Της Νικολίας Καλαμπόκα,
Ερωτήσεις όπως «πόσο σπάνιος χαρακτήρας είσαι;», «ποιο αντικείμενο παρατηρείς;» ή «ποια εικόνα βλέπεις πρώτη;» κερδίζουν πλέον αμέσως την προσοχή μας. Έχουν γίνει μια μικρή διασκέδαση και «τρεντάρουν» συνεχώς στο διαδίκτυο. Όμως, μας δίνουν πράγματι τις απαντήσεις που υπόσχονται με την πρώτη ματιά;
Το πρώτο τεστ προσωπικότητας
Το πρώτο τεστ προσωπικότητας δημιουργήθηκε το 1919 και, όπως είναι λογικό, δεν θυμίζει τη σημερινή του μορφή. Η πρώτη του «αποστολή», λοιπόν, ήταν να προβλέψει πόσοι στρατιώτες στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο θα υπέφεραν από το σοκ του βομβαρδισμού, γνωστό ως “shell shock”. Από το πρώτο τεστ ως σήμερα έχει διαφοροποιηθεί πολύ η μορφή και ο σκοπός του. Στις πρόσφατες περασμένες δεκαετίες φάνηκαν χρήσιμα κυρίως σε εργασιακές συνεντεύξεις και σήμερα υπάρχουν χιλιάδες τεστ προσβάσιμα από τον καθένα στο διαδίκτυο.
Γιατί μας αρέσουν;
Από τις πρώτες απαντήσεις που θα δώσει κανείς είναι ότι μέσα από τα τεστ ανακαλύπτεις πράγματα για τον εαυτό σου και αποκτάς αυτογνωσία. Η αυτογνωσία, όμως, έχει λανθασμένα ταυτιστεί σε αυτήν την περίπτωση με νέες πτυχές της προσωπικότητάς μας. Σύμφωνα με ειδικούς, σε καμία περίπτωση δεν σου προσφέρουν νέες πληροφορίες για την προσωπικότητά σου, καθώς, αν και υπάρχουν εξατομικευμένα αποτελέσματα για κάθε απάντηση που θα επιλέξεις, αυτά θα κριθούν από εσένα, το ίδιο άτομο! Κάτι που οδηγεί στο εξής συμπέρασμα: στην πραγματικότητα συνειδητοποιείς ήδη υπάρχοντα χαρακτηριστικά σου και όχι καινούρια. Εκεί ακριβώς κρύβεται μία εγγενής αυτογνωσία που δεν είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε αρχικά και αυτά είναι καλά νέα.
Η έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου να ανήκει σε μία ομάδα ή να γίνεται κατανοητός είναι ακόμα ένας λόγος που τα τεστ προσωπικότητας γίνονται ευχάριστα. Καθώς αξιολογεί ο καθένας τα αποτελέσματα με τη δική του κρίση και αυτόματα τα ταυτίζει με ήδη προϋπάρχουσες συμπεριφορές του ή κομμάτια του χαρακτήρα του. Δηλαδή, διαπιστώνει πως καταστάσεις και αισθήματα που βιώνει μπορούν να γίνουν κατανοητά και αντιληπτά από τρίτους. Το τελευταίο έχει φανεί να καταπολεμά ακόμα και το αίσθημα μοναξιάς.
Ένα ακόμα πραγματικό όφελος, σύμφωνα με κοινωνιολόγους, είναι πως μέσα από τα αποτελέσματα δεν ταυτίζουμε μόνο δικιές μας συμπεριφορές και καταστάσεις, αλλά και τρίτων προσώπων. Έτσι, μας δίνεται η ευκαιρία να κατανοήσουμε ή και να βελτιώσουμε τις διαπροσωπικές μας σχέσεις από απλά μέσα. Κάτι καθόλου εύκολο, αν σκεφτούμε τα πολλά εκατομμύρια δολάρια που επενδύονται στη βιομηχανία, η οποία βασισμένη σε βιβλία και πλοήγηση ανθρωπίνων σχέσεων.
Τέλος, χάρη στην υποσυνείδητη αυτογνωσία μας, ακόμα και τα αρνητικά αποτελέσματα ενός τεστ προσωπικότητας δεν συνηθίζουν να ανησυχούν τον αναγνώστη, αφού επιβεβαιώνουν ότι γνωρίζει τον εαυτό του και αυτό καλλιεργεί συχνά την αυτοπεποίθηση του.
Με λίγα λόγια…
Όλοι οι παραπάνω λόγοι συγκεντρώνονται σε τρείς λέξεις: αυτοαξιολόγηση, αυτοβελτίωση και αυτοεπαλήθευση, σύμφωνα με μια μελέτη της δεκαετίας του ’90, δημοσιευμένη στο Journal of Personality and Social Psychology. Τρία αδιαπραγμάτευτα σημαντικά εφόδια προς την προσωπική μας εξέλιξη.
Πότε να κάνω, τελικά, ένα τεστ προσωπικότητας;
Όσον αφορά τις απόψεις ειδικών πάνω στα τεστ κυμαίνονται από «χρήσιμα» έως «εντελώς άσχετα». Αν ανήκεις στην ομάδα ανθρώπων που αποσκοπεί να γνωρίσει καλύτερα και παραπάνω τον εαυτό του, η γνώμη της πλειοψηφίας θα ήταν να ρωτήσεις ένα τρίτο πιθανότατα φίλο ή συγγενή που σε βλέπει από μία κοντινή απόσταση. Αν, όμως, θέλεις να περάσεις με ενδιαφέρον την ώρα σου ή να κατανοήσεις εσύ καλύτερα μια κατάσταση θα σου φανεί πολύ πιο χρήσιμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A Brief History of Personality Tests, hbr.org, διαθέσιμο εδώ
- Why Do We Like Personality Tests, Even the Bad Ones?, psychologytoday.com, διαθέσιμο εδώ
