Του Κώστα Πασχάλη,
Η αποτελεσματική παροχή φαρμάκων αποτελεί ένα ζωτικής σημασίας θέμα για την υγεία του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια αυξανόμενη ανησυχία σχετικά με τη διαθεσιμότητα σε φάρμακα.
Κάποιος εύλογα θα μπορούσε να σκεφτεί, πώς γίνεται μετά τα υπερκέρδη των φαρμακοβιομηχανιών από τις πωλήσεις των εμβολίων για την καταπολέμηση του covid 19 να υπάρχει έλλειψη φαρμάκων και μείωση της παραγωγής τους. Πολλές ευρωπαϊκές φαρμακοβιομηχανίες δήλωσαν, ότι είναι απρόθυμες να αυξήσουν την παραγωγή την ώρα που ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει ανεβάσει το κόστος των πάντων, από την ενέργεια για τα εργοστάσια μέχρι το χαρτόνι για τη συσκευασία και το αλουμίνιο για τα καπάκια των φιαλών, γεγονός που υποδηλώνει, ότι θα υπάρξουν περισσότερες ελλείψεις.
Σύμφωνα με 13 Ευρωπαίους κατασκευαστές και έξι ενώσεις και ομίλους της βιομηχανίας γενόσημων φαρμάκων που μίλησαν στο Reuters, πολλές εταιρείες αδυνατούν να εξασφαλίσουν κέρδη που θα δικαιολογήσουν την αύξηση της παραγωγής.
«Δεν γίνεται να κρατάμε τις ίδιες τιμές όταν όλα τα κόστη παραγωγής και του εφοδιασμού αυξάνονται με διψήφιο ή και μεγαλύτερο ποσοστό», δήλωσε ο Άντριαν βαν ντε Χόβεν, γενικός διευθυντής του λόμπι Medicines for Europe, η οποία εκπροσωπεί τους παραγωγούς γενόσημων φαρμάκων.
Ωστόσο, ένα ερώτημα που επίσης γεννάται είναι τα κράτη τι κάνουν για αυτό; Ας αρχίσουμε με τις δηλώσεις των ελλείψεων. Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δεν υπάρχει μέχρι στιγμής μία ομογενοποιημένη βάση δεδομένων καταγραφής –στην ίδια γλώσσα– των ελλείψεων φαρμάκων με δεδομένα που να φαίνονται σε πραγματικό χρόνο· όπως επίσης δεν υπάρχει και μια καταληκτική συμφωνία για τον ορισμό της έλλειψης. Άλλο ένα σημαντικό ζήτημα είναι η διάρκεια της έλλειψης ενός φαρμάκου. Οι εκτιμήσεις για την πραγματική διάρκεια των ελλείψεων είναι συχνά δύσκολο να προσδιοριστούν με ακρίβεια εξαιτίας κενών και αναντιστοιχιών που περιλαμβάνονται στα μητρώα των εθνικών οργανισμών φαρμάκων. Πολλές καταχωρήσεις μάλιστα δεν παρέχουν μια (εκτιμώμενη) ημερομηνία λήξης για την κάθε έλλειψη. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν την τελευταία πενταετία μόλις να συλλέγουν τυποποιημένες πληροφορίες για τις ελλείψεις. Υπάρχουν, επίσης, αξιοσημείωτες διαφορές στις υποχρεώσεις κοινοποίησης μιας έλλειψης. Για παράδειγμα, στη Δανία γίνονται ειδοποιήσεις που αναφέρονται μόνο σε «σοβαρές» ελλείψεις, ενώ στη Σουηδία μόνο ελλείψεις με αναμενόμενη διάρκεια άνω των τριών εβδομάδων απαιτούν ειδοποίηση του συστήματος.
Υπάρχουν χώρες που δεν έχουν καν διαθέσιμη ιστοσελίδα καταγραφής, ενώ σε άλλες η βάση περιέχει μαζί φάρμακα για ανθρώπινη χρήση, νοσοκομειακά, κτηνιατρικά και εμβόλια. Τα κράτη-μέλη της Ε.E. απέχουν, επίσης, πολύ από την εναρμόνιση των προτύπων καταγραφής και κοινοποίησης των ελλείψεων, στοιχείο που εμποδίζει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συγκριτική ανάλυση μεταξύ των χωρών.
Από την ανάλυση του MIIR, η οποία έγινε σε κάποιες συγκεκριμένες χώρες, από τα δεδομένα προκύπτει πως η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη διάμεση διάρκεια στις ελλείψεις (130 μέρες) και ακολουθεί η Γερμανία (120 μέρες) και τρίτη το Βέλγιο με 103 μέρες. Τελευταία, η Τσεχία έχει τη μικρότερη χρονική διάρκεια που τα φάρμακα παραμένουν ελλειπτικά. (41 μέρες)
Βλέποντας την Ελλάδα στην πρώτη θέση, δικαιολογημένα αρχίζουμε να ανησυχούμε και αναρωτιόμαστε για την ύπαρξη τυχόν μέτρων. Το Υπουργείο Υγείας και ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) κατέληξαν σε 4 μέτρα:
- Η απαγόρευση των εξαγωγών, αποτελεί μέτρο το οποίο εφαρμόζεται προσωρινά και επιλεγμένα με στόχο τη διασφάλιση των αναγκών των ασθενών με φάρμακα τα οποία εξάγονται σε άλλες χώρες και ως εκ τούτου καθίστανται ελλειπτικά ή δυσεύρετα για τον Έλληνα ασθενή.
- Οι φαρμακευτικές εταιρείες πρέπει να αυξήσουν σημαντικά το επόμενο χρονικό διάστημα τις ποσότητες των φαρμάκων που κυκλοφορούν στην ελληνική αγορά.
- Οι φαρμακαποθήκες υποχρεώνονται να δηλώνουν τις πωλήσεις και τα αποθέματά τους για τα ελλειπτικά φάρμακα σε πραγματικό χρόνο, ώστε να είναι άμεσα διαθέσιμη η εκτίμηση του φαινομένου και η ανεύρεση λύσεων.
- Η χορήγηση φαρμάκων που βρίσκονται σε έλλειψη ή περιορισμένη διάθεση θα γίνεται από τα φαρμακεία στους ασθενείς μόνο εφόσον αυτά έχουν συνταγογραφηθεί ηλεκτρονικά βάσει των ενδείξεων και από τις ιατρικές ειδικότητες που προβλέπονται.
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται στον τομέα της παροχής φαρμάκων απαιτούν άμεση δράση και συντονισμένες προσπάθειες από τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η αντιμετώπιση της παγκόσμιας παροχής φαρμάκων απαιτεί συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων, της φαρμακευτικής βιομηχανίας, των κανονιστικών φορέων και των υγειονομικών οργανισμών. Η αναθεώρηση των κανονιστικών πλαισίων και η εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων για την προστασία του εφοδιασμού φαρμάκων είναι ζωτικής σημασίας. Επίσης, η προώθηση της τοπικής παραγωγής φαρμάκων και οι πολυπολιτικοί διάλογοι για τη διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης σε φάρμακα σε όλες τις αγορές είναι απαραίτητα βήματα προς την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Μόνο με συνεργασία και συντονισμένες προσπάθειες μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι πολίτες θα έχουν πρόσβαση σε ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα, προωθώντας έτσι την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ελλείψεις φαρμάκων στην Ευρώπη: «Μειωση κερδών – μείωση παραγωγής», Ναυτεμπορική, διαθέσιμο εδώ
- Prescription for Disaster: Europe faces alarming medicine shortages crisis, διαθέσιμο εδώ
