Της Ηλιάνας Πολύζου,
Η μετακόμιση συνιστά μία διαδικασία κουραστική και χρονοβόρα. Η εξαντλητική αυτή διαδικασία εγκατάστασης σε ένα καινούργιο διαμέρισμα καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη για τους ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων, οι οποίοι συχνά έρχονται αντιμέτωποι με ένα μεγάλο πρόβλημα, αποτυπωμένο σε τρεις απλές λέξεις: απαγορεύονται τα κατοικίδια.
Η επιθυμία κάθε ανθρώπου να διατηρεί ζώο συντροφιάς συνιστά έκφανση της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του, προκύπτει από την υπόστασή του ως έλλογου και συνειδητού όντος και εξατομικεύει το συγκεκριμένο πρόσωπο. Η επιλογή κατοχής κατοικίδιου συνιστά αναπόσπαστο δικαίωμα κάθε ανθρώπου και η απαγόρευση από εξωτερικούς παράγοντες φαντάζει μία υπέρμετρη δέσμευση του αυτοκαθορισμού του με ταυτόχρονη προσβολή της προσωπικότητάς του.
Η σφαιρική προστασία της ανθρώπινης προσωπικότητας κατοχυρώνεται με το άρθρο 57 ΑΚ.
- Όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του έχει δικαίωμα να απαιτήσει να αρθεί η προσβολή και να μην επαναληφθεί στο μέλλον.
- Αξίωση αποζημίωσης σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται.
Ο Αστικός Κώδικας προσφέρει στον κατόχου του ζώου το κατάλληλο όπλο για να αμυνθεί. Πέρα από την απαίτηση περί άρσης και μη επανάληψης της προσβολής, έχει το δικαίωμα να ζητήσει αποζημίωση σύμφωνα με τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες – δεδομένου ότι πρόκειται για προσβολή απόλυτου δικαιώματος. Δεν αποκλείεται, επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 59ΑΚ, η επιδίκαση αποζημίωσης για ηθική βλάβη, εφόσον κριθεί ότι η ένταση της προσβολής ήταν τόσο έντονη ως προς τον μισθωτή, ώστε να χρειαστεί η οικονομική του «ανακούφιση».
Με βάση το ισχύον καθεστώς, δεν υπάρχει ρητή νομοθετική πρόβλεψη που να απαγορεύει να συμφωνηθεί ως όρος του μισθωτηρίου η μη διατήρηση κατοικίδιου ζώου στο διαμέρισμα. Μάλλον το αντίθετο. Η ελληνική νομολογία έχει κρίνει επανειλημμένα καθόλα έγκυρη συμφωνία μεταξύ εκμισθωτή – μισθωτή περί απαγόρευσης διαμονής ζώου στο διαμέρισμα, βασισμένη στο δικαίωμα της συμβατικής ελευθερίας. Συνιστά, άραγε, αυτό προσβολή της προσωπικότητας του ενοίκου; Σύμφωνα με τα ελληνικά δικαστήρια, όχι. Άλλωστε, ο μισθωτής με την υπογραφή του μισθωτηρίου φαίνεται να αυτό-περιορίζει το δικαίωμά του, δίνοντας τη συναίνεσή του και η μη τήρηση του όρου της συμφωνίας με τη διατήρηση κατοικίδιου στο διαμέρισμα συνιστά παράβαση συμβατικής υποχρέωσης και, ταυτόχρονα, λόγος καταγγελίας της σύμβασης.
Τα πράγματα είναι διαφορετικά όταν πρόκειται για κανονισμό της πολυκατοικίας, για τη σύνταξη του οποίου συμβάλλονται όλοι οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 15 του ν. 4830/2021:
«3. Δεν δύναται να απαγορευθεί η διατήρηση ζώων συντροφιάς με τον κανονισμό της πολυκατοικίας εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της παρ. 2.»
Συνεπώς, όρος στον κανονισμό της πολυκατοικίας που απαγορεύει ή περιορίζει τη διατήρηση κατοικίδιου ζώου θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως αδικαιολόγητος, αντίθετος στα δικαιώματα του ενοίκου και αυτοδικαίως άκυρος.
Η απαγόρευση αυτή δεν είναι απόλυτη. Ο ιδιοκτήτης του ζώου θα πρέπει να φροντίζει για την τήρηση των κανόνων ευζωίας, των υγειονομικών διατάξεων, τη μόνιμη διαμονή του στο διαμέρισμα και όχι σε κοινόχρηστους χώρους – εφόσον δεν συμφωνήθηκε διαφορετικά – με παράλληλη αποφυγή της αδικαιολόγητης παρενόχλησης των υπολοίπων ενοίκων. Σε περίπτωση παραβίασης κάποιου από τους αναφερθέντες όρους, η απαγόρευση όχι απλώς κάμπτεται, αλλά αναλόγως της έντασης της παραβίασης, οι ρόλοι δύνανται να αντιστραφούν. Για παράδειγμα, αν ο ιδιοκτήτης επιδεικνύει αμελή συμπεριφορά, αφήνοντας τον σκύλο του στο μπαλκόνι σε ώρες κοινής ησυχίας σε καθημερινή βάση και ο τελευταίος γαυγίζει ή δημιουργείται μία εστία δυσοσμίας και μικροβίων λόγω πλημμελούς φροντίδας του ζώου, τότε πρόκειται προφανώς για θεμιτή απαγόρευση και, ταυτόχρονα, γίνεται λόγος για προσβολή της προσωπικότητας των έτερων ενοίκων.
Από όσα εκτέθηκαν παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι η επιθυμία διατήρησης κατοικίδιου ζώου απορρέει από το απόλυτο δικαίωμα της ελευθερίας ανάπτυξης της προσωπικότητας και οποιαδήποτε αθέμιτη προσβολή του θα πρέπει να χαρακτηρίζεται ως καταχρηστική. Η διαφορετική νομική αντιμετώπιση της απαγόρευσης της διατήρησης ζώου συντροφιάς –αναλόγως με το αν προέρχεται από συμβατική συμφωνία μισθωτή και εκμισθωτή ή αν απορρέει από κανονισμό της πολυκατοικίας, επιτρέπει τη συμφωνία της απαγόρευσης της διαμονής ζώου στο διαμέρισμα ως όρο του μισθωτηρίου. Είναι, πράγματι, ορθή αυτή η διαφορετική αντιμετώπιση; Θα έπρεπε κάθε εκμισθωτής να έχει την εξουσία να επέμβει κατά τέτοιο τρόπο στη σφαίρα αυτό-ανάπτυξης και αυτοκαθορισμού κάθε πιθανού μισθωτή;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
