Της Μαριάντας Πιλάτη,
Στις 29 Ιουνίου 1949, η κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής απαγορεύει την δημιουργία γάμων ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς. Η συγκεκριμένη νομοθετική απόφαση αποτέλεσε στην ουσία το πρώτο ψήγμα του νόμου Απαρτχάιντ. Η λέξη Απαρτχάιντ στα αφρικανικά σημαίνει «διαχωρισμός» και πρόκειται για έναν ρατσιστικό νόμο που θεσπίστηκε με στόχο την κατηγοριοποίηση των ανθρώπων σε μαύρους, λευκούς, μιγάδες και Ινδούς-Ασιάτες. Απόρροια της εφαρμογής του ήταν η ανισότητα και η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε όλα τα επίπεδα από τον τομέα της υγείας έως τον τομέα της εκπαίδευσης, ενώ όσοι αντιστάθηκαν σε αυτό το ρατσιστικό και φασιστικό καθεστώς υποβλήθηκαν σε σκληρές τιμωρίες, σε χρόνια φυλάκιση και σε θάνατο.
Σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο του Απαρτχάιντ απαγορευόταν η δημιουργία γάμων μεταξύ μαύρων και λευκών, ενώ υπό το νόμο της «Ανηθικότητας» (1950) τιμωρούνταν σκληρά όσοι δεν ήταν της ίδιας φυλής και διατηρούσαν απλώς σεξουαλική επαφή. Επιπλέον, ο νόμος της κατηγοριοποίησης, προέβλεπε ότι κάθε κάτοικος έπρεπε να αποκτήσει μια ταυτότητα στην οποία αναγράφονταν η φυλετική κατηγορία που ανήκε, και κάθε κατηγορία αποκτούσε και τη δική της περιοχή αντίστοιχα. Αυτό φυσικά οδήγησε σε μαζική και εξαναγκαστική μετακίνηση των ομάδων κυρίως σε χωριά ή περιοχές γκέτο, όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν έντονα δυσμενείς. Μεταξύ άλλων διατάξεων φυλετικής διάκρισης υπήρξαν, ο νόμος περί Χωριστής Εκπροσώπησης των ψηφοφόρων αρ.46 του 1951 (Separate Representation of Voters Act No. 46), όπου εκπονήθηκε εκ νέου κατάλογος για τους έγχρωμους άνδρες, καθώς και ο νόμος περί απαγορεύσεως πολιτικής παρεμβάσεως αρ.51 (Prohibition of Political Interference Act No. 51), όπου απαγόρευε στα κόμματα της πολιτικής σκηνής να έχουν μικτή συμμετοχή αντιπροσώπων με διαφορετικά φυλετικά μέλη.
Ακόμη, υπήρχαν νόμοι οι οποίοι επέβαλλαν την ξεχωριστή χρήση των δημόσιων χώρων (πλατείες, δημόσιες τουαλέτες), νόμος που απαγόρευε την επαγγελματική κατάρτιση των μαύρων, καθώς και νόμος που διαχώριζε την εκπαίδευση των λευκών (σαφώς ανώτερη) από εκείνη των μαύρων. Η ενσωμάτωση της ρατσιστικής ιδεολογίας του Απαρτχάιντ σε όλα τα επίπεδα στο εσωτερικό της χώρας, αποτέλεσε την κατεξοχήν φυλετική διαστρωμάτωση, που βίωσε ποτέ η ανθρωπότητα για μισό αιώνα. Τέλος, η φυλάκιση χιλιάδων ακτιβιστών για τις προσπάθειές τους να αντισταθούν στον απάνθρωπο χαρακτήρα του Απαρτχάιντ και οι δολοφονίες από τις δυνάμεις ασφαλείας σε όσους αγωνίζονταν για την πτώση του, αντικατοπτρίζει τον βάναυσο χαρακτήρα και την σκληρή φύση του καθεστώτος.
Οι μαύροι της Νότιας Αφρικής ξεκίνησαν να διαδηλώνουν με στόχο την εξάλειψη αυτής της ανισότητας, η οποία στη χώρα είχε πλέον γίνει νόμιμη, με την έμπρακτη βοήθεια του Νέλσον Μαντέλα αλλά και του Αχμέντ Καθράντα. Η πλειοψηφία των διαδηλώσεων λογίζονταν ως «Παθητική Διαμαρτυρία». Σε μία από αυτές μάλιστα, ο Μαντέλα προχώρησε σε μια άνευ προηγουμένου ριζοσπαστική πράξη: έκαψε το «πάσο» του.
Δουλεύοντας στο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, ο Μαντέλα είδε ότι οι βλέψεις του να διαλύσει ολοκληρωτικά το Απαρτχάιντ δεν ήταν γόνιμες, με αποτέλεσμα το φασιστικό σύστημα να παραμένει αναλλοίωτο, καθώς οι προσπάθειές του μέσω των διαδηλώσεων δεν έφεραν άμεσα αποτελέσματα. Αργότερα, σχεδίασαν βομβαρδισμούς σε σημεία ιδιαιτερότητας για το μέτρο διαχωρισμού, ωστόσο πάντοτε ήταν με συγκεκριμένο τρόπο δομημένα έτσι ώστε να μην υπάρξουν θύματα. Ο Νέλσον Μαντέλα δικάστηκε για προδοσία και το 1964 καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Ο ίδιος έκτισε ποινή 27 χρόνων στο νησί Ρόμπεν, ωστόσο ποτέ δεν έπαψε να αγωνίζεται. Στη Νότια Αφρική αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, τα μηνύματα του Μαντέλα κατά του Απαρτχάιντ έγιναν ιδιαίτερα γνωστά.
Μετά την αποφυλάκισή του το 1990, ο Νέλσον Μαντέλα έγινε ο πρώτος μαύρος Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Ο νόμος του Απαρτχάιντ καταργήθηκε επίσημα, ωστόσο δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εξαιτίας του, ο ρατσισμός απέκτησε βαθιές ρίζες στη χώρα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Hermann Giliomee (2003), The Afrikaners, Bloomsbury: Hurst & Co.
- Απαρτχάιντ: Ο ρατσισμός που έγινε νόμος, tvxs.gr, Διαθέσιμο εδώ
