Tης Χριστίνας Αθανασέλλη,
Το 2001, ο οικονομολόγος της Goldman Sachs, μιας αμερικανικής πολυεθνικής επενδυτικής τράπεζας και εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, Jim O’Neil, χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ακρωνύμιο B.R.I.C. ώστε να αναφερθεί στα τέσσερα εκείνα κράτη των οποίων ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης σημείωνε υψηλή και ραγδαία άνοδο. Από το 2010 έως και σήμερα, με την ένταξη της Νότιας Αφρικής, ο συνασπισμός των κρατών αυτών ονομάζεται B.R.I.C.S. και αναφέρεται κατά σειρά στα κράτη Βραζιλία Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική.
Η δυναμική παρουσία των χωρών BRICS ολοένα και αυξάνεται, αν και η αρχική εκτίμηση του οικονομολόγου O’ Neil, σύμφωνα με την οποία τα κράτη των BRIC θα μπορούσαν να κατέχουν κυρίαρχη θέση στην παγκόσμια οικονομία, δεν επαληθεύτηκε, είναι σαφές πως σήμερα ο συνασπισμός αυτών των κρατών κατέχει τέτοια θέση στη διεθνή πραγματικότητα που δε θα έπρεπε να αγνοείται: το 2023 το Α.Ε.Π. των πέντε αυτών κρατών εν συνόλω ξεπέρασε αυτό των G7, γεγονός που τις κατέστησε το μεγαλύτερο οικονομικό μπλοκ παγκοσμίως. Μεγάλης σημασίας υπήρξε και η ίδρυση της Νέας Αναπτυξιακής Τράπεζας ως εναλλακτική της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στη Σαγκάη το 2015. Από τότε έχουν εγκριθεί μια σειρά έργων υποδομής και βιώσιμης ανάπτυξης αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων σε αναπτυσσόμενες χώρες.
Η απήχηση που είχε ο συνασπισμός αποτυπώνεται στο γεγονός πως παραπάνω από είκοσι κράτη δήλωσαν την επιθυμία να ενταχθούν στα κράτη BRICS μερικά από τα οποία είναι το Αφγανιστάν, η Βενεζουέλα, η Ινδονησία, η Νιγηρία, το Μεξικό και η Σαουδική Αραβία. Ορισμένα από αυτά, έχουν υποβάλει επισήμως αίτημα για ένταξη, με πιο πρόσφατο να είναι το αίτημα της Αλγερίας. Η εξέλιξη αυτή ήγειρε αντιδράσεις από την Ινδία, η οποία άδραξε την ευκαιρία για να ζητήσει από τα υπόλοιπα μέλη να συνθέσουν, να συμφωνήσουν και να δηλώσουν με λεπτομέρεια και συνάφεια συγκεκριμένα κριτήρια που θα λαμβάνονται υπόψη κατά την ένταξη νέων μελών. Στα κριτήρια αυτά, σύμφωνα με την Ινδία, θα έπρεπε να περιλαμβάνονται η θέσπιση ενός ελάχιστου ΑΕΠ και η διεξαγωγή εμπορικών δραστηριοτήτων με τα πέντε υπάρχοντα μέλη του μπλοκ. Παρόλα αυτά, στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής των BRICS τον Αύγουστο προβλέπεται πως η Ινδία δε θα δώσει τόση έμφαση στη σύνθεση κριτηρίων.
Εκτός από τα κριτήρια που χρειάζεται να θεσπιστούν πριν την ένταξη τυχόν νέων μελών, ανησυχίες προκάλεσε το ενδεχόμενο ένταξης συμμάχων της Κίνας, γεγονός που θα ενίσχυε την επιρροή της, η οποία ούτως ή άλλως έχει δυναμική παρουσία λόγω του Α.Ε.Π. της. Η Βραζιλία από την άλλη πλευρά, επιθυμεί τη διεύρυνση του μπλοκ και προς τη Λατινική Αμερική, αφού η ένταξη υποψήφιων κρατών κυρίως από την Ασία δημιουργεί μια «ανισορροπία».
Όσον αφορά την Αλγερία, το επίσημο αίτημά της χρονολογείται ήδη από τον Νοέμβριο του 2022. Το αίτημα αυτό καλωσόρισαν ιδιαιτέρως η Κίνα και η Ρωσία, με τον Υπουργό Εξωτερικών της τελευταίας να προωθεί το ζήτημα. Στη Σύνοδο Κορυφής που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Ιούνιο παρευρέθηκε ο Πρόεδρος της Αλγερίας με αποτέλεσμα να συζητηθεί η ένταξή της στο μπλοκ.
Τα δυνητικά οφέλη της Αλγερίας από την ένταξή της στις BRICS είναι πολλαπλά. Πρώτα απ’ όλα, θα ενδυναμώσει τη στρατηγική και διπλωματική της παρουσία στο διεθνές περιβάλλον αλλά θα συμβάλει και στις σχέσεις της με τα υπόλοιπα μέλη του μπλοκ, ιδιαίτερα την Κίνα και τη Ρωσία. Συν τοις άλλοις, η συμμετοχή σε ένα μπλοκ με τέτοια οικονομική παρουσία, που μάλιστα προβλέπεται να κατέχει το 40% της παγκόσμιας οικονομίας ως το 2030, θα της προσδώσει οικονομική ασφάλεια. Την ίδια οικονομική ασφάλεια που θα αποκτήσει χάρη στη δυνατότητα λήψης δανείων από την Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Ποια θα είναι, όμως, τα οφέλη που θα αποκομίσει οι BRICS; Η Αλγερία είναι πλούσια σε κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, με την παρουσία της στον χώρο της παροχής ενεργειακών αποθεμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι αισθητή μετά τον πόλεμο Ρωσίας-Ουκρανίας. Η Κίνα θα βρει πρόσφορο έδαφος για επενδύσεις, ύψους πάνω από 30 δισεκατομμύρια δολάρια, στους τομείς της οικονομίας, των μεταφορών, των μέσων ενημέρωσης, της νέας τεχνολογίας και της γεωργίας. Επιπλέον, η Ρωσία, που χαίρει πολύ καλών σχέσεων με την Αλγερία, θα αποκτήσει σειρά γεωστρατηγικών και οικονομικών πλεονεκτημάτων από τη μεταξύ τους συνεργασία στο πλαίσιο του μπλοκ. Τέλος, η Ινδία μεταξύ άλλων κρατών φαίνεται να προσκομίσει οφέλη από την επέκταση των BRICS με την είσοδο της Αλγερίας. Η Αλγερία έχει αναπτύξει ιδιαίτερα τους τομείς της τεχνολογίας και της επικοινωνίας και η συνεργασία της με τα κράτη του μπλοκ θα επιτρέψει τις τεχνολογικές μεταφορές ανανεώνοντάς τα. Ένα από τα κράτη αυτά θα είναι και η Ινδία, όπως έχει επισημάνει ήδη από το 2022.
Στον αντίποδα, σύμφωνα με άλλες απόψεις, η Αλγερία δε θα προσκομίσει πολλά από το μπλοκ. Η πολιτική τριβή ανάμεσα στα μέλη του, της Ινδίας και της Κίνας, η κυριαρχία και η επίδραση της Κίνας στα υπόλοιπα μέλη αλλά και η απουσία οικονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ των μελών της είναι μερικές από τις αιτίες. Κατά αντιστοιχία, για την Αλγερία θα μπορούσε να ειπωθεί πως το ΑΕΠ της παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση με το ΑΕΠ της μικρότερης οικονομίας των BRICS, αν και αναμένεται να αυξηθεί εντός του 2023. Εκτός από αυτό, εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. Σε κάθε περίπτωση και παρά της οικονομικές ελλείψεις, στα πλεονεκτήματα της Αλγερίας συγκαταλέγονται η γεωγραφικής της θέση, ο γρήγορα αναπτυσσόμενος πληθυσμός αλλά και οι θερμές σχέσεις με όλες τις χώρες που ανήκουν στις BRICS.
Κλείνοντας, το ζήτημα της ένταξης της Αλγερίας θα συζητηθεί πολύ σύντομα και θα επανεξεταστεί τον Αύγουστο. Αν και τα πράγματα είναι ακόμη ρευστά, το βέβαιο είναι πως θα δοθεί μια νέα ώθηση στην ενδεχόμενη επέκταση του μπλοκ που πιθανότατα θα οδηγήσει στην υποβολή επίσημων αιτημάτων για ένταξη και από άλλα κράτη. Αυτό, όμως, που αξίζει να σημειωθεί για την φύση των BRICS είναι πως έχουν εξελιχθεί εν τέλει σε έναν διακυβερνητικό οργανισμό που δεν έχει πια, όπως στην αρχή, μόνο οικονομική χροιά, καθώς δίνει έμφαση στη γεωπολιτική πραγματικότητα με στόχο την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το ΑΕΠ των χωρών Βrics ξεπέρασε των G7, Andreou Academy – Ηλεκτρονική Ακαδημία, διαθέσιμο εδώ
- Algeria applies to join BRICS, would contribute $1.5 bln to Group Bank, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Is Algeria ready to join BRICS? The Tahrir Institute for Middle East Policy, διαθέσιμο εδώ
- The BRICS rivalry, Wilson Center, διαθέσιμο εδώ
- BRICS expansion: India may soften stand on criteria for eligibility, The Hindu BusinessLine, διαθέσιμο εδώ
- BRICS: νέες κινήσεις στην γεωπολιτική σκακιέρα για τις ‘σφαίρες επιρροής’ (2023) Newsbeast, διαθέσιμο εδώ
