Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Η γέννηση του γλύπτη Πολύκλειτου ανάγεται περίπου το 480 π.Χ. και ο τόπος καταγωγής του είναι το Άργος. Οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή του είναι περιορισμένες, αυτό, όμως, που ξέρουμε με σιγουριά είναι πως ήταν μαθητής του Αγελάδα και συμμαθητής με τον Φειδία. Οι δύο, πλέον σπουδαίοι, γλύπτες του 5ου αιώνα φαίνεται πως έλαβαν κοινή εκπαίδευση, γεγονός που αιτιολογεί και τη μεγάλη καλλιτεχνική τους δεινότητα.
Αν και δεν μας σώζεται, γνωρίζουμε πως συνέγραψε το πρώτο θεωρητικό σύγγραμμα που αφορά τη γλυπτική με τίτλο Κανών, δηλαδή ο κανόνας. Το έργο αφορά τις σωστές αναλογίες του ανθρώπινου σώματος και των μελών που το απαρτίζουν. Θεωρείται ότι δημιούργησε ένα γλυπτό ακριβώς για να προβάλει τις αρχές της τέχνης του. Αυτό ήταν, επίσης, γνωστό ως «Κανών» και πιθανότατα είναι το έργο που μας είναι γνωστό από αντίγραφα της ρωμαϊκής εποχής και το ονομάζουμε «Δορυφόρο», επειδή κρατούσε δόρυ. Το εν λόγω γλυπτό είναι ένα από τα πλέον δημοφιλή έργα της αρχαιότητας και των κλασικών χρόνων.
Από τον Δορυφόρο του Πολύκλειτου δεν έχουμε το πρωτότυπο, αλλά μας έχει σωθεί το ρωμαϊκό αντίγραφο. Πρόκειται για το πλέον εμβληματικό γλυπτό της αρχαίας ελληνικής τέχνης, καθώς αποτελεί το σημείο αναφοράς –τον κανόνα– για τις ιδανικές αναλογίες. Πιθανώς να απεικονίζει τον ήρωα Αχιλλέα και, κατ’ επέκταση, την ενσάρκωση του ρωμαϊκού ιδεώδους. Η μελέτη του αγάλματος μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τον… Πολυκλείτιο κανόνα, ο οποίος αφορά τις ιδανικές αναλογίες της ανδρικής μορφής. Τα γενικά χαρακτηριστικά που προωθεί είναι η φυσική στάση του σώματος, αφού δίνει την αίσθηση πως είναι έτοιμος να περπατήσει. Επίσης, θεωρεί πως η ιδανική στιγμή στον χρόνο είναι όταν εισέλθει από την εφηβεία στην ωριμότητα. Σιγά σιγά δημιουργείται ο λεγόμενος αυστηρός ρυθμός που θα αναδείξει την απλότητα, το μέτρο και θα ακτινοβολήσει το αθλητικό σώμα.
Ένα ακόμα ξακουστό έργο του είναι ο Διαδούμενος. Το πρωτότυπο άγαλμα φέρεται να ήταν χάλκινο και χρονολογείται στα μέσα προς τέλη του 5ου αιώνα (450 – 420 π.Χ.). Το ελληνιστικό μαρμάρινο αντίγραφο βρέθηκε στη Δήλο και χρονολογείται στα 100 π.Χ. Πρόκειται για έναν νεαρό αθλητή που δένει στο κεφάλι του τη νικητήριο ταινία. Στο αντίγραφο έχει προστεθεί και ένας κορμός δέντρου. Με αυτό ο γλύπτης ήθελε να πετύχει τη στήριξη του αγάλματος. Πάνω στον κορμό είναι ριγμένο ένα ένδυμα μαζί με μία φαρέτρα, γεγονός που πιθανολογεί την ταύτιση με τον θεό Απόλλωνα.
Πρόκειται για μία ακόμα ανδρική φιγούρα στο άνθος της ηλικίας της. Το αθλητικό σωματότυπο εξυμνεί τις ιδανικές αναλογίες που μελέτησε και πραγμάτωσε ο Πολύκλειτος. Πρόσφατες έρευνες ανέδειξαν πως το μάρμαρο έφερε επιχρύσωση.
Ο Πολύκλειτος πέτυχε να αποτυπώσει τις ιδανικές αναλογίες και να ανοίξει τον δρόμο προς έναν νέο ρυθμό της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Αναδεικνύει το αθλητικό ιδεώδες, την αρρενωπότητα και το ιδανικό χωρίς περιττά στοιχεία, αλλά με πυρήνα την απλότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Πολύκλειτος – Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της – greek-language.gr, διαθέσιμο εδώ
