Της Αντωνίας Πετρολέκα,
Η Νότια Κορέα αποτελεί πλέον μια από τις ισχυρότερες πολιτιστικές και τεχνολογικές δυνάμεις του κόσμου, η μετεμφυλιακή εποχή που άφησε την χώρα εξασθενημένη και τον λαό δυσαρεστημένο ανήκει στο παρελθόν. Παρά την ταχεία μετατροπή της σε μια από τις πλουσιότερες χώρες στον κόσμο, κοινωνικά ζητήματα ισότητας μεταξύ των δυο φύλων παραμένουν. Συγκεκριμένα, η Νότια Κορέα κατέχει το μεγαλύτερο μισθολογικό χάσμα μεταξύ των φύλων, στο σύνολο των μελών του ΟΟΣΑ, με τις γυναίκες να αμείβονται κατά μέσο όρο, ένα τρίτο λιγότερο, από τους άνδρες. Παράλληλα, οι άνδρες κυριαρχούν τόσο στην πολιτική σκήνη όσο και σε διοικητικές ή διευθυντικές θέσεις επιχειρήσεων, με τις γυναίκες, παρά την παράλληλη συμμετοχή τους στην αγορά εργασίας, να εξακολουθούν να καλούνται να αναλάβουν τις περισσότερες από τις δουλειές του σπιτιού και τη φροντίδα των παιδιών.
Στα παραπάνω, προστίθεται και μια διάχυτη κουλτούρα σεξουαλικής παρενόχλησης, η οποία έχει πάρει μια τεχνολογική τροπή. Η ακμάζουσα τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας έχει συμβάλει σε μια ραγδαία έκρηξη ψηφιακών σεξουαλικών εγκλημάτων, όπου οι γυναίκες κινηματογραφούνται από μικροσκοπικές κρυφές κάμερες σε χώρους αποδυτηρίων και καθώς χρησιμοποιούν δημόσιες τουαλέτες. Την ήδη έκρυθμη κατάσταση επιβαρύνει ο νέος Πρόεδρος της χώρας, Yoon Suk-Yeol, ο οποίος τόνισε ότι ο δομικός σεξισμός ανήκει στο παρελθόν. Με την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Πρόεδρος Yoon κατάργησε τις κυβερνητικές ποσοστώσεις φύλου, δηλώνοντας ότι οι άνθρωποι θα προσλαμβάνονταν βάσει αξίας και όχι βάσει του φύλου, ενώ διόρισε μόνο τρεις γυναίκες στο 19μελές υπουργικό του Συμβούλιο. Συγχρόνως, προσπαθεί να καταργήσει το Υπουργείο Ισότητας των Φύλων, το οποίο υποστηρίζει τα δικαιώματα των γυναικών και τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, ισχυριζόμενος ότι τα ζητήματα που πραγματεύεται είναι πλέον ξεπερασμένα.
Η πιθανή κατάργηση του Υπουργείου θα επιφέρει μια σειρά αρνητικών συνεπειών στις ζωές των γυναικών της Νότιας Κορέας. Στις βασικότερες αποστολές του Υπουργείου συμπεριλαμβάνονταν η δημιουργία εθνικών πολιτικών για την ισότητα των φύλων, την πρόληψη της σεξουαλικής βίας και την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική ζωή της χώρας. Όμως, πολιτικές που σχετίζονται με την οικογένεια και τα παιδιά δεν αντιμετωπίζουν το βασικό πρόβλημα, δηλαδή εκείνο της πατριαρχικής και στερεοτυπικής προσέγγισης των ρόλων στην κοινωνία της Νότιας Κορέας. Παρόλα αυτά, το Υπουργείο παρέχει πραγματική υποστήριξη και έργο πολιτικής στο πλαίσιο των δικαιωμάτων των γυναικών. Σύμφωνα με τον Νεοκορεάτη Πρόεδρο και μια μερίδα πολιτών, η τρέχουσα προσέγγιση του Υπουργείου επικεντρώνεται αποκλειστικά στις ανισότητες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, με αποτέλεσμα να βαθαίνει την ανισότητα προς τους άνδρες. Για ορισμένους, η πιθανή ύπαρξη ποσοστώσεων για γυναίκες σε πανεπιστήμια ή εταιρείες, αποτελεί μια ένδειξη αύξησης της ανισότητας έναντι των ανδρών. Αυτό είναι ένα από το βασικά επιχειρήματα που υπάρχουν στην αντιφεμινιστική ρητορική της χώρας, ιδιαίτερα μεταξύ ομάδων νεαρών ανδρών που ονομάζονται «idaenam» και ισχυρίζονται ότι αποτελούν θύματα μιας γενικής μισαλλοδοξίας.
Επομένως, δηλώνοντας την πρόθεσή του να καταργήσει το Υπουργείο, ο Πρόεδρος Yoon εξασφάλισε την υποστήριξη τους, με το 59% των νέων ανδρών στα είκοσι τους να ψηφίζουν για τον συντηρητικό Πρόεδρο, σε σύγκριση με μόνο το 34% των γυναικών. Όπως έγινε φανερό η Νότιος Κορέα βρίσκεται εν μέσω ενός ολοκληρωτικού πολέμου των φύλων, με την κατάσταση να συνεχίζει να χειροτερεύει.
Η ένταση μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει φτάσει σε σημείο, όπου ορισμένες γυναίκες αρνούνται κατηγορηματικά να βγουν ραντεβού, να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά με άνδρες, ένα φαινόμενο γνωστό ως Κίνημα 4Β. Το κίνημα 4Β αποτελεί μια συλλογικότητα γυναικών που αναδείχθηκε το 2019 γύρω από τέσσερις βασικές αρχές: όχι στον γάμο, όχι στην ανατροφή παιδιών, όχι στα ραντεβού και όχι στις σεξουαλικές σχέσεις με άντρες. Το κίνημα αντιπροσωπεύει μια άμεση πρόκληση για το πατριαρχικό κράτος και τις πολιτικές που πλαισιώνουν τα σώματα των γυναικών και την αναπαραγωγική τους ικανότητα εργαλειακά για το «μέλλον» του κράτους. Οι Κορεάτισσες που συμμετέχουν στο κίνημα 4Β αμφισβητούν ενεργά τους τρόπους με τους οποίους επιβάλλονται οι έμφυλες πιέσεις σε μια συντηρητική κοινωνία, αμφισβητώντας την παραδοσιακή πορεία ζωής του γάμου και της οικογένειας, ενώ καταγγέλλουν τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν στην αγορά εργασίας.
Άμεση σύνδεση με τα προαναφερθέντα έχει το έντονο δημογραφικό ζήτημα που ταλανίζει την χώρα. Τα τελευταία 60 χρόνια, η Νότια Κορέα έχει υποστεί την πιο ταχεία μείωση του ποσοστού γονιμότητας στην καταγεγραμμένη ανθρώπινη ιστορία. Το 1960, το συνολικό ποσοστό γονιμότητας της ήταν λίγο λιγότερο από έξι παιδιά ανά γυναίκα. Το 2022, το ποσοστό αυτό έφτασε στο 0,78, με την Νότια Κορέα να αποτελεί την μόνη χώρα στον κόσμο που καταγράφει ποσοστό γονιμότητας μικρότερο από ένα παιδί ανά γυναίκα, σπάζοντας κάθε χρονιά το δικό της αρνητικό ρεκόρ. Αυτές οι μακροπρόθεσμες μειώσεις της γονιμότητας είναι συχνά καταστροφικές για την οικονομία ενός έθνους. Εάν αυτή η τάση συνεχιστεί και εάν η χώρα δεν υποδεχτεί εκατομμύρια μετανάστες, ο σημερινός πληθυσμός των 51 εκατομμυρίων της Νότιας Κορέας θα πέσει κάτω από τα 38 εκατομμύρια τις επόμενες τέσσερις ή πέντε δεκαετίες. Βέβαια, η Νότια Κορέα εφαρμόζει μια πολύ περιοριστική μεταναστευτική πολιτική και η προοπτική μιας μαζικής ενσωμάτωσης μεταναστών στην κοινωνία και την αγορά εργασίας της χώρας, προς το παρόν φαντάζει δύσκολο.
Στην προσπάθεια του να αποτρέψει έναν δημογραφικό εφιάλτη, ο Πρόεδρος Yoon παρέχει οικονομικά κίνητρα στα ζευγάρια να κάνουν παιδιά και ενισχύει το μηνιαίο επίδομα που ήδη παρέχεται στους γονείς. Αλλά μέχρι σήμερα, τα προγράμματα για την αύξηση του χαμηλού ποσοστού γονιμότητας είχαν μικρό αποτέλεσμα. Από το 2006, η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας έχει ήδη ξοδέψει πάνω από 200 δισεκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα για την αύξηση του ποσοστού γεννήσεων, χωρίς ουσιαστικά κανένα αποτέλεσμα. Το πρόβλημα στην Νότια Κορέα είναι βαθιά κοινωνικό και η ραγδαία μάχη των φύλων που εκτυλίσσεται δεν αφήνει περιθώρια βελτίωσης του δημογραφικού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why so many South Korean women are refusing to date, marry or have kids, The Conversation, Διαθέσιμο εδώ
- South Korea’s 4b Movement: How Patriarchy Undermines Demographic Security, Security Distillery, Διαθέσιμο εδώ
- South Korea has the lowest fertility rate in the world – and that doesn’t bode well for its economy, The Conversation, Διαθέσιμο εδώ
- As South Korea abolishes its gender ministry, women fight back, BBC, Διαθέσιμο εδώ
- President Yoon Suk Yeol’s decision to abolish the Ministry of Gender Equality: a reflection of a South Korean society plagued by growing anti-feminism, IGG, Διαθέσιμο εδώ
