Tου Ελευθέριου Χονδρού,
Τη Δευτέρα, η Ρωσία διέκοψε τη δέσμευσή της σε ένα διεθνές σύμφωνο που διευκολύνει τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, μια ενέργεια που έχει εγείρει περαιτέρω ανησυχίες για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια. Η απόσυρση ήταν αποτέλεσμα ανεκπλήρωτων αιτημάτων του Κρεμλίνου, που συνδέονται κυρίως με την προώθηση των ρωσικών αγροτικών εξαγωγών. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Dmitri Peskov ανακοίνωσε τον τερματισμό της δέσμευσης της Ρωσίας στη συμφωνία που επρόκειτο να λήξει τη Δευτέρα. Ωστόσο, όρισε επίσης ότι η Ρωσία θα επανεξετάσει τη συμμετοχή της εάν τηρηθούν οι όροι της. Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky, χαρακτήρισε την κίνηση της Ρωσίας ως «εκβιασμό», τονίζοντας ότι «κανένα έθνος δεν πρέπει να δέχεται να υπονομεύεται η επισιτιστική του ασφάλεια».
Το 2022, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία επέβαλε αποκλεισμό στα ουκρανικά λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας, διακόπτοντας απότομα τις εξαγωγές από έναν από τους κορυφαίους παγκόσμιους προμηθευτές σιταριού, καλαμποκιού και βρώσιμων ελαίων. Αυτό συνέβη εν μέσω μιας παγκόσμιας οικονομίας που παλεύει με τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό και την ανάκαμψη από τις διαταραχές της πανδημίας COVID-19. Με τη διαπραγμάτευση της Τουρκίας και των Ηνωμένων Εθνών, ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2022 η Πρωτοβουλία για τα Σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας. Διευκόλυνε την εξαγωγή σιτηρών, προϊόντων διατροφής και λιπασμάτων από τρία λιμάνια της Ουκρανίας στις παγκόσμιες αγορές, υπό την επίβλεψη αξιωματούχων από τον ΟΗΕ, την Τουρκία, Ρωσία και Ουκρανία. Περιλάμβανε ελέγχους σε πλοία που εξέρχονται από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ουκρανίας. Το σύμφωνο, το οποίο αρχικά διήρκεσε 120 ημέρες και στη συνέχεια παρατάθηκε τρεις φορές, έπαιξε σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση των παγκόσμιων τιμών των τροφίμων που εκτοξεύθηκαν στα ύψη μετά την εισβολή, σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας. Προσέφερε, επίσης, οικονομική ώθηση στο Κίεβο, καθώς αντιμετωπίζει το αυξανόμενο κόστος ανοικοδόμησης.
Γιατί, όμως, η Ρωσία αποχώρησε από την Πρωτοβουλία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα;
Αν και τα ρωσικά γεωργικά προϊόντα δεν υπόκεινται άμεσα σε κυρώσεις από τη Δύση, το Κρεμλίνο ισχυρίζεται ότι αυτές οι κυρώσεις έχουν περιορίσει έμμεσα τις εξαγωγές σιτηρών και λιπασμάτων. Το Κρεμλίνο ζήτησε την αποκατάσταση της πρόσβασης μιας κρατικής αγροτικής τράπεζας στο παγκόσμιο δίκτυο πληρωμών SWIFT, το οποίο είχε αποκλειστεί λόγω των δυτικών κυρώσεων. Επιπλέον, επιδιώκει την άρση των περιορισμών για την αγορά γεωργικών μηχανημάτων και ανταλλακτικών από το εξωτερικό, τη διευκόλυνση της πρόσβασης στους περιορισμούς ασφάλισης της ναυτιλίας και τη συναίνεση για την έναρξη ενός αγωγού αμμωνίας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αntonio Gutteres ενημέρωσε τον Ρώσο Πρόεδρο Vladimir utin ότι γίνονται προσπάθειες για να ικανοποιηθούν τα αιτήματα της Ρωσίας, συμπεριλαμβανομένων εναλλακτικών λύσεων στο SWIFT για τη γεωργική τράπεζα και ανάκαμψης των εξαγωγών σιτηρών στα προ της εισβολής επίπεδα. Η επιστροφή της Ρωσίας στη συμφωνία εξαρτάται από «απτά αποτελέσματα, όχι απλώς διαβεβαιώσεις», σύμφωνα με ανακοίνωση του Κρεμλίνου.
Ποιοι είναι οι κύριοι αγοραστές ουκρανικών σιτηρών;
Το σύμφωνο για τα σιτηρά διευκόλυνε την εξαγωγή σχεδόν 33 εκατομμυρίων τόνων εμπορευμάτων σε μια σειρά χωρών, με την Κίνα, την Ισπανία, την Τουρκία, την Ιταλία και την Ολλανδία να ηγούνται της λίστας, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Οι αναπτυσσόμενες οικονομίες όπως η Αίγυπτος, το Μπαγκλαντές και η Ινδία έχουν επίσης ωφεληθεί. Το καλαμπόκι βρέθηκε στην κορυφή της λίστας των εξαγωγών, ακολουθούμενο από το σιτάρι. Επιπλέον, το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα μπόρεσε να διανείμει περισσότερους από 700.000 τόνους σιταριού σε χώρες που έχουν ανάγκη, όπως το Αφγανιστάν, η Αιθιοπία, η Σομαλία και η Υεμένη, μέσω της πρωτοβουλίας.
Μετά την ανακοίνωση, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιτηρών σημείωσαν αρχική άνοδο στο Διοικητικό Συμβούλιο του Σικάγου τη Δευτέρα, προτού παρουσιάσουν ελαφρά πτώση. Ο Yπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α., Antony Blinken, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί τα τρόφιμα ως όπλο στον συνεχιζόμενο πόλεμο κατά της Ουκρανίας, και προειδοποίησε ότι αυτή η κίνηση θα αυξήσει την έλλειψη τροφίμων σε περιοχές που αντιμετωπίζουν ήδη απελπιστική ανάγκη, οδηγώντας σε κλιμάκωση των τιμών. Η κίνηση πυροδότησε εκκλήσεις από οργανώσεις βοήθειας και δυτικές χώρες προς τη Ρωσία να επανεξετάσει την απόφαση της. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, μεταξύ άλλων, προειδοποίησε ότι η απόφαση θα επηρεάσει αρνητικά τους ευάλωτους πληθυσμούς παγκοσμίως. Η Διεθνής Επιτροπή Διάσωσης προειδοποίησε ότι η απόσυρση θα μπορούσε να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους στην Ανατολική Αφρική, όπου περίπου το 80% των σιτηρών εισάγεται από τη Ρωσία και την Ουκρανία.
Εν μέσω κλιμάκωσης των τιμών των τροφίμων και μιας κατάστασης πείνας σε επίπεδο κρίσης που επηρεάζει πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους στην περιοχή, οποιαδήποτε διακοπή στον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων θα μπορούσε να έχει καταστροφικές συνέπειες. Η πρέσβειρα των Η.Π.Α. στον ΟΗΕ, Linda Thomas – Greenfield υπογράμμισε το ανθρώπινο κόστος των ενεργειών της Ρωσίας, υποστηρίζοντας ότι θα οδηγούσε σε πραγματικό πόνο, ιδιαίτερα μεταξύ των ευάλωτων ομάδων. O Τούρκος Πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan, ο οποίος διατηρεί κάποιες σχέσεις με τη Ρωσία διαβεβαίωσε ότι οι προσπάθειες για παράταση της συμφωνίας θα συνεχιστούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What to know about the grain deal that Russia just pulled out of, Washington Post, διαθέσιμο εδώ
- As Russia exits grain deal, which countries will be affected?, Αl Jazheera, διαθέσιμο εδώ
- Russia pulls out of the Black Sea grain deal., Τhe New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Russia strikes Ukraine grain port after exiting export deal, Reuters, διαθέσιμο εδώ
