Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Το 2019, η συγγραφέας αυτού του βιβλίου, που είναι, επίσης, δημοσιογράφος με μακρά εργασιακή εμπειρία στον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη, αποφάσισε ότι ήθελε να αφηγηθεί την ιστορία του Οργανισμού, όπως την έζησε η ίδια και οι πολλοί ακόμη εργαζόμενοί του, αλλά και άτομα που βρέθηκαν κοντά στα γεγονότα λόγω της προσωπικής τους σχέσης με τον Χρήστο Λαμπράκη, όπως η αδελφή του, ο οδηγός του και η γραμματέας του. Ο Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη, μέχρι την οριστική παύση της λειτουργίας του το 2017, αποτέλεσε το γνωστότερο δημοσιογραφικό συγκρότημα της χώρας, εκδίδοντας τις εφημερίδες Το Βήμα και Τα Νέα, κατέχοντας μεγάλο ποσοστό μετοχών στο πάλαι ποτέ Mega, πριν την εξαγορά του, αλλά και αποκτώντας ηλεκτρονική παρουσία.
Τα αποτελέσματα της τριετούς αυτής έρευνας συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο Στα χρόνια του Χρήστου Λαμπράκη: Μαρτυρίες και αφηγήσεις για τον Δημοσιογραφικό Οργανισμό Λαμπράκη 1957-2017, που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Πατάκη τον περασμένο μήνα. Στο πόνημα αυτό, η Ελευθερία Κόλλια, όπως έχει δηλώσει και η ίδια σε συνέντευξή της, δεν προσπαθεί να αναλάβει τον ρόλο της ιστορικού, αλλά αντίθετα συνθέτει μέσα από τις μαρτυρίες των συμμετεχόντων ένα καλειδοσκόπιο της εποχής, που συνδέει το ιδιωτικό με το δημόσιο στοιχείο. Η έρευνά της ήταν δύσκολη, καθώς όπως σημειώνει η ίδια, ο Χρήστος Λαμπράκης δεν κρατούσε προσωπικό αρχείο. Στόχος της δεν ήταν σε καμία περίπτωση να παρουσιάσει ένα εξιδανικευμένο πορτρέτο του Χρήστου Λαμπράκη, ούτε και να προσφύγει σε μια μανιχαϊστική θεώρηση του ΔΟΛ συνολικά, αλλά μέσα από το βιβλίο φαίνεται τόσο η εκτίμηση που έτρεφε για το πρόσωπο του Λαμπράκη, όσο και η ευγνωμοσύνη της για την εμπειρία που απέκτησε στα 22 χρόνια που εργάστηκε στον Οργανισμό, από το 1997 ως και την κατάρρευσή του το 2017.
Το βιβλίο αποτελεί ένα κολλάζ από τις συνεντεύξεις και μαρτυρίες των συμμετεχόντων, στους οποίους θα δει κανείς 61 ονόματα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται πολύ γνωστοί επαγγελματίες της ελληνικής δημοσιογραφίας, όπως ο Γιάννης Μαρίνος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Ριχάρδος Σωμερίτης, ο Γιάννης Καρτάλης, ο Γιάννης Πρετεντέρης, ο Πέτρος Ευθυμίου, η Λιάνα Κανέλλη, ο Παντελής Καψής, ο Χρήστος Μεμής, ο Στέλιος Κούλογλου, ο Παύλος Τσίμας, η Αγλαΐα Κρεμέζη και πολλοί άλλοι, αλλά και άτομα από το προσωπικό περιβάλλον του Λαμπράκη. Η αφήγηση είναι γραμμική, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1950, οπότε το 1957, με τον αιφνίδιο θάνατο του Δημητρίου Λαμπράκη, ο νεαρός τότε Χρήστος αναλαμβάνει το Συγκρότημα. Μέσα από το βιβλίο, που ακολουθεί την πορεία του ΔΟΛ μέχρι το 2017, φαίνεται ότι ο θάνατος του Χρήστου Λαμπράκη το 2009 αποτέλεσε ουσιαστικά το τέλος εποχής, καθώς παράλληλα με άλλους παράγοντες, κρίθηκε αδύνατον για το Συγκρότημα να ανακάμψει.
Τα περιεχόμενα του βιβλίου διαρθρώνονται με βάση τις δεκαετίες και τη δράση του ΔΟΛ σε αυτές. Ο αναγνώστης μπορεί να διαβάσει την οπτική γωνία διάφορων προσώπων για διάφορες στιγμές που καθόρισαν την ιστορία του Συγκροτήματος. Τα κεφάλαια έχουν αυτονομία, ώστε ο καθένας να μπορεί να διαβάσει για κάθε δεκαετία ξεχωριστά, αναλόγως με τα ενδιαφέροντά του. Ήδη αναφερθήκαμε στη δεκαετία του 1950, που αποτέλεσε ουσιαστικά την έναρξη της αφήγησης του βιβλίου. Οι ενδιαφερόμενοι για τη δεκαετία του 1960, μπορούν να διαβάσουν για τις εκλογές βίας και νοθείας, αλλά και την κάλυψη των «Ιουλιανών». Παράλληλα, βασικός θεματικός άξονας ήταν η δράση του Συγκροτήματος την περίοδο της Χούντας, κατά την οποία ο Χρήστος Λαμπράκης έδειξε ιδιαίτερο θάρρος, καθώς συνελήφθη, αλλά απελευθερώθηκε μετά από δέκα ημέρες, λόγω του ότι η σύλληψή του προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις, καθώς ενδιαφέρθηκε για αυτήν και το ίδιο το Κογκρέσο, πράγμα που έδειξε ότι η ενέργεια αυτή πιο πολύ έβλαψε παρά ωφέλησε τη Χούντα.
Στη δεκαετία του ’70, η εστίαση περνάει στη Μεταπολίτευση και στα δικά της πολιτικά διακυβεύματα, όπως το ζήτημα της αβασίλευτης δημοκρατίας. Παράλληλα, παρουσιάζονται διάφορα ρεπορτάζ που έκαναν αίσθηση εκείνη την εποχή, όπως η ανάδειξη της «Κυράς της Ρω», η οποία έφτασε να γίνει γνωστή σε ολόκληρη την Ελλάδα, συμβάλλοντας και στην ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής. Στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, οι ενδιαφερόμενοι αναγνώστες θα βρουν μαρτυρίες από πολύ γνωστά ονόματα της δημοσιογραφίας, για δυσάρεστες ειδήσεις, όπως τα πολιτικά και οικονομικά σκάνδαλα της εποχής, αλλά και ευχάριστες, όπως τα εγκαίνια του Μεγάρου Μουσικής τη δεκαετία του ’90, στο οποίο διοχετεύτηκε και όλο το πάθος που είχε ο Χρήστος Λαμπράκης για τη μουσική. Τέλος, με ιδιαίτερα ζοφερά χρώματα περιγράφεται η περίοδος 2000 – 2017, που λαμβάνει τον ιδιαίτερα φορτισμένο υπότιτλο «Η κατάρρευση». Με την απουσία του Λαμπράκη από το τιμόνι, αλλά και την επέλαση νέων συνθηκών σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ΔΟΛ δεν μπόρεσε να συνεχίσει τη λειτουργία του, ενώ αρκετοί από τους συμμετέχοντες στο βιβλίο καταγγέλλουν ότι αυτό οφειλόταν και σε πολιτικούς παράγοντες, που είχαν συμφέροντα στη διάλυση του Συγκροτήματος και ανέκοψαν τη χρηματοδότησή του από δανεισμό.
Κοινός παρονομαστής που συνδέει τη δράση του ΔΟΛ σε όλες αυτές τις δεκαετίες είναι ασφαλώς η προσωπικότητα του Χρήστου Λαμπράκη, που συνδέθηκε με το Συγκρότημα τόσο πολύ, ώστε το τελευταίο να μην αντέξει για πολύ καιρό μετά τον θάνατο του φύσει και θέσει ηγέτη του. Η ίδια η συγγραφέας δε διστάζει να δείξει την εκτίμησή της για την προσωπικότητα αυτή, αποκαλώντας τον Λαμπράκη τον «τελευταίο παραδοσιακό εκδότη». Οι σελίδες του βιβλίου ζωγραφίζουν με γλαφυρά χρώματα την προσωπογραφία ενός ανθρώπου που νοιαζόταν για τους εργαζομένους του, είχε μεράκι για αυτό που έκανε και δεν αναλωνόταν σε άσκοπες επιδείξεις. Οι μαρτυρίες περιγράφουν έναν άνθρωπο που ήταν αρκετά ισχυρογνώμων και αγαπούσε να κάνει τα πράγματα με τον τρόπο του (όπως να γράφει μέχρι και το 2009 με γραφομηχανή), αλλά ήταν, παράλληλα, και πραγματικά ευγενής προς τους συνεργάτες του, δίνοντας ακόμη και χρήματα από την προσωπική του περιουσία για να καλυφθούν οι ανάγκες του Συγκροτήματος. Ιδιαίτερα αν ασχολείται κανείς με τα ΜΜΕ ή την ιστορία της ελληνικής δημοσιογραφίας, το βιβλίο αυτό θα αποτελέσει μια άρτια προσθήκη στη βιβλιοθήκη του, αλλά και μια εξαιρετική γνωριμία με την προσωπικότητα του Χρήστου Λαμπράκη.
