της Κατερίνας Ζευγίτη,
Στην εποχή μας έχουν δημιουργηθεί νέοι επιστημονικοί κλάδοι, η οικονομία είναι πολυπλοκότερη, οι εργασιακές απαιτήσεις αυξημένες, τα μηνύματα ποικίλα και καταιγιστικά, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την επαγγελματική επιλογή. Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι ο έφηβος καλείται να πάρει μια τόσο σοβαρή απόφαση σε νεαρή ηλικία, τόσο γίνεται αντιληπτή η σημασία του επαγγελματικού προσανατολισμού.
Είναι αληθές ότι το φλέγον ζήτημα του επαγγελματικού προσανατολισμού είναι στενά συνυφασμένο με την πολυπλοκότητα που δημιούργησε ο ανθρώπινος υλικοτεχνικός και πνευματικός πολιτισμός στον χώρο των πάσης φύσεως εργασιακών δραστηριοτήτων των πολιτών κάθε οργανωμένης κοινωνίας. Σίγουρα, η πρόοδος κι η ευημερία κάθε πολιτισμένου συνόλου εξαρτάται από την πλήρη αξιοποίηση του ανθρωπίνου δυναμικού που διαθέτει, από την τοποθέτηση κάθε επιμέρους μέλους της στην κατάλληλη γι’ αυτό θέση μέσα στον χώρο παραγωγής. Επομένως, η ανάγκη για διερεύνηση και η καλλιέργεια των ικανοτήτων του ατόμου έχει καταστεί θεμελιώδες αίτημα της εποχής.
Στο συγκεκριμένο άρθρο θα παρουσιάσουμε τους διάφορους σκοπούς του προσανατολισμού καθώς και τους προσωπικούς και κοινωνικούς παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή επαγγέλματος.
Καταρχάς, ας σκεφτούμε το εξής: κάθε άτομο έχει την ευκαιρία να κατευθυνθεί προς το είδος της δραστηριότητας που του ταιριάζει περισσότερο. Με άλλα λόγια, καθένας επιλέγει σύμφωνα με τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα που έχει και βέβαια πάντα σύμφωνα με το πνευματικό του επίπεδο. Ένα θέμα το οποίο ο επαγγελματικός προσανατολισμός «ξεκλειδώνει» είναι το ζήτημα της αυτογνωσίας. Ο νέος χρειάζεται για παράδειγμα να ανακαλύψει τα ιδιαίτερα στοιχεία του χαρακτήρα του, τις δεξιότητες, τα ενδιαφέροντα αλλά και τις αξίες εκείνες που συνθέτουν το δικό του τρόπο θέασης της ζωής. Με αυτό τον τρόπο, η ύπαρξη πολλών επαγγελμάτων, αλλά και ο κορεσμός αρκετών -για καιρό δημοφιλών- εργασιακών επιλογών, δεν θα καθιστούν δύσκολη τη διερεύνηση της ιδανικότερης για εκείνους επαγγελματικής αποκατάστασης.
Εκτός από αυτό, προσφέρει μεθοδικά βοήθεια για την επιλογή, για την κατάλληλη προετοιμασία και επιτυχή άσκηση οποιουδήποτε επαγγέλματος. Πιο συγκεκριμένα, η βοήθεια αυτή, που συνίσταται στον έγκαιρο προβληματισμό, την υπεύθυνη και άρτια ενημέρωση, προϋποθέτει την συστηματική μελέτη των επαγγελμάτων, της αγοράς εργασίας καθώς και των δυνατοτήτων εκπαίδευσης και διερεύνησης ικανοτήτων και της προσωπικότητας των εργαζόμενων με επιστημονικά μέσα. Άρα, η πληροφόρηση διασφαλίζει τις επιδιωκόμενες προοπτικές εξέλιξης, και δεν αποτελεί μια παρωχημένη επιλογή που ενδεχομένως θα οδηγήσει σε μια αδιέξοδη κατάσταση στασιμότητας.
Επιπροσθέτως, μέσω της επιλογής του κατάλληλου επαγγέλματος το άτομο έχει την δυνατότητα να απολαύσει την εσωτερική πληρότητα που το προσφέρει η ίδια η εργασία. Διότι, παρά το γεγονός ότι το επάγγελμα δεν αποτελεί το πιο σημαντικό στην ζωή ενός ανθρώπου, κι όμως μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα το άτομο τόσο όσον αφορά στην προσωπική του ζωή, όσο και στην επαγγελματική .Ένας άνθρωπος, άλλωστε, που δεν είναι ικανοποιημένος με την επαγγελματική του σταδιοδρομία, αδυνατεί αφενός να αποδώσει στο μέγιστο των δυνατοτήτων του, κι έχει αφετέρου μια αρνητική στάση απέναντι στους συνεργάτες του.
Τέλος, ο επαγγελματικός προσανατολισμός δίνει στον καθένα την δυνατότητα να γνωρίσει καλύτερα το εύρος των επιλογών που είναι διαθέσιμες, ώστε να μη βασίσει την επιλογή του αποκλειστικά σε προτροπές του οικογενειακού περιβάλλοντος, οι οποίες συχνά δεν αντιπροσωπεύουν την προσωπικότητα και τις ικανότητες του ανθρώπου.
Πολλές φορές οι παράγοντες είναι ετερόκλητοι κι αλληλοσυγκρουόμενοι. Έχουν όμως τη δύναμη να επηρεάσουν τη σκέψη και τις αποφάσεις μας.
Αρχικά, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι σημαντική επίδραση ασκούν ιδίως οι γονείς, επειδή από νωρίς παρατηρούν και αντιλαμβάνονται τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονται τα παιδιά τους και αναγνωρίζουν τα προτερήματα και ελαττώματα τους, τα οποία τους παρέχουν ενδείξεις για τυχόν απαρέσκειες και αρέσκειές τους αλλά και για τα ταλέντα τους. Βέβαια, συχνά παρατηρούμε την τάση μιας μητέρας να ωθεί το παιδί της προς κάποιο επάγγελμα που η ίδια θεωρεί «αξιόλογο» ή «προσοδοφόρο», είτε να θέτει ως βασικό κριτήριο επιλογής πρωτίστως την οικονομική διασφάλιση, αφήνοντας κατά μέρος τις προτιμήσεις και τα ενδιαφέροντα του παιδιού.
Όσον αφορά τις εκάστοτε οικονομικές συνθήκες κάθε κράτους αλλά και τον ανταγωνισμό που επικρατεί στην αγορά κατευθύνουν την κρίση του εφήβου, αφού παραγκωνίζονται επαγγέλματα, που παλαιότερα θεωρούνταν ιδιαιτέρως αποδοτικά, και αναδύονται νέες επαγγελματικές ευκαιρίες. Άρα, επιλογές που κάποτε έμοιαζαν ιδανικές, τώρα παραγκωνίζονται για χάρη άλλων σύγχρονων επιλογών, οι οποίες απευθύνονται σε νεότερες γενιές.
Ακόμη, σε προσωπικό επίπεδο ο υποψήφιος εργαζόμενος κατευθύνεται προς διαφορετικές κατευθύνσεις ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τις επιθυμίες του. Ενώ, συνήθως λαμβάνει υπόψη του τις γενικότερες επιδόσεις του στο σχολείο ή σε συγκεκριμένα μαθήματα. Από την άλλη πλευρά, η προσωπικότητά μας κι οι ειδικότερες επιδιώξεις μας, βαρύνουν ιδιαίτερα στην επαγγελματική επιλογή, αφού ανάλογα με το πώς επιθυμεί καθένας να χτίσει το μέλλον του και το πώς αντιμετωπίζει τις καταστάσεις γύρω του, θα προτιμήσει το αντίστοιχο επάγγελμα.
Σε τελευταία ανάλυση, η επαγγελματική πορεία του ευρύτερου συγγενικού ή φιλικού περιβάλλοντος επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον νέο άνθρωπο. Χαρακτηριστικά, λειτουργεί ως αρωγός για την πορεία του νέου , αν υπάρχει ήδη έτοιμος εργασιακός χώρος. Παράλληλα, το μορφωτικό επίπεδο κι η οικονομική ευχέρεια διαδραματίζουν σπουδαίο ρόλο στις προτιμήσεις του παιδιού, είτε θετικά με πλήθος πνευματικών ερεθισμάτων και παροχή ευκαιριών εκπαίδευσης, είτε αρνητικά με σαφή περιορισμό της επαφής του με το χώρο της παιδείας. Είναι επίσης εύλογο πως το άγχος που αισθάνεται κανείς προέρχεται και μέσα από τα πρότυπα που προβάλλουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης κι έτσι επηρεάζεται τόσο η ψυχολογία όσο και τα όνειρα των ανθρώπων.
Συνοψίζοντας όσα ειπώθηκαν παραπάνω μπορούμε να πούμε ότι είναι αναγκαία η αναβάθμιση του μαθήματος του επαγγελματικού προσανατολισμού κι η διδασκαλία του με σύγχρονα μέσα κι υψηλές προδιαγραφές ποιότητας. Με αυτό το τρόπο θα τεθούν οι βάσεις για την ουσιαστική γνώση για την αγορά εργασίας και την πορεία της κοινωνίας προς την ευημερία και την πρόοδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Επαγγελματικός Προσανατολισμός, Λιάντας Μιχαήλ Ζ., Εκδόσεις Ζήτη
- Επαγγελματικός Προσανατολισμός , schoolblender.wordpress.com. Διαθέσιμο εδώ
