Η αποτυχία των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Μέρος Α’)

Του Νικήτα Μίστσενκο,

Παρόλο που η ανάπτυξη είναι ζητούμενο από τα πρώτα κιόλας χρόνια της ανθρώπινης ιστορίας, η βιώσιμη ανάπτυξη υιοθετήθηκε ως πλάνο μόλις το 1992, οπότε και 178 κράτη συμφώνησαν στην Ατζέντα υπ’ αριθμόν 21 του Συνεδρίου για την Γη στο Ρίο Ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Στα πλαίσια του ΟΗΕ, από το 2015 μιλάμε για τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, οι οποίοι αποτελούν σκοπό, υπερβολικά αισιόδοξο, ώστε να έχει επιτευχθεί ως το 2030.

Αν και τα ζητήματα είναι, σαφέστατα, πολλά και οι στόχοι μόλις 17, οι προβλέψεις τους αισιοδοξούν να επιλύσουν την ολότητα των προβλημάτων. Το ερώτημα που τίθεται, είναι εάν αυτό είναι δυνατόν να επιτευχθεί σε 7 χρόνια από τώρα, δεδομένης της κατάστασης.

1^ος Στόχος: Μηδαμινή φτώχεια

Θα ήταν υποκριτικό να θεωρείται και να αναπαράγεται το ότι η μηδαμινή φτώχεια έχει επιτευχθεί. Παίρνοντας ως παράδειγμα το Μπουρούντι, ένα μικρό περίκλειστο κράτος της Αφρικής, φτωχό σε πόρους και αναλογιζόμενοι το γεγονός ότι το 42% των εθνικών εσόδων της χώρας το 2014 προήλθαν από εξωτερική βοήθεια, θα ήταν συνετό να απωλέσουμε την ιδέα ότι η διεθνής κοινότητα τείνει προς την επίτευξη του πρώτου κιόλας στόχου βιώσιμης ανάπτυξης.

2^ος Στόχος: Μηδαμινή πείνα

Κινούμενος περίπου στις ίδιες γραμμές με αυτές που τέθηκαν στον πρώτο στόχο, αντίστοιχα ο δεύτερος στόχος δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται. Για το 2022, η Υεμένη τοποθετείται στην κορυφή των χωρών που αντιμετωπίζουν επισιτιστικό πρόβλημα. Τόσο οι εγχώριες, όσο και οι εξωτερικές συγκρούσεις είναι παράγοντες που αναπτύσσουν την αβεβαιότητα στους κατοίκους της Υεμένης για την τροφή τους. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και η μείωση των εξαγωγών της τελευταίας προς τις χώρες της περιοχής, οδήγησε σε έναν ακόμη μεγαλύτερο βαθμό αβεβαιότητας, αλλά φυσικά και στην εκτίναξη των τιμών σε βασικά προϊόντα.

3^ος Στόχος: Υγεία και Ευεξία

Λαμβάνοντας υπόψη αποκλειστικά και μόνο την αποτυχία των δύο προηγούμενων στόχων, εύκολα μπορεί να θεωρηθεί πως και αυτός ο στόχος δεν φαίνεται να είναι κοντά στην επιτυχία. Η εξασφάλιση της υγείας και η προώθηση της ευεξίας δεν είναι πραγματικότητα πουθενά εκτός από τις χώρες τις Δύσης. Σύμφωνα με αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το Τσαντ βρίσκεται στην κορυφή της λίστας με τις χώρες όπου η μόλυνση του ατμοσφαιρικού αέρα, είναι 18 φορές παραπάνω από τα επιτρεπτά όρια. Η δεκάδα συναπαρτίζεται από αναπτυσσόμενες, φυσικά, χώρες.

4^ος Στόχος: Ποιοτική εκπαίδευση

Παρόλο που η εκπαίδευση είναι ένα από τα σημαντικότερα μέσα για τον εκδημοκρατισμό των λαών, αυτό δεν φαίνεται να ισχύει στην περίπτωση της Ρωσίας, που αν και τα ποσοστά εγγραμματισμού αγγίζουν το 100%, ως προς την δημοκρατία εντοπίζονται κάποια «σκούρα σύννεφα». Για ακόμη μια φορά κράτη της Αφρικής και ειδικά της Υποσαχάριας Αφρικής είναι αυτά που βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις αναφορικά με τα ποσοστά αναλφαβητισμού, με το Νότιο Σουδάν να είναι στην βάση της λίστας. Βασική αιτία είναι η φτώχεια που δεν επιτρέπει σε μεγάλο αριθμό παιδιών, που στον «πολιτισμένο κόσμο της Δύσης» θα ήταν στην ηλικία που πηγαίνουν σχολείο, «να μάθουν γράμματα».

5^ος Στόχος: Ισότητα των φύλων

Ακόμη μια ουτοπική πρόβλεψη που αν και είναι κεκτημένο στις χώρες της Δύσης, στις χώρες του υπόλοιπου κόσμου δεν μπορεί να θεωρείται πραγματικότητα. Και πάλι η αναγωγή που γίνεται για να βρεθούν τα αίτια και αυτού του φαινομένου καταλήγει στην φτώχεια, περνώντας από την αποτυχία του 4^ου στόχου. Εάν η φτώχεια είχε καταπολεμηθεί, όντως, τότε και τα ποσοστά αναλφάβητων θα ήταν χαμηλότερα παγκοσμίως, και, συνεπώς, όλοι οι κάτοικοι του κόσμου θα υποστήριζαν με σθένος την ισότητα (και όχι αποκλειστικά μεταξύ των 2 φύλων). Την χαμηλότερη θέση καταλαμβάνει και εδώ μια χώρα του αναπτυσσόμενου κόσμου, το Αφγανιστάν.

6^ος Στόχος: Καθαρό νερό και αποχέτευση

Όπως και η μηδενική πείνα, έτσι και το καθαρό νερό σε συνδυασμό με την ύπαρξη αξιόπιστου συστήματος αποχέτευσης δεν φαίνεται να είναι στόχοι που πρόκειται να επιτευχθούν λίαν συντόμως. Ένας στους δέκα ανθρώπους στον πλανήτη δεν έχει πρόσβαση σε καθαρό νερό, ενώ η μέση γυναίκα στην αφρικανική ύπαιθρο περπατάει σχεδόν 6 χιλιόμετρα κάθε μέρα, για να προμηθευτεί κάτι λιγότερο από 20 λίτρα καθαρού νερού.

7^ος Στόχος: Προσιτή και καθαρή ενέργεια

Μια πιο οικεία ονομασία αυτού που προσπαθεί να αποδώσει ο τίτλος του στόχου είναι η «πράσινη ενέργεια». Αν και η Ελλάδα έγινε γνωστή, σε παγκόσμιο επίπεδο, για το γεγονός ότι κατάφερε να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες βασιζόμενη μόνο σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για μερικές ώρες, αυτό δεν είναι δυνατόν να ειπωθεί και για χώρες όπως η Κίνα ή η Ινδία. Οι δύο αυτές χώρες μαζί με τις Η.Π.Α., συμπληρώνουν την κορυφαία τριάδα ως προς μέγεθος του αποτυπώματος άνθρακα που αφήνουν. Θα ήταν συνετό να αναφερθεί σε αυτό τον σημείο πως χώρες του πρώην αποικιοκρατούμενου κόσμου, που τώρα χτίζουν τις οικονομίες τους, βρίσκονται πολύ συχνά στο στόχαστρο περιβαλλοντικών οργανώσεων και μεγάλων οικονομιών, που όλως τυχαίως είναι οι πρώην αποικιακές δυνάμεις. Η απάντησή τους δεν είναι άλλη από το ότι «όπως εσείς γίνατε βιομηχανικές υπερδυνάμεις αδιαφορώντας για τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, έτσι και τώρα είναι η δική μας σειρά να εκμεταλλευτούμε την ελευθερία μας».

8^ος Στόχος: Αξιοπρεπής εργασία και οικονομική ανάπτυξη

Αυτή την φορά τα περιθώρια να επιτευχθεί ο στόχος αυτός είναι παραπάνω. Η μόνη ένσταση που υπάρχει είναι εάν ο στόχος θα γίνει πραγματικότητα ως προς και τις 2 προβλέψεις του. Η οικονομική ανάπτυξη υπάρχει, με τις περιόδους κρίσεων να μην εκλείπουν, φυσικά, η αξιοπρεπής εργασία, όμως, θυσιάζεται στον βωμό της οικονομικής ανάπτυξης. Ας αναλογιστεί μόνο κανείς τα 160 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με αναφορές του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας, που γίνονται «προϊόν» ακραίας εκμετάλλευσης, όχι μόνο σε χώρες της Αφρικής ή της Ασίας, αλλά ακόμη και στο κέντρο μεγάλων πόλεων της Δύσης.

Συμπέρασμα των πρώτων 8 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης είναι πως τα πράγματα πάνε μάλλον άσχημα ως προς την επίτευξή τους. Η φτώχεια που οδηγεί στην έλλειψη τροφής και καθαρού νερού, αναγκάζει τους ανθρώπους να δίνουν ιδιαίτερη σημασία στον βιοπορισμό τους και όχι στην παιδεία/εκπαίδευση. Απόρροια όλων αυτών είναι οι ανισότητες μεταξύ των φύλων, και όχι μόνο, καθώς και η εκμετάλλευση από κάποιους που έχουν εργαλειοποιήσει την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι λιγότερο ευκατάστατοι άνθρωποι αυτού του κόσμου.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Make The SDGs A Reality, United Nations, διαθέσιμο εδώ
• The Borgen Project, διαθέσιμο εδώ
• The Sustainable Development Goals – what are they, and how can we achieve them? Concern Worldwide, διαθέσιμο εδώ
• UN’s development goals leave behind the most vulnerable, CNN, διαθέσιμο εδώ
• World Population, διαθέσιμο εδώ