Της Χρυσούλας Θεοδώρου,
Λαμβάνοντας υπόψη την άνοδο της τεχνολογίας και την επικράτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης στην επιστήμη συλλήβδην, η προβλεπτική αστυνόμευση στα πλαίσια του Διαδικτύου των Αντικειμένων, αποτελεί ένα πιθανό εργαλείο με ευρεία χρήση στο μέλλον. Με τη χρήση της ανάλυσης δεδομένων και την προσέγγιση αυτή της τεχνολογίας, είναι εφικτός ο εντοπισμός προτύπων εγκληματικότητας και η πρόβλεψη μελλοντικών αξιόποινων συμπεριφορών με σκοπό την ενίσχυση της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης. Ωστόσο, η εφαρμογή της εγείρει σημαντικές ανησυχίες, σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής, την αμεροληψία των συστημάτων αυτών και την τήρηση της διαφάνειας. Το παρόν εξετάζει τα υπέρ και τα κατά της εφαρμογής της προβλεπτικής αστυνόμευσης στο σύστημα δικαιοσύνης.
Ένα από τα κύρια οφέλη της προβλεπτικής αστυνόμευσης στο σύστημα δικαιοσύνης με βάση τα συστήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης, είναι η ανάλυση δεδομένων και η αξιοποίησή τους στην πρόβλεψη. Αναλύοντας ιστορικά δεδομένα εγκληματικότητας, οι αλγόριθμοι πρόβλεψης μπορούν να εντοπίσουν περιοχές και ώρες με υψηλή εγκληματικότητα, επιτρέποντας στις αστυνομικές δυνάμεις να αναπτύσσουν στρατηγικές και να επανδρώνουν τις κατάλληλες περιοχές και προσωπικό ασφαλείας. Αυτή η αναβάθμιση μπορεί να οδηγήσει σε αποτελεσματικότερη αστυνόμευση συλλήβδην και ορθότερη κατανομή των ανθρώπινων πόρων, ενισχύοντας τελικά τη δημόσια ασφάλεια.
Επιπρόσθετα, η προγνωστική αστυνόμευση, ενδέχεται να οδηγήσει σε αναγκαίες παρεμβάσεις σε διάφορες κοινωνικές υπηρεσίες που παρέχονται από την πολιτεία. Με την εξέταση πληθώρας παραγόντων, όπως ποινικά μητρώα πολιτών, κοινωνικοοικονομικούς δείκτες και πρότυπα συμπεριφοράς, οι αλγόριθμοι της προβλεπτικής αστυνόμευσης μπορούν να εντοπίσουν άτομα και είναι πιθανότερο να παρανομήσουν. Οι πληροφορίες αυτές επιτρέπουν στα συστήματα δικαιοσύνης και στην πολιτεία να προβούν σε εισηγήσεις, που θα αφορούν σε προγράμματα απεξάρτησης ή κοινωνικές υπηρεσίες, για την αντιμετώπιση παρόμοιων ζητημάτων και την πρόληψη μελλοντικής εγκληματικής συμπεριφοράς.
Με την ανάλυση, λοιπόν, διαφόρων πηγών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η επιβολή του νόμου μπορεί να εντοπίσει άτομα που παρουσιάζουν ενδείξεις παραβατικότητας. Οι πληροφορίες αυτές επιτρέπουν την έγκαιρη παρέμβαση μέσω της παροχής συμβουλών, της προσέγγισης ή της κοινωνικής υποστήριξης, με στόχο τον μετριασμό της κλιμάκωσης της εγκληματικής συμπεριφοράς. Η έγκαιρη παρέμβαση έχει τη δυνατότητα να απομακρύνει τα άτομα από τις εγκληματικές δραστηριότητες, οδηγώντας σε θετικά αποτελέσματα τόσο για τα άτομα όσο και για την κοινωνία. Η προσέγγιση αυτή ευθυγραμμίζεται με την έννοια της πρόληψης, με στόχο τη μείωση της εγκληματικότητας, μέσω της αντιμετώπισης των βαθύτερων αιτιών και όχι με την μέθοδο της καταστολής των εγκλημάτων.
Ωστόσο, η χρήση της προβλεπτικής αστυνόμευσης στο σύστημα δικαιοσύνης εγείρει την ίδια στιγμή και αρκετές ανησυχίες. Αρχικά, η προστασία της ιδιωτικής ζωής αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένη και αδιαμφισβήτητη ελευθερία του κάθε πολίτη. Ως εκ τούτου, η συνεχής παρακολούθηση και η συλλογή δεδομένων από κάμερες παρακολούθησης και αισθητήρες ενδέχεται να παραβιάζει τα δικαιώματα ιδιωτικότητας των πολιτών. Είναι καθοριστικής σημασίας, λοιπόν, η εφαρμογή αλλά και η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας, των Κανονισμών αλλά και των Οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν τη διασφάλιση της υπεύθυνης και ηθικής χρήσης των προσωπικών δεδομένων στις πρακτικές προγνωστικής αστυνόμευσης. Η διαφάνεια είναι ένας άλλος βασικός παράγοντας που πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Τέλος, λόγω της εφαρμογής της τεχνολογίας αυτής του Διαδικτύου των Αντικειμένων στην αστυνόμευση και στην απονομή της δικαιοσύνης είναι απαραίτητο να τηρείται η διαφάνεια στην λειτουργία των αλγορίθμων. Οι αλγόριθμοι προληπτικής αστυνόμευσης λειτουργούν συχνά ως “μαύρα κουτιά”, με αποτέλεσμα να μην γίνεται εύκολα αντιληπτός ο τρόπος και η λογική, κατά την οποία λαμβάνουν αποφάσεις και αξιολογούν δεδομένα και χαρακτηριστικά. Τα συστήματα αυτά, καθώς και οι χειριστές αυτών οφείλουν να λογοδοτούν σε περιπτώσεις παρατυπίας και να παρέχουν εγγυήσεις ότι οι αλγόριθμοι αποφασίζουν αμερόληπτα, ενώ παράλληλα οι διαδικασίες λειτουργίας τους πρέπει να υπόκεινται σε έλεγχο και διαφάνεια. Κάτι τέτοιο αποτελεί ζήτημα εξαιρετικής σημασίας για τη διατήρηση της εμπιστοσύνης του ατόμου στην πολιτεία και στο δικαιικό σύστημα.
Οι προκαταλήψεις και οι πολυεπίπεδες διακρίσεις, είναι άλλα φλέγοντα ζητήματα που προκύπτουν με την εφαρμογή της προληπτικής αστυνόμευσης. Είναι απολύτως λογικό ότι εφόσον οι αλγόριθμοι εκπαιδεύονται σε δεδομένα που αντικατοπτρίζουν τις υφιστάμενες προκαταλήψεις και μεροληπτικές συμπεριφορές που συμβαίνουν στην κοινωνία, υπάρχει κίνδυνος διαιώνισης και ενίσχυσης αυτών των προκαταλήψεων. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε στιγματισμό και στοχοποίηση συγκεκριμένων κοινοτήτων και ευάλωτων κοινωνικά ομάδων, επιδεινώνοντας τις κοινωνικές ανισότητες και υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη του κοινού στο σύστημα δικαιοσύνης. Οι τακτικοί έλεγχοι, η διαφάνεια και η ατέρμονη εξέλιξη στην ανάπτυξη αλγορίθμων, μπορούν να συμβάλουν στον μετριασμό αυτών των ανησυχιών.
Επομένως, η εφαρμογή της προβλεπτικής αστυνόμευσης στο σύστημα της απονομής της δικαιοσύνης, προσφέρει δυνητικά οφέλη και προοπτικές για μια ασφαλέστερη κοινωνία. Ωστόσο, οι ανησυχίες που σχετίζονται με την προστασία της ιδιωτικής ζωής, τη μεροληψία και τη διαφάνεια βρίθουν και πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως αναφέρθηκε νωρίτερα. Με την υιοθέτηση μιας υπεύθυνης και ηθικής προσέγγισης, η προγνωστική αστυνόμευση μπορεί να συμπληρώσει τις παραδοσιακές προσπάθειες εφαρμογής της νομοθεσίας, ενισχύοντας τη δημόσια ασφάλεια και διασφαλίζοντας παράλληλα τα ατομικά δικαιώματα, προάγοντας την ακεραιότητα και τη διαφάνεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Predictive Policing as a New Tool for Law Enforcement? Recent Developments and Challenges (Wim Hardyns & Anneleen Rummens), Οct 2017
- Detecting and Tracking Criminals in the Real World through an IoT-Based System (Andrea Tundis, Humayun Kaleem, Max Muhlhauser, 2020)
