Του Ελευθέριου Χονδρού,
Πριν από πέντε χρόνια, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών της Ισπανίας, Josep Borrell, σχολίασε ότι η Ισπανία είχε αποφύγει το δέλεαρ του δεξιού λαϊκισμού λόγω της ιστορικής εμπειρίας από τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και τη μακρά δικτατορία του Φράνκο. Υποστήριξε ότι αυτό το ταραγμένο παρελθόν λειτούργησε ως προστατευτικό στρώμα ενάντια στην άνοδο των νατιβιστικών και ανελεύθερων ιδεολογιών που παρατηρούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μετά από μισή δεκαετία, ο Borrell, τώρα επικεφαλής διπλωμάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να αμφισβητεί, εάν η Ευρώπη, ειδικά η Ισπανία, χρειάζεται να ανανεώσει την άμυνά της ενάντια σε αυτές τις ιδεολογίες.
Οι πρόωρες εκλογές που έχουν προγραμματιστεί για σήμερα στην Ισπανία ενδέχεται να είναι μάρτυρας της επιστροφής της ακροδεξιάς πολιτικής, αόρατης μετά την πτώση του καθεστώτος του Φράνκο πριν από σχεδόν 50 χρόνια. Οι δημοσκοπήσεις ευνοούν το δεξιόστροφο Λαϊκό Κόμμα (PP) έναντι των κατεστημένων κεντροαριστερών Σοσιαλιστών, οι οποίοι κυβέρνησαν σε κυβερνήσεις συνασπισμού τα τελευταία οκτώ χρόνια. Για να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, ωστόσο, το PP μπορεί να χρειαστεί υποστήριξη από το Vox, μια υπερεθνικιστική φατρία με την οποία είχαν δεσμευτεί νωρίτερα να μην συνεργαστούν ποτέ. Αναδυόμενο, μόλις, πριν από μια δεκαετία, το Vox προήλθε από την ακροδεξιά, προωθώντας τον καθολικό παραδοσιακισμό, την εχθρότητα προς τον καταλανικό και βασκικό αυτονομισμό, την αντίθεση στη μετανάστευση, τον σκεπτικισμό προς την επιστήμη του κλίματος και την ιδεολογική οργή έναντι της υπέρ-φεμινιστικής και υπέρ LGBTQ+ νομοθεσίας και προστασίας στην Ισπανία. Παρά τις αρχικές του επιφυλάξεις, το PP ένωσε τις δυνάμεις του τα τελευταία χρόνια με το Vox για να σχηματίσει πολλές τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις.
Ο μοναδικός συνδυασμός μοντέρνων πολιτιστικών πολέμων του Vox και του ανφιλελευθερισμού του 20ού αιώνα του έχει κερδίσει μια σταθερή βάση περίπου 10 έως 15 τοις εκατό των Ισπανών ψηφοφόρων. Έχουν πλέον σημαντικό ρόλο στην ισπανική πολιτική και μπορεί να επηρεάσουν την κατεύθυνση και την ατζέντα της επόμενης κυβέρνησης. Ο Ισπανός Πρωθυπουργός Pedro Sanchez προειδοποίησε τους ψηφοφόρους να μην υιοθετήσουν τις αξίες πρώην ακροδεξιών ηγετών, όπως ο Donald Trump ή ο Jair Bolsonaro. Ωστόσο, η αλλαγή στην ισπανική πολιτική είναι μέρος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής τάσης όπου τα ακροδεξιά κόμματα γίνονται σταδιακά “mainstream” και αποκτούν δύναμη. Οι ανελεύθεροι εθνικιστές έχουν ήδη τον έλεγχο στην Ιταλία, την Πολωνία και την Ουγγαρία και προσφέρουν την υποστήριξή τους στις κυβερνήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας. Υπάρχει μια αναζωπύρωση των ακροδεξιών ιδεολογιών και στην Αυστρία και τη Γερμανία.
Η άνοδος αυτών των κινήσεων οφείλεται σε διάφορους παράγοντες. Ο Γερμανός πολιτικός επιστήμονας Michael Bröning τόνισε μια «κατάρρευση εμπιστοσύνης» στους πολιτικούς θεσμούς, σε συνδυασμό με την ευρεία απαισιοδοξία μεταξύ του ευρωπαϊκού κοινού. Σε αυτό το πλαίσιο, οι ακροδεξιοί εθνικιστές προσφέρουν μια συναισθηματικά πιο απλή έκκληση από τους ομολόγους τους του κατεστημένου. Επιπλέον, η ακροδεξιά έχει υποκαταστήσει την κεντροδεξιά σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι η Ιταλία, με επικεφαλής την Πρωθυπουργό Giorgia Meloni, της οποίας το κόμμα μπορεί να έχει τις ρίζες του στο νεοφασιστικό κίνημα της Ιταλίας του 20ού αιώνα. Οι γραμμές που διακρίνουν την κυρίαρχη δεξιά από την ακροδεξιά είναι θολές, μια τάση που δεν περιορίζεται μόνο στην Ευρώπη, αλλά είναι, επίσης, ορατή στις Η.Π.Α. και σε άλλα μέρη του κόσμου.
Τα ακροδεξιά κόμματα αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη δύναμη και επιρροή στην Ευρώπη. Πρόσφατα, η Meloni μίλησε ουσιαστικά σε μια συγκέντρωση Vox στην Ισπανία, υποστηρίζοντας την ενότητα μεταξύ των Ευρωπαίων «πατριωτών» και καλώντας για τη δημιουργία μιας «συντηρητικής, πατριωτικής εναλλακτικής». Αυτά τα ακροδεξιά οράματα για την Ευρώπη δεν περιορίζονται πλέον στη ρητορική των περιθωριακών λαϊκιστών. Γίνονται μια πολιτική πραγματικότητα, αμφισβητώντας την έννοια της Ε.Ε. ως θεμελιωδώς προοδευτικής οντότητας. Αυτό υπογραμμίζει την εμφάνιση ενός ευρωπαϊκού σχεδίου πιο στενά συνδεδεμένου με τον «εθνοπεριφερειακό», μια στενότερη ευρωπαϊκή ταυτότητα που συνδέεται με την έννοια της «λευκότητας». Επιπλέον, τα ακροδεξιά κόμματα επιδεικνύουν την ικανότητά τους να συνεργάζονται σε διεθνές επίπεδο, ακόμη και εξετάζοντας το ενδεχόμενο περαιτέρω ενσωμάτωσης σε ζητήματα, όπως η μετανάστευση, υπό την προϋπόθεση ότι ευθυγραμμίζεται με την ατζέντα τους. Καθώς, η Ισπανία αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυτόν τον μήνα, η πιθανή άνοδος μιας κυβέρνησης που υποστηρίζεται από την ακροδεξιά θα μπορούσε να επηρεάσει σημαντικά την πολιτική της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A far-right European Union could be around the corner, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- Spanish election offers opportunity to far right as PP seeks power, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- The Spanish elections and potential outcomes, explained, Politico, διαθέσιμο εδώ
