Της Νεφέλης Τσιλοπούλου,
Η άφιξη του Όθωνα στην Ελλάδα είχε σαν αποτέλεσμα και τη στροφή μεγάλης μερίδας Ελλήνων Καλλιτεχνών προς την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Δεν ήταν λίγοι οι σπουδαστές και οι απόφοιτοι του Σχολείου των Τεχνών που είχαν την ευκαιρία να σπουδάσουν κοντά σε έμπειρους δασκάλους, σε μία πόλη με έντονη καλλιτεχνική παράδοση και ανοιχτή στα νέα κινήματα. Έτσι, γεννήθηκε η λεγόμενη Σχολή του Μονάχου ή αλλιώς ακαδημαϊκός ρεαλισμός που αποτέλεσε το σημαντικότερο καλλιτεχνικό κίνημα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα.
«Μεγαθήρια» της σύγχρονης ελληνικής τέχνης συγκαταλέγονται μεταξύ των καλλιτεχνών που εκπροσωπούν αυτό το κίνημα, όπως ο Νικηφόρος Λύτρας και ο Νικολάος Γύζης. Βασικό χαρακτηριστικό της σχολής του Μονάχου είναι η άριστη τεχνική στη χρήση του χρώματος, με έμφαση στην τοπιογραφία, την προσωπογραφία και τη νεκρή φύση. Ανάμεσα στις πλέον μεγάλες μορφές βρίσκεται και ο Κωνσταντίνος Βολανάκης, που θεωρείται ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας.
Γεννήθηκε το 1837 στο Ηράκλειο Κρήτης, γεγονός που δικαιολογεί πλήρως την αγάπη του για τη θάλασσα. Ήταν ο ζωγράφος της θάλασσας, του καραβιού και των τοπίων. Οι ανθρώπινες φιγούρες έχουν διακοσμητική σημασία στα έργα του. Η μεγάλη του κατάκτηση είναι η αίσθηση της κίνησης που κατάφερε να αποδώσει, τόσο στα πλεούμενα όσο και στην ίδια τη θάλασσα. Για πολλούς συνδέθηκε με τον ρομαντισμό, αλλά οι τολμηρές χρωματικές επιλογές του τον κατέτασσαν συχνά στον ιμπρεσιονισμό και τον ρεαλισμό.
Το κύριο στοιχείο είναι το μπλε. Η προσθήκη ανθρώπων γίνεται για να ενισχύσει τη δράση, να συνδέσει τα μέρη της εικόνας και την ολότητα του έργου. Το μοναδικό του γνωστό έργο που δεν απεικονίζει θάλασσα είναι το Τσίρκο (1876), το οποίο απεικονίζει τη γιορτινή διάθεση ανάμεσα στο κοινό και τα ζώα του θεάματος, όπως οι ελέφαντες. Η επεξεργασία του χρώματος που έχει πετύχει ο Βολανάκης και οι ξεκάθαροι τόνοι του φωτός δίνουν την αίσθηση του στιγμιαίου και την εντύπωση της γρήγορης δράσης.
Έχει απεικονίσει με το πινέλο του έντονες στιγμές, με κορυφαίο έργο του Η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδος από τον Κανάρη (1886), αλλά και ήρεμα τοπία, για τα οποία υμνήθηκε όσο κανείς άλλος στην Ελλάδα. Μεγάλα καράβια και ατμόπλοια, τα οποία βρίσκονται σταματημένα να περιμένουν το επόμενο ταξίδι τους. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από την ευκρίνεια. Τόσο στα χρώματα όσο και στην περιγραφή των καραβιών, τα οποία συνθέτει με μεγάλη λεπτομέρεια.
Ο Κωνσταντίνος Βολανάκης κατόρθωσε να αποδώσει το απλό τοπίο της θάλασσας, το εσωτερικό μεγαλείο που έχει η ίδια η φύση, αλλά και ο άνθρωπος σε διάδραση με αυτήν. Επάξια θεωρείται ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας, καθώς πήρε ένα από τα πιο σπουδαία στοιχεία της Ελλάδας και το σεβάστηκε σε τέτοιο βαθμό που κατόρθωσε να το απεικονίσει όσο κανείς άλλος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Βολανάκης Κωνσταντίνος, nationalgallery.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βολανάκης Κωνσταντίνος, nikias.gr, διαθέσιμο εδώ
