Του Μάριου Κριτίδη,
Τα παγκόσμια μέσα και οι Κυβερνήσεις όλων των κρατών με ανησυχία και ετοιμότητα παρακολουθούσαν τις εξελίξεις στη Ρωσία, το Σάββατο 24 Ιουνίου, καθώς οι περίπου 20.000 μισθοφόροι του Ομίλου Wagner εγκαθίστανται σε πόλεις νότια τις Μόσχας, με κεντρικό στόχο του ηγέτη της ομάδας, Yevgeny Prigozhin, να φτάσει στη ρωσική πρωτεύουσα. Οι φόβοι για την εξέλιξη της ανταρσίας των ανδρών του Prigozhin προκάλεσαν ανησυχίες στους αναλυτές, οι οποίοι ανησυχούσαν για ξέσπασμα γενικευμένης εμφύλιας διαμάχης μεταξύ των ρωσικών στρατευμάτων, μία –ανεξαιρέτως του αποτελέσματος– καταστροφική έκβαση για τον μαινόμενο σε κρίσιμη κατάσταση Ρωσοουκρανικό πόλεμο.
Τελικά, τα χειρότερα αποφεύχθηκαν από εκεί που τα σενάρια παρέμειναν εφιαλτικά για τη Ρωσία. Η διαμεσολάβηση του Λευκορώσου Προέδρου, Alexander Lukashenko, έφερε σε συμφωνία τον στρατηγό της Wagner να κατευνάσει τα πνεύματα και να λήξει την ανταρσία. Τα στρατεύματα της Wagner επέστρεψαν στα πόστα τους στην Ανατολική Ουκρανία, στο αιματηρό μέτωπο του Bakhmut, ενώ η κεντρική διοίκηση της Wagner και ο ίδιος ο Prigozhin μεταφέρθηκαν σε νεοσύστατο στρατηγείο στη Λευκορωσία και κατά πάσα πιθανότητα θα εφοδιάζονται και θα πληρώνονται από το λευκορωσικό καθεστώς.
Η πιθανή αλλαγή «εργοδότη» του Ομίλου Wagner και η ρήξη των σχέσεων Prigozhin και Putin εγείρει εύλογα ερωτήματα για τις υπόλοιπες επιχειρήσεις του Ομίλου, τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Αφρική, μέσω της οποίας ο Όμιλος ξεκίνησε τη δράση του και πλούτισε. Στην Αφρικανική Ήπειρο, ο Όμιλος Wagner έχει σημαντική παρουσία και έντονη στρατιωτική, οικονομική, ακόμα και πολιτική δραστηριότητα στις χώρες που δραστηριοποιείται. Στο Σουδάν, στη Λιβύη, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και το Μάλι, στις οποίες χώρες επιχειρεί, η Ομάδα Wagner έχει διπλό σκοπό: Πρώτον, να πλουτίσει, μέσω της χρηματοδότησης από τη Μόσχα, των τοπικών Πολεμάρχων και της διαπλοκής με τις τοπικές ελίτ και, δεύτερον, να προωθήσει τα ρωσικά στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα στις χώρες αυτές.
Όσο για τον πρώτο σκοπό, ο Όμιλος Wagner, πέρα από τα χρήματα που λαμβάνει από το πολύ στενά συνδεδεμένο μαζί του Κρεμλίνο, παρέχει στρατιωτικές υπηρεσίες, καθώς και υπηρεσίες προστασίας. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, ο ηγέτης της χώρας, Πρόεδρος Faustin-Archange Touadera, χρησιμοποίησε την Ομάδα Wagner, ώστε να περιορίσει την επιρροή της Γαλλίας στην περιοχή και να κατάξει τις επαναστατικές δυνάμεις εναντίον του. Από το 2018, που ξεκίνησε τις επιχειρήσεις της στη χώρα η Wagner, μέχρι σήμερα, ο Faustin-Archage Touadera χρησιμοποιεί τους Ρώσους μισθοφόρους ως προσωπική φρουρά με αντάλλαγμα αδρά πληρωμή και πρόσβαση στον ορυκτό πλούτο της χώρας σε χρυσό, διαμάντια και ουράνιο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, πως οι προαναφερθείσες χώρες που δραστηριοποιείται η Ομάδα Wagner είναι χώρες πλούσιες σε ορυκτά αγαθά και κατά πάσα πιθανότητα πλουτίζουν με παρόμοιες συμφωνίες, όπως αυτήν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Επίσης, λόγω της έντονης παρουσίας τους στη Λιβύη, έχουν κατηγορηθεί από την πλευρά της ιταλικής Κυβέρνησης για συμμετοχή σε ανθρώπινο trafficking μεταναστών, με σκοπό την είσοδό τους στη χώρα μέσω της Μεσογείου.
Όσον αφορά τα ρωσικά συμφέροντα, η Ρωσία πληρώνει τη Wagner, ώστε να εγκαθιδρύσει μία ισχυρότερη ρωσική παρουσία στην ήπειρο. Το ρήγμα στις σχέσεις πολλών αφρικανικών κρατών με τα πρώην αποικιακά τους κράτη, καθώς και η ελαχιστοποιημένη αμερικανική παρουσία στην Αφρική, δημιουργεί ένα κενό ισχύος και επιρροής, το οποίο αναδυόμενες δυνάμεις, όπως η Κίνα, σπεύδουν να καλύψουν. Την ευκαιρία αυτήν προσπαθεί να εκμεταλλευτεί και η Ρωσία, αναπτύσσοντας εκ νέου τη στρατηγική παρουσία που είχε ιστορικά η χώρα ως Σοβιετική Ένωση, η οποία κατέρρευσε, φυσικά, από το 1991 και μετά.
Δεδομένου των πολλαπλών ρωσικών συμφερόντων στην Αφρική και στις δραστηριότητες της Wagner σε διάφορες χώρες της ηπείρου, είναι σίγουρα δύσκολη οποιαδήποτε απόφαση μετά την ανταρσία Prigozhin στο ουκρανικό μέτωπο. Από τη μία, η εμπιστοσύνη που έχει ο Putin στη Wagner και η μεταφορά του κεντρικού σχεδιασμού στη Λευκορωσία περιπλέκουν σημαντικά τα πράγματα για έναν Όμιλο που ήταν «αυτοκόλλητος» με το Κρεμλίνο. Τα πιθανά σενάριο είναι δύο: Είτε η Wagner θα συνεχίσει τη λειτουργία της κανονικά στην Αφρική υπό το φως μίας νέας συμφωνίας Putin – Prigozhin με συντονιστή και τον Lukashenko είτε τα στρατεύματα αυτά θα περιέλθουν επίσημα στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις, η οποία ήταν και η βασική επιθυμία του Putin για το μέλλον του οργανισμού.
Πάντως, το ενδεχόμενο απόσυρσης των μισθοφόρων από την Αφρική και την επιστροφή τους στη Λευκορωσία ή τη Ρωσία φαντάζει απίθανο και πολύ αρνητικό για τα συμφέροντα της Ρωσίας. Ακόμα, ανησυχητικό είναι και το σενάριο η Ομάδα Wagner στην Αφρική να αποκοπεί λόγω των τελευταίων εξελίξεων από τις εντολές της Μόσχας, ακόμα και από του Preghozin. Σε αυτό το έσχατο σενάριο, θα μιλάμε για δεκάδες χιλιάδες Ρώσων μισθοφόρων «εγκλωβισμένων» στις χώρες που δραστηριοποιούνται, ανοιχτών σε οποιαδήποτε δουλειά τους δώσει ευκαιρία πλουτισμού ή διεξόδου, χωρίς να λογοδοτούν σε κανέναν. Ήδη ο Όμιλος Wagner κατηγορείται για πολλαπλούς θανάτους αμάχων και εγκλημάτων πολέμων, όπου και αν έχουν πολεμήσει. Στην περίπτωση αυτήν λοιπόν, μιλάμε για μία «ωρολογιακή βόμβα» που μπορεί να προκαλέσει τρομαχτικά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, περισσότερο από όσων γίνονται υπό των εντολών της Μόσχας και του Prigozhin.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- After mutiny, clouds hover over Wagner’s operations in Africa, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Wagner’s network in Africa faces uncertain future, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Italy blames Russia’s Wagner group for surge in migration, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
