τιμές κατά περιόδους, ανάλογα τι επικρατεί στην επικαιρότητα.
Κατά το μεγαλύτερο διάστημα του β’ τριμήνου του έτους, η αγορά φάνηκε να σταθεροποιείται σε μεγάλο βαθμό, αφού οι μεταβολές στις τιμές περιορίστηκαν σχετικά σε στενό εύρος. Ωστόσο, η εποχική αύξηση της ζήτησης, σε συνδυασμό με τη μείωση της παραγωγής από τις χώρες πετρελαιοπαραγωγούς, προκαλούν έλλειψη προσφοράς, ενισχύοντας εκ νέου τις τιμές του πετρελαίου. Βάσει του μοντέλου ζήτησης της StanChart, εκτιμάται έλλειμμα 2,81 εκατομμυρίων βαρελιών (mb) την ημέρα για τον Αύγουστο, 2,43 mb για τον Σεπτέμβριο και περισσότερο από 2 mb τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο. Ένδειξη που σηματοδοτεί πιθανή ανοδική πορεία στις τιμές του πετρελαίου και των παραγώγων του για το υπόλοιπο του 2023, με αποτέλεσμα συνολικά το έλλειμμα θα φτάσει τα 310 εκατομμύρια βαρέλια. Αναμένεται πως η ελλειμματικότητα στην προσφορά θα συνεχίσει και κατά το α’ τρίμηνο του 2024, με επιπρόσθετη έλλειψη 94 εκατομμυρίων βαρελιών.
Καθώς τα αποθέματα του αργού πετρελαίου ακολουθούν καθοδική πορεία, η τιμή του Brent προβλέπεται να βρεθεί στα 93 δολάρια (το βαρέλι) μέχρι την εκπνοή του έτους, έχοντας καταγράψει ιστορικά υψηλά τον Αύγουστο, ενώ θα υποχωρήσει περαιτέρω στις αρχές του 2024 στην τρέχουσα τιμή του περίπου, κυρίως λόγω της μείωσης της ζήτησης διεθνώς. Οι εκτιμήσεις, προφανώς, έχουν γίνει με τα μέχρι τώρα δεδομένα και είναι πολύ πιθανόν να μεταβληθούν σημαντικά το επόμενο διάστημα, βάσει των εξελίξεων.
Κάτι ακόμα που παρατηρείται στην αγορά πετρελαίου, το οποίο κλιμακώνει τις αυξήσεις στις τιμές του εμπορεύματος, είναι η μείωση του μεριδίου βαριάς και μεσαίας ποιότητας και η σταδιακή επικράτηση του ελαφριού αργού πετρελαίου (light crude oil), η οποία έχει ξεκινήσει ήδη από το 2021. Σύμφωνα με τη JP Morgan, αυτό προκλήθηκε από τις περικοπές της παραγωγής του OPEC και τις κυρώσεις στη Ρωσία, τη Βενεζουέλα και το Ιράν από τις δυτικές χώρες, καθώς οι δύο πρώτοι εξαγωγείς αντιπροσώπευαν τα 3/4 των βαρελιών μέσης ποιότητας παγκοσμίως, αλλά και ένα μεγάλο μερίδιο της βαριάς ποιότητας. Υπολογίζεται ότι οι εθελοντικές περικοπές της προσφοράς του OPEC+ φέτος είχαν ως αποτέλεσμα πάνω από 2 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως αργού πετρελαίου μεσαίας έως βαριάς ποιότητας να αφαιρούνται από την παγκόσμια αγορά, κυρίως από τους παραγωγούς Σαουδική Αραβία και Ρωσία.
Οι βαρύτερες ποιότητες αργού πετρελαίου θεωρούνται πιο ρυπογόνα καύσιμα, τόσο κατά την εξόρυξη όσο και όταν διυλίζονται σε καύσιμο. Επίσης, οι βαρύτεροι τύποι πετρελαίου χρησιμοποιούνται αρκετά και για την άσφαλτο, τα πλαστικά και τα βιομηχανικά προϊόντα. Συνεπώς, από περιβαλλοντικής σκοπιάς, αυτό είναι μια πολύ θετική τάση. Ωστόσο, η JP Morgan αναφέρει πως αυτή η τάση θα μπορούσε να μειώσει την αποτελεσματικότητα των διυλιστηρίων, καθώς το καύσιμο που παράγεται από τις ελαφρύτερες μορφές είναι λιγότερο αποδοτικό. Η επενδυτική τράπεζα ισχυρίζεται, επίσης, πως αυτή πρόκειται να είναι μια μόνιμη κατάσταση στη δυτική αγορά, με ίσως αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία, ακριβώς λόγω των χαμηλότερων αποδόσεων που προσφέρει το ελαφρύ τύπου πετρέλαιο. Ωστόσο, ο αρνητικός αντίκτυπος θα αντισταθμιστεί σε μεγάλο βαθμό από την άνοδο στις προτιμήσεις βιοκαυσίμων και υγραερίου, ενώ, παράλληλα, ο downstream τομέας της πετρελαϊκής βιομηχανίας θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί στα νέα αυτά δεδομένα.
Περνώντας στην αγορά του φυσικού αερίου, σε αυτή τη φάση, κινείται σχεδόν αντίθετα από αυτή του πετρελαίου. Αυτό συμβαίνει διότι τα αποθέματα φυσικού αερίου, αντιθέτως, αυξάνονται σε Ευρώπη και Η.Π.Α. Αυτό, μάλιστα, αποτελεί απόδειξη πως οι αρχικές εκτιμήσεις στην αρχή του Ρωσοουκρανικού Πολέμου ίσως ήταν πιο δυσοίωνες από την πραγματικότητα. Ωστόσο, η οξυμένη αβεβαιότητα και η υψηλή αναξιοπιστία της Ρωσίας, ως ενεργειακός προμηθευτής, δεν άφησε περιθώρια στην Ευρώπη, αλλά και σε άλλες χώρες εισαγωγείς (ρωσικού) φυσικού αερίου.
Ειδικότερα, τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ε.Ε. ανήλθαν σε 96,76 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) στις 16 Ιουλίου, 21,4 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υψηλότερα σε ετήσια βάση και 18,65 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα υψηλότερα από τον μέσο όρο της πενταετίας. Ο μέσος όρος κατασκευής την περασμένη εβδομάδα ήταν 319 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την ημέρα και είναι 109% υψηλότερος από τον μέσο όρο της πενταετίας κατά την αντίστοιχη περίοδο. Με αυτόν τον ρυθμό, τα αποθέματα φυσικού αερίου της Ευρώπης θα υπερβούν τα 100 bcm την 1η Αυγούστου και θα ισοδυναμούν με το ανώτατο όριο του περασμένου έτους από τον Αύγουστο.
Στον αντίποδα, τα συνολικά αποθέματα αργού πετρελαίου και παραγώγων του έχουν υποχωρήσει κατά 17,62 εκατομμύρια βαρέλια (mb) κάτω από τον μέσο όρο πενταετίας.
Αυτή η εξέλιξη, όμως, φαίνεται να μην ευνοεί το αμερικάνικο L.N.G., καθώς έχουν μειωθεί οι ροές του προς την Ευρώπη. Ενδεικτικά, τον Ιούνιο υποχώρησαν στους 4,15 τόνους από 5,63 που είχαν ανέλθει τον Μάιο. Ως αποτέλεσμα, το ευρύτερο πλεόνασμα αποθεμάτων φυσικού αερίου σε Ευρώπη και Η.Π.Α. δημιουργεί έντονες πτωτικές πιέσεις στις τιμές του. Ωστόσο, μέρος του μεριδίου από τη μειωμένη ζήτηση της Ευρώπης αντισταθμίζεται ήδη από τις αγορές της Ασίας και ιδίως της Κίνας. Οι εισαγωγές αμερικανικού LNG από την Ασία ανήλθαν σε 1,34 εκατομμύρια τόνους τον Ιούνιο από 1,21 εκατομμύρια τον Μάιο, το μεγαλύτερο ποσοστό από τον Φεβρουάριο, αποτελώντας τους σημαντικότερους αγοραστές για τους Αμερικάνους.
Η επικρατούσα κατάσταση στη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου φαίνεται πως δεν πρόκειται να αλλάξει στο προσεχές διάστημα, αλλά ούτε και σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα, εκτός αν παρουσιαστεί ένα απρόσμενο γεγονός που αλλάξει τα σημερινά δεδομένα άρδην.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Tightening Fundamentals Have Given Oil Prices Significant Upside, oilprice.com, διαθέσιμο εδώ
- Lighter, sweeter, cruder, stronger, ft.com, διαθέσιμο εδώ
