Του Αντώνη Σολάκου,
Πολλοί αναγνώστες θα αναρωτιέστε, τί σχέση θα μπορούσε να έχει ένας λόγιος του νεοελληνικού διαφωτισμού με την στρατιωτική δικτατορία του 1967-1974. Ωστόσο, θα πρέπει να σκεφτούμε πως δεν πρόκειται για οποιοδήποτε λόγιο, αλλά για τον εθνεγέρτη και επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή, ο οποίος μέσα από την δράση του συνέβαλε αισθητά στην προετοιμασία της ελληνικής προεπαναστατικής κοινωνίας.
Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ θα κατανοήσουν ευθύς από την διατύπωση του τίτλου τη σχέση του «Ρήγα» με την χούντα, καθώς δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για την φοιτητική αντιδικτατορική οργάνωση, που δημιουργήθηκε στα χρόνια του καθεστώτος της 21ης Απριλίου. Στόχος μας δεν είναι η εξαντλητική υπερπληροφόρηση και η κόπωση των ματιών σας, ως αναγνώστες, αλλά η σύντομη και συνάμα περιεκτική ανάδειξη του έντονου στίγματος της σημαντικότερης, κατά πολλούς ερευνητές, φοιτητικής αντιστασιακής οργάνωσης.
Δανειζόμενοι, λοιπόν, το ψευδώνυμο του μεγάλου εθνεγέρτη – οραματιστή, και με κοινούς άξονες τα συμβολικά επαναστατικά χαρακτηριστικά του, ιδρύεται τον Δεκέμβριο του 1967, δέκα μήνες μετά από το στρατιωτικό πραξικόπημα, η αντιστασιακή φοιτητική οργάνωση «Ρήγας Φεραίος». Η δράση της έντονη, συμπλέουσα τόσο με την κοινωνική και πολιτική κατάσταση, όσο και με την ανάγκη για την αλλαγή της. Στόχος της η συσπείρωση των νέων φοιτητικών ομάδων που δημιουργούνται άτυπα κατά καιρούς στις φοιτητικές σχόλες των πανεπιστημίων. Πριν ακόμη την επίσημη δημιουργία της οργάνωσης, μέλη προανήγγειλαν μέσω των συνθημάτων και της δήλωσης του ονόματος «Ρήγας Φεραίος» τη δημιουργία της οργάνωσης, αποτυπώνοντας το όνομα σε πανεπιστημιακούς τοίχους. Πρωτεργάτες της ήταν μια ομάδα τεσσάρων νέων φοιτητών, πρώην μελών της Νεολαίας Λαμπράκη. Από την ίδρυσή της, η οργάνωση αποτελεί σημαίνουσα κοιτίδα υπέρ του αντιστασιακού αγώνα: συνθήματα, προκηρύξεις, πανό και διαδηλώσεις έχουν ως αποτέλεσμα τη συσπείρωση της νεολαίας και την αυξανόμενη δυναμική του κινήματος.
Η δράση της, ακολουθώντας τους διαρκώς αυξανομένους ρυθμούς, κορυφώνεται έναν μόλις χρόνο πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι περίοδος μαζικοποίησης, συγκεντρώσεων, διαδηλώσεων και καταλήψεων. Η κεντρική θέση του «Ρήγα Φεραίου» καθοριστικής σημασίας για την συγκέντρωση και την οργάνωση των φοιτητικών επιτροπών αγώνα. Με σταθερά μηνύματα αγώνα και αντίστασης συσπειρώθηκε γύρω από το όνομά της πλήθος νεολαίας με σκοπό την συλλογικότητα και την αντίδραση σε φοιτητικό επίπεδο. Συνελεύσεις σε αμφιθέατρα, συγκεντρώσεις και συζητήσεις στις σχολές αποτέλεσαν το υπόβαθρο για την ευρεία διάδοση και δράση της οργάνωσης, εκπληρώνοντας την αρχική στόχευσή της. Ο ηρωισμός, η ανιδιοτέλεια, η αφοσίωση και η πίστη στον κοινό σκοπό αποτέλεσαν εργαλεία για την εθνεγερσία, όπως πρόσταζε και ο συμβολικός χαρακτήρας, τόσο της οργάνωσης όσο και του περιοδικού που εξέδιδε. Η έκδοση του περιοδικού Θούριος, ειρήσθω εν παρόδω, εύλογο απότοκο η ονομασία, υπήρξε ασταμάτητη έως και το 1970.
Ο αγώνας της οργάνωσης αποτέλεσε χαραμάδα για την ελευθερία, συσπειρώνοντας την νεολαία και εκπληρώνοντας το όραμα της ελευθερίας και τη δυναμική αντίδρασης εναντίον της δικτατορίας. Η οργάνωση δεν άργησε να γίνει πανελληνίως γνωστή, αποτελώντας τη νεανική ανάδυση της αντιστασιακής πολυφωνίας στον αντίποδα της σιωπής που επικρατούσε. Στοιχείο της έντονης δράσης της αποτελεί το γεγονός των φυλακίσεων και των εκδιώξεων πολλών μελών της. Αξιοσημείωτες είναι και οι δίκες των μελών του «Ρήγα», καθώς κατά τα έτη 1968-1971 σε διάφορες πόλεις της Ελλάδος δικάζονται μέλη της οργάνωσης. Η οργάνωση, μετά τη διάσπαση του Κουμμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας τάσσεται υπέρ του ΚΚΕ Εσωτερικού, ενώ το 1974 μετονομάζεται σε Πανελλήνια Οργάνωση Νέων (ΠΟΝ) – Ρήγας Φεραίος.
Πέραν, ωστόσο, του αντιστασιακού ρόλου, ο «Ρήγας Φεραίος» αποτέλεσε και το πεδίο συνδιαλλαγής των νεών, η ανάγκη των οποίων για μια κοινή ταυτότητα και φωνή έκφρασης στα «πέτρινα χρόνια» αποτελούσε ανάγκη. Ο «Ρήγας Φεραίος» γίνεται το αποκούμπι των εκατοντάδων φοιτητών που εντάσσονται σταδιακά στην οργάνωσή του μέσα από το «παρεάκι» της σχολής στην αναζήτηση της πλατιάς συλλογικότητας και δράσης. Στην περίπτωση του «Ρήγα» δεν μπορούμε να πούμε περισσότερα – η ίδια η ιστορία είναι εκείνη η οποία έχει καταγράψει και «μιλήσει» για την δράση του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Βάλντεν Σ. (2018), Δικτατορία και Αντίσταση 1967-1974, Αθήνα: Θεμέλιο.
- Ρήγας Φεραίος: Στιγμές από τον αντιδικτατορικό αγώνα, avgi.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Pήγας Φεραίος, 7 χρόνια αντίσταση, tanea.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Η ίδρυση και η πορεία του «Ρήγα Φεραίου», messinia24.gr, Διαθέσιμο εδώ
- ΕΚΟΝ Ρήγας Φεραίος. Βιβλιοθήκη Κέντρο Πληροφόρησης Α.Π.Θ., search.lib.auth.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Οι αντιδικτατορικές οργανώσεις και το ζήτημα της πολιτικής βίας, barikat.gr, Διαθέσιμο εδώ
