Tης Χριστίνας Αθανασέλλη,
Στις 10 Ιουλίου, οι συζητήσεις για την ένταξη της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία βρέθηκαν σε αδιέξοδο, όταν ο Πρόεδρος της Τουρκίας Recep Tayyip Erdogan επιχείρησε να μπει σε διαδικασία διαπραγμάτευσης. Ο Erdogan δήλωσε, πως θα μπλόκαρε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ έως ότου η Τουρκία θα γινόταν δεκτή, ως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις.
Η διαδικασία ένταξης ενός κράτους-μέλους στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συγκεκριμένη διαδικασία, όπως αυτή περιγράφεται στη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια. Εν συντομία, η εναρμόνιση του προς ένταξη κράτους με πολιτικά και οικονομικά κριτήρια που τίθενται από την Ε.Ε. αποτελεί βασική προϋπόθεση, ενώ παράλληλα είναι αναγκαία η νομοθετική ευθυγράμμιση του υποψήφιου κράτους με το Ενωσιακό δίκαιο. Τα κριτήρια της προσχώρησης ή αλλιώς τα κριτήρια της Κοπεγχάγης καθιερώθηκαν το 1993, ενώ η Τουρκία υπέβαλε αίτημα ένταξης το 1987, στην τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Το 1999 έλαβε καθεστώς υποψήφιας προς ένταξη χώρα και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις άρχισαν το 2005. Στη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, όπου και εξετάζεται ο βαθμός συμφωνίας της δράσης του κράτους με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, στοιχεία έδειξαν πως η Τουρκία παρουσίασε ουσιώδη οπισθοδρόμηση και στασιμότητα στους τομείς της δημοκρατίας, των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου· απουσίαζε μεταξύ άλλων η ελευθερία λόγου, η διαφάνεια, η οικονομική και νομισματική σταθερότητα.
Οι ασταθείς εξωτερικές σχέσεις με τις δύο γείτονες χώρες της Τουρκίας, κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ελλάδα και Κύπρο είναι ακόμη ένας παράγοντας που όχι μόνο επιβράδυνε τη διαδικασία ένταξης αλλά είχε, ως αποτέλεσμα, έπειτα από απόφαση του Συμβουλίου να μην ανοίξουν 8 από τα 35 κεφάλαια ή αλλιώς κριτήρια μέχρι η Τουρκία να ανταποκριθεί στις δεσμεύσεις που έχει συμφωνήσει απέναντι στην Ένωση με τη Συμφωνία της Άγκυρας. Ως εκ τούτου, η προσπάθεια της Τουρκίας για ένταξη στην Ε.Ε. έχει παγώσει εδώ και χρόνια, αν και οι σχέσεις τους δεν έχουν διακοπεί αφού συνεργάζονται σε μια σειρά από τομείς, όπως είναι οι εμπορικές συναλλαγές, η μετανάστευση, το κλίμα ή η τρομοκρατία.
Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην δήλωση της Τουρκίας ήταν άμεση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε ξεκάθαρο πως η διαδικασία διεύρυνσης της Ένωσης δε σχετίζεται με τη διαδικασία προσχώρησης στο ΝΑΤΟ. Τελικά, λίγες ώρες αργότερα ακολούθησε μια νέα δήλωση του Τούρκου Προέδρου, εκ διαμέτρου αντίθετη με αυτή που προηγήθηκε, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία απέσυρε το βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, καθώς συμπέρανε πως είχε πολλά περισσότερα να κερδίσει εάν συναινούσε στην προσχώρηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Αν λάβει κανείς υπόψη πως η Τουρκία διανύει μια περίοδο δεινής οικονομικής κατάστασης, το πλήγμα που θα δεχόταν από τυχόν κυρώσεις από το ΝΑΤΟ σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας θα ήταν διόλου αμελητέο.
Έχει καταστεί σαφές πως ο Erdogan γνώριζε πολύ καλά πως το αίτημα της αρχικής του δήλωσης δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί. Παρόλα αυτά, φαίνεται πως ήταν ένας τρόπος να ανοίξει ο δρόμος για περαιτέρω διαπραγματεύσεις τόσο με το ΝΑΤΟ, όσο και με την Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι με την τελευταία δεν πέτυχε. Η ανάκληση της δήλωσης αυτής έλαβε χώρα μετά τη συμφωνία μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, στο πλαίσιο ενός συμβιβασμού, που περιλάμβανε τη μεταφορά μαχητικών αεροσκαφών F-16 στην τελευταία, ενώ τις προηγούμενες ημέρες είχε συμφωνηθεί επιπλέον ο εκσυγχρονισμός όσων ήδη διέθετε. Ο συμβιβασμός αυτός δικαίωσε την πολιτική της Τουρκίας, η οποία δεν είναι η πρώτη φορά που συνέδεσε την ένταξη της Σουηδίας με την απόκτηση των F-16 και φαίνεται, πως οι ΗΠΑ απέτυχαν στο να αποσυνδέσουν τα δύο αυτά ζητήματα από την ατζέντα.
Κλείνοντας, όσον αφορά την ένταξη της Τουρκίας στους Ευρωπαϊκούς κόλπους αποτελεί προς το παρόν όνειρο θερινής νυκτός. Ο Τούρκος Πρόεδρος έχει ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια μια πολιτική αντίθετη με τις Δυτικές αξίες. Η Τουρκία περισσότερο προσδοκά να ξεκινήσουν οι συνομιλίες για τον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής ένωσης που έχουν συμφωνήσει από το 1996 αλλά και να ενταχθεί στον χώρο Σένγκεν.
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τουρκία – Consilium, διαθέσιμο εδώ
- ‘Turkey waiting at EU’s front door for 50 years,’ Erdogan says, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Τουρκία και ΕΕ: Ο Ερντογάν το ζήτησε, η ΕΕ το θέλει;, Πρώτο Θέμα, διαθέσιμο εδώ
