Του Μάριου Κριτίδη,
Το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο σόκαρε την Αμερικανική κοινωνία πέρυσι τον Μάιο με την απόφασή του να καταργήσει στα πλαίσια αντισυνταγματικότητας, την ιστορική απόφαση Roe vs. Wade του 1973, η οποία καθιέρωσε το Συνταγματικό δικαίωμα στην άμβλωση σε Ομοσπονδιακό επίπεδο. Η άκρως συντηρητική σύνθεση του δικαστηρίου με 6 από τους 9 Ρεπουμπλικάνους δικαστές, οι οποίοι 3 ορίστηκαν από τον Πρόεδρο Trump επί θητείας του, έχει πολεμήσει τα τελευταία χρόνια πληθώρα προοδευτικών νομοθεσιών που αφορούν γυναικεία δικαιώματα και δικαιώματα φυλετικών μειονοτήτων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Το επόμενο «θύμα» του συντηρητικού ανώτατου δικαστηρίου, αποτέλεσε την προηγούμενη βδομάδα, το Affirmative Action, ένα καθεστώς πολιτικών εισαγωγής στα Αμερικανικά Κολέγια, το οποίο θεσπίστηκε επί προεδρίας J.F Kennedy. Το νομικό καθεστώς της Θετικής Διάκρισης, όπως μεταφράζεται ο όρος στα ελληνικά, πρόκειται στην ουσία για μία ανακατανομή των κριτηρίων με τα οποία επιλέγονται οι υποψήφιοι φοιτητές στα Αμερικανικά Κολέγια, η οποία ανακατανομή εξαρτάται με βάση το φυλετικό δημογραφικό από το οποίο προέρχεται ο υποψήφιος.
Στόχος αυτής της νομοθεσίας που καθιερώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 60, ήταν να ευνοηθούν οι Αφροαμερικάνοι που μόλις πρόσφατα εκείνη την περίοδο είχαν απελευθερωθεί από ρατσιστικές νομοθεσίες όπως αυτές του Jim Crow, που προωθούσαν τον φυλετικό διαχωρισμό. Έτσι, μέσω της θετικής διάκρισης, δινόταν μία ευκαιρία σε νεαρούς μαύρους Αμερικανούς να εισέλθουν στην ανώτατη εκπαίδευση παρά τις ελάχιστα χαμηλότερες επιδόσεις κατά μέσο όρο που μπορεί να είχαν με άλλα δημογραφικά της χώρας που δεν υπήρξαν υπό καθεστώς ρατσιστικών νόμων. Η προσδοκία ήταν ότι με την είσοδο νεαρών Αφροαμερικανών στην ανώτατη εκπαίδευση θα γεφυρωνόταν μέσα στις γενιές το οικονομικό και παιδαγωγικό χάσμα που υπήρχε με τους λευκούς Αμερικανούς.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, εκδικάζοντας τις διαδικασίες επιλογής εισακτέων στο Πανεπιστήμιο του Harvard, μεταξύ άλλων, έθεσε ως νομοθετική βάση για κατάργηση τέτοιων παρόμοιων νόμων την αντισυνταγματικότητά τους, συγκεκριμένα την 14η τροπολογία η οποία απαγορεύει στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση να κάνει διακρίσεις με βάση τη φυλή των πολιτών της. Το γεγονός αυτό αποτελεί και εν μέρει ειρωνεία αν σκεφτούμε πως το ίδιο αυτό νομικό καθεστώς που τώρα καταργείται θεσπίστηκε ακριβώς για να καταπολεμήσει τις διακρίσεις!
Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του Δικαστή Roberts, ο οποίος ηγήθηκε της απόφασης αυτής, το καθεστώς της Θετικής Διάκρισης, ασκούσε στην πραγματικότητα διακρίσεις σε άλλες φυλές και απέκλειε Λευκούς Αμερικανούς και Αμερικανούς Ασιάτες ή Ασιατικής καταγωγής να εισέρχονται στα Κολέγια, καθώς προτιμούνταν κατά κύριο λόγο υποψήφιοι από μειονοτικές φυλετικές ομάδες, κυρίως Λατινοαμερικάνοι και Αφροαμερικάνοι. Αυτό που κατηγορεί το δικαστικό σώμα Πανεπιστήμια όπως το Harvard, είναι ότι επέλεγαν επιτυχόντες περισσότερο με σκοπό να επιτύχουν μία συγκεκριμένη σχέση ποσόστωσης μεταξύ των διαφορετικών φυλών στα πλαίσια της διαφορετικότητας και του αντιρατσιστικού ακτιβισμού, με αποτέλεσμα πολλές φορές υποψήφιοι από «προνoμιούχο» φύλο (Λευκός ή Ασιάτης) με υψηλό βαθμό να μην επιλεγόταν από το Κολέγιο, ενώ προτιμoύνταν κάποιος υποψήφιος από φυλετική μειονότητα με ίσως χαμηλότερο ή αρκετά χαμηλότερο βαθμό.
Οι αντιδράσεις για την κατάργηση του Affirmative Action ήταν σφοδρές από το Δημοκρατικό τόξο. Ο Joe Biden εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για την απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ενώ η Δημοκρατική Ανώτατη Δικαστής, Sonya Sotomayor, αφού καταψήφισε στη ψηφοφορία την απόφαση, δήλωσε πως «η χώρα πηγαίνει 60 χρόνια πίσω με την απόφαση αυτή».
Το ζήτημα για τις φυλετικές διακρίσεις παραμένει διαχρονικά ένα πεδίο μετωπικής σύγκρουσης για τα προοδευτικά και συντηρητικά στοιχεία της Αμερικανικής κοινωνίας. Ένα ακόμα μέτωπο στη λεγόμενη μάχη των αρχών (Culture wars), που κυριαρχεί στον πολιτικό διάλογο, με δύο εκ διαμέτρου αντίθετες και ασύμβατες απόψεις-στρατόπεδα να λάβει ο καθένας. Από τη μία, η προοδευτική μεριά, θεωρεί ότι τα φυλετικά δικαιώματα στις Η.Π.Α. βρίσκονται διαρκώς υπό κίνδυνο και ότι η χώρα παραμένει σε μεγάλο βαθμό μία ρατσιστική χώρα, με έναν ρατσισμό που διατρέχει τους ίδιους τους θεσμούς της (συστημικός ρατσισμός “systemic racism”). Από την άλλην, οι συντηρητικοί-ρεπουμπλικάνοι θεωρούν λήξαντα τα φυλετικά ζητήματα της χώρας, ενώ πολλοί στις πιο ακραίες εκφάνσεις, σε απάντηση στη θεωρία του συστημικού ρατσισμού των προοδευτικών κάνουν λόγο για συστημικό ρατσισμό απέναντι στους λευκούς Aμερικάνους, μία άποψη την οποία ενστερνίστηκε με την απόφαση αυτή και το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Supreme Court guts affirmative action in college admissions, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Affirmative action: US Supreme Court overturns race-based college admissions, BBC, διαθέσιμο εδώ
