Του Λάμπρου Κουρή,
Στον Μεσαίωνα υπήρχαν πολλοί λαοί που έπρεπε να μετακινηθούν για να βρουν καλύτερες οικονομικές προοπτικές. Αρκετές φορές, η μετακίνηση ήταν προς εντελώς άγνωστα για αυτούς εδάφη, για τα οποία είχαν ακούσει ότι διέθεταν αρκετό πλούτο, με αποτέλεσμα να τους ελκύει η πιθανότητα πλουτισμού, κερδοφορίας, και δόξας. Ένα σύνολο τέτοιων λαών ήταν οι Σκανδιναβοί.
Οι Σκανδιναβοί, όπως και τώρα, ζούσαν στα εδάφη της Σουηδίας, της Δανίας, και της Νορβηγίας. Μιλούσαν την Παλιά Σκανδιναβική Γλώσσα (δηλαδή τον βόρειο κλάδο των γερμανικών γλωσσών). Ήταν χωρισμένοι σε φυλές που πολεμούσαν μεταξύ τους για υλικά αγαθά και δόξα, και ήταν γνωστοί με διάφορες πρωτοεθνοτικές ονομασίες ανάλογα με την περιοχή: Σουηδοί (γύρω από τον Κόλπο της Στοκχόλμης), Γαύτοι (στη νότια Σουηδία – μάλιστα είναι γνωστοί και από το ηρωικό έπος Beowulf), Δανοί (στο νησί της Κοπεγχάγης), και Γιούτοι ή Ιούτοι (στην ηπειρωτική Δανία, και επίσης εγκατάσταση Γιούτων υπήρχε και στη Βρετανία από την εποχή της Αγγλοσαξονικής μετανάστευσης), ενώ η περιοχή της σημερινής Νορβηγίας ήταν πιο κατακερματισμένη. Η θρησκεία τους ήταν πολυθεϊστική, και αποτελούσε ένα βόρειο παρακλάδι των ευρυτέρων γερμανικών παγανιστικών παραδόσεων. Παραδείγματα θεών των Σκανδιναβών ήταν ο Odin, Πατέρας των Πάντων, ο Thor, Θεός του Κεραυνού, o Loki, ο κατεργάρης, η Hela, η αρχόντισσα του Helheim και πολλοί άλλοι. Οι αρχαίοι Σκανδιναβοί πίστευαν ότι ο κόσμος είναι χωρισμένος σε εννέα Βασίλεια, τα οποία συγκρατούσε το δέντρο Yggdrasil.
Ας προχωρήσουμε στην ιστορία τους. Το έτος 793 μ.Χ., μια ομάδα Σκανδιναβών έφτασε σε ένα νησί στις ακτές της Βρετανίας, το Lindisfarne. Εκεί, οι πολεμιστές βρήκαν μια κοινότητα μοναχών. Τότε, η Βρετανία ήταν χωρισμένη σε μικρότερα βασίλεια. Συγκεκριμένα, η Αγγλία ήταν χωρισμένη στα βασίλεια Northumbria, Mercia, Wessex, Essex, East Anglia, Sussex και Kent, αλλιώς γνωστά ως η Επταρχία. Από τότε, και μέχρι το 1066, η ιστορία τους συνδέεται με την Αγγλία, τη Βρετανία και την Ιρλανδία.
Μια άλλη περιοχή που προσέλκυσε επιδρομείς από τη Σκανδιναβία, ήταν το Βασίλειο των Φράγκων. Εκεί, οι Σκανδιναβοί δεν μπόρεσαν να εγκατασταθούν μόνιμα, εκτός από τη Νορμανδία. Όταν οι Σκανδιναβοί έφτασαν στη Φραγκία, ο Καρλομάγνος έχτιζε την αυτοκρατορία του. Παράδειγμα επιδρομής των Βίκινγκ στη Φραγκία είναι η επίθεση στη Φριζία, το έτος 810. Μια πόλη που έχει δεχτεί πολλές φορές επιδρομή, είναι το Παρίσι. Η πιο γνωστή επιδρομή συνέβη το 845, 31 χρόνια μετά από το θάνατο του Καρλομάγνου. Η επιδρομή μπορεί να είχε πραγματοποιηθεί από την ημιμυθική προσωπικότητα με όνομα Ράγκναρ Λόθμπροκ. Το 888, οι Βίκινγκς ξαναγύρισαν στο Παρίσι, επί της βασιλείας του Καρόλου του Παχέος, ο οποίος ήταν ανίκανος να προστατέψει το βασίλειο και αυτό ανάγκασε τους Φράγκους άρχοντες να τον εκθρονίσουν. Τέλος, οι Σκανδιναβοί επέστρεψαν, με αρχηγό τον Rollo. Ο Κάρολος Γ’ ο Απλός του παραχώρησε την περιοχή γύρω από τις εκβολές του Σηκουάνα, τη μελλοντική Νορμανδία, Χώρα των Αντρών του Βορρά. Η Δυναστεία του Rollo δεν θα επηρεάσει μόνο τις τύχες της Αγγλίας και της Γαλλίας μέχρι το τέλος του Εκατονταετούς Πολέμου, το 1453, αλλά και την αγγλική γλώσσα.
Οι Σκανδιναβοί δεν είχαν επαφές μόνο με τη Δύση, αλλά και με την Ανατολή και τη Μεσόγειο. Ένας λαός με τον οποίο οι Βίκινγκς είχαν επαφή είναι οι Ανατολικοί Σλάβοι. Η δυναστεία που κυβέρνησε τους Ανατολικούς Σλάβους ήταν Σκανδιναβικής καταγωγής και ο πρώτος της δυναστείας ήταν ο Ρούρικ, κι έτσι η δυναστεία πήρε το δικό του όνομα. Στις Βυζαντινές πηγές έμειναν ως Βάραγγοι. Το 860 επιτέθηκαν πρώτη φορά στο Βυζάντιο και απέτυχαν. Σε συμφωνία με τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄, κάποιοι έμειναν στην Κωνσταντινούπολη, για να υπηρετήσουν τον Αυτοκράτορα. Παρόμοιες συμφωνίες έγιναν από το 911 και μετά. Μια μάχη στην οποία συμμετείχαν Βίκινγκ, ήταν η αποτυχημένη προσπάθεια των Βυζαντινών να ανακαταλάβουν την Κρήτη το 911. Γνωστή ιστορία ενός Βίκινγκ είναι αυτή του Björn Jarnsida, ο οποίος ήθελε να λεηλατήσει τη Ρώμη. Όταν έφτασε στην Ιταλία, πολιόρκησε μια πόλη που δεν ήταν η Ρώμη. Μαθαίνοντας ότι δεν είναι στον επιθυμητό προορισμό, αποφασίζει να γυρίσει στο βορρά.
Τέλος, ας ξαναγυρίσουμε στα βασίλεια της Αγγλίας. Δεν γίνεται να μην αναφερθούμε στην εισβολή των Σκανδιναβών ανάμεσα στα έτη 865 και 878. Αυτή δεν ήταν πια μια απλή επιδρομή, αλλά μια κανονική εισβολή. Το 865, ένας στρατός 3.000 ανδρών φτάνει στο νησί Thanet του Kent. Από εκεί, πήγαν στην Ανατολική Αγγλία. Την λεηλάτησαν και σταμάτησαν μόνο όταν οι κάτοικοι τους τροφοδότησαν με άλογα. Ο σκοπός της εισβολής, σύμφωνα με τα Σκανδιναβικά έπη, ήταν η εκδίκηση για τον θάνατο του Ragnar Lothbrok, με διαταγή του βασιλιά Aelle της Northumbria. Οι αρχηγοί της εισβολής ήταν οι ακόλουθοι: Ivar, Bjorn, Ubba και Halfdan. Ξεχειμώνιασαν στην Ανατολική Αγγλία και έφυγαν για τον βορρά. Στη Northumbria, η αντίσταση ήταν λιγοστή και νίκησαν τον βασιλιά Όσμπερτ και τον Aelle και μέχρι το 867 είχαν καταλάβει την πόλη Γιορκ. Σύμφωνα με την Ιστορία των γιών του Ragnar, ο Aelle υπέστη το μαρτύριο του Ματωμένου Αετού.
Στη συνέχεια, κατέβηκαν νότια και αντιμετώπισαν τον Edmund τον Μάρτυρα, στην Ανατολική Αγγλία. Λέγεται μάρτυρας γιατί τον έδεσαν σε δέντρο και του εκτόξευαν βέλη, γιατί δεν άλλαξε θρησκεία. Από την Ανατολική Αγγλία, κατευθύνθηκαν στο Wessex. Τότε, το Wessex ήταν υπό τη βασιλεία του Aethelred. Το βασίλειο αμύνθηκε σκληρά και είχε μια νίκη κατά του Μεγάλου Παγανιστικού Στρατού. Οι δυο πλευρές συνέχισαν τις μάχες μέχρι το 871 και 872, μέχρι που οι Σκανδιναβοί υποχώρησαν στο Λονδίνο, για την περίοδο του χειμώνα. Το 873, ο στρατός χωρίστηκε στα δυο. Ένα μέρος πήγε στη Σκωτία με τον Halfdan και το άλλο μισό πήγε νότια. Ο Halfdan γύρισε στη Northumbria και η γη της δόθηκε στους στρατιώτες. Στο νότο, οι εισβολείς, με επικεφαλής τον Guthrum, λεηλατούσαν το Wessex, το οποίο ήταν υπό τον βασιλιά Αλφρέδο. Η εισβολή τελείωσε με τη μάχη του Edington και την ήττα των Σκανδιναβών. Ο Guthrum συμφώνησε να γίνει Χριστιανός, και έτσι η βορειοανατολική Αγγλία δόθηκε στους Σκανδιναβούς και όλο το υπόλοιπο στo Wessex. Για τους επομένους δυο αιώνες, οι Σκανδιναβοί άποικοι και οι ντόπιοι Αγγλοσάξoνες θα συμβιώσουν και θα αναμιχθούν.
Στο επόμενο μέρος, θα δούμε τον μαζικό εκχριστιανισμό των Σκανδιναβών και τη συγκρότηση πιο συγκεντρωμένων βασιλείων, η οποία θα οδηγήσει στο τέλος της εποχής των Βίκινγκ και στην ανάμιξη των Σκανδιναβών στην ευρωπαϊκή πολιτική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- The Vikings in Britain: a brief history, history.org.uk, Διαθέσιμο εδώ
- Viking, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
- David, Nicholas (2013), Η εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου, 312-1500, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας.
- Μαστακούρης, Θωμάς (2001), Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Αθήνα: Αίολος.
