Της Χρυσάνθης Παπαναστασίου,
Οι σφοδρές κλιματικές συνθήκες και οι επακόλουθες τους καταστροφές, εντασσόμενες στην κατηγορία των απρόβλεπτων συνθηκών, δεν παύουν να προκαλούν οδύνη στους κατοίκους των περιοχών τις οποίες πλήττουν, επιβεβαιώνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις την περιορισμένη μέριμνα και φροντίδα προς κάποιες περιοχές αναφορικά με την ασφάλεια των πολιτών τους. Το διακύβευμα, επομένως, σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ο περιορισμός των επαχθών συνεπειών, η περίθαλψη και η σωτηρία όσων δύνανται να διασωθούν. Μια από τις περιοχές που αντιμετωπίζει τέτοια ζητήματα και θέτει στο προσκήνιο το ζήτημα της έγκαιρης και αποτελεσματικής παρέμβασης για την ίαση των ανθρωπιστικών κρίσεων που προκαλούν τέτοιου είδους ακραίες συνθήκες, είναι η Αϊτή.
Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να επιρρίψουμε την ευθύνη της τεράστιας υποτίμησης της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, που οι άνθρωποι της Αϊτής βιώνουν το τελευταίο διάστημα, στις σεισμικές καταστροφές και πλημμύρες. Πρόκειται για ζητήματα που είναι αποτέλεσμα πλημμελούς κρατικής ή υπερεθνικής πολιτικής πολλών ετών, τα οποία ελλείψει θετικών μέτρων αποκατάστασής τους συσσωρεύτηκαν και διογκώθηκαν. Πλέον όταν μια περιβαλλοντική καταστροφή συμβαίνει είναι αναμενόμενη η επέμβαση ορισμένων διεθνών οργανισμών. Η UNICEF και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των εγχώριων πληθυσμιακών ομάδων. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της πρώτης, περισσότερα από τρία εκατομμύρια παιδιά και άτομα αντιστοίχως ευάλωτων κοινωνικών κατηγοριών χρήζουν επείγουσας ανθρωπιστικής βοήθειας, καθώς είναι «εύκολη λεία» για ομάδες που πραγματοποιούν επιθετικές επιδρομές σε αφύλακτες περιοχές, εκμεταλλευόμενες την εξαθλίωσης των πληθυσμών. Αντιμετωπίζουν, ακόμη, το πρόβλημα της χρόνιας πείνας και φτώχειας, σε βαθμό που πλέον αρχίζουν και γίνονται εμφανείς οι χρόνιες επιπτώσεις αυτών των ζητημάτων που, σε συνδυασμό με την υγειονομική κρίση και την έλλειψη επαρκούς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, αυξάνουν κατά πολύ τον αριθμό των νοσούντων και θανούντων ντόπιων κατοίκων.
Οι παρατηρήσεις της Catherine Russell, Executive Director της UNICEF, που επισκεπτόμενη τις υγειονομικές δομές της περιοχής ήρθε σε επικοινωνία με ντόπιους ιατρούς και νοσηλευτές, αλλά και απεσταλμένους των Ηνωμένων Εθνών, είναι σοκαριστικές. Η επιδημία χολέρας, σε συνδυασμό με το πλήθος τραυματισμένων από τις πρόσφατες πλημμύρες και σεισμικές δονήσεις, έχει φέρει την Αϊτή στη «χειρότερη κατάσταση που έχει ποτέ βρεθεί». Η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται από την παρεπόμενη άνθηση της εγκληματικότητας, που κατά κανόνα συνοδεύει τις περιόδους κοινωνικής εξαθλίωσης, με τα ποσοστά δολοφονιών, απαγωγών και κακοποίησης να φτάνουν σε δυσθεώρητα ύψη. Η σεξουαλική κακοποίηση και οι βιασμοί γυναικών και παιδιών αποτελούν ίσως την πιο αντιπροσωπευτική ένδειξη της κατάφωρης καταπάτησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Συγκλονίζει η στωική μαρτυρία εντεκάχρονου κοριτσιού που αφού απήχθη, βιάστηκε και εξαναγκάστηκε να γεννήσει, έχοντας βιώσει αυτήν την τραυματική εμπειρία που δίχως επιφύλαξη έχει χαραχτεί ανεξίτηλα στον παιδικό της ψυχικό κόσμο.
Παρατηρείται μάλιστα πως αυτή είναι η στρατηγική αυτών των ομάδων, που προκειμένου να εκμεταλλευτούν την ευαλωτότητα αυτών των πληθυσμιακών ομάδων, επιδίδονται σε εμπρησμούς, κλοπές, αλλά και σοβαρότερες κακοποιητικές συμπεριφορές. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, σκιαγραφούνται οι αποτρόπαιες πράξεις των συμμοριών της περιοχής, που υποκινούμενες από πολιτικές ή ιδεολογικές επιταγές συχνά προβαίνουν σε αυτοδικίες. Η κατάσταση αυτή τρομοκρατεί τους εγχώριους πληθυσμούς και καταδυναστεύει τις προσπάθειες για τη δημιουργία ενός πιο ασφαλούς για τους κατοίκους περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, μέσα στο τελευταίο τρίμηνο έχουν σημειωθεί περίπου 900 δολοφονίες από τέτοιες ομάδες παραβατικότητας.
Οι εν λόγω συνθήκες έχουν προκαλέσει ανησυχία σε παγκόσμιο επίπεδο. Συγκεκριμένα, ο Υπουργός Εξωτερικών των Η.Π.Α. έχει ήδη σχεδιάσει συνάντηση με τον Ariel Henry, Πρωθυπουργό της Αϊτής, προκειμένου να συζητήσουν τα φλέγοντα ζητήματα που η χώρα αντιμετωπίζει. Κύριος άξονας της συζήτησης πρόκειται να είναι η αντιμετώπιση της εγκληματικότητας αυτών των παραβατικών ομάδων, που μάλλον έχουν αποκτήσει μία αυτεπάγγελτη κυριαρχική δύναμη στην περιοχή. Παράλληλα, θα συζητηθεί το ζήτημα των πόρων που απαιτούνται για τη βελτίωση των συνθηκών, αλλά και η δράση των επιμέρους κρατών στο πλαίσιο της ανθρωπιστικής βοήθειας. Ο Πρωθυπουργός της Αϊτής, ήδη από τον προηγούμενο χρόνο, έχει αρχίσει να εκκινεί τις διαδικασίες για την επίτευξη αυτών των στόχων, με πλήθος προσώπων της πολιτικής και της διπλωματίας να τάσσονται στο πλευρό του και να προαγάγουν ένα σχέδιο υπερεθνικής δράσης για την υπερκέραση της κρίσης. Γύρω από το πρόσωπό του, ωστόσο, υπάρχει μία αμφιλεγόμενη ένταση, δεδομένης της πληθώρας διαμαρτυριών των εγχωρίων πληθυσμών, που απαιτούν ακόμη και την παραίτησή του, γεγονός ιδιαίτερα ανησυχητικό για μία χώρα που έχει αρκετά ταραχώδη πολιτική ζωή.
Οι ειδικοί και εμπειρογνώμονες που εργάζονται στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών κρίνουν πως πρόκειται για έναν καταστροφικό λιμό, που αν και δεν είναι πρωτοφανής ή απρόβλεπτος, έχει αρχίσει να επηρεάζει σε τεράστιο βαθμό την εγχώρια κοινωνία. Η πολιτική αστάθεια, οι καταστροφές στις εγκαταστάσεις και η δίχως βελτίωση κρίση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δίνουν την αίσθηση ενός αδιεξόδου. Ωστόσο, φαίνεται πως υπάρχει ελπίδα για μια προσπάθεια καλυτέρευσης των συνθηκών, γεγονός που, όμως, απαιτεί σημαντικές δαπάνες, ιδίως από διεθνείς οργανισμούς. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως απαιτούνται περίπου 720 εκατομμύρια προκειμένου να δοθούν λύσεις στα συγκεκριμένα ζητήματα. Είναι απαραίτητη η λήψη μέτρων πρόληψης προς τις απρόβλεπτες περιβαλλοντικές καταστροφές και η χορήγηση κατάλληλων φαρμακευτικών σκευασμάτων και τροφίμων. Ωστόσο, ούτε το ένα τέταρτο αυτού του ποσού έχει δεν δαπανηθεί, ώστε να δημιουργηθεί ένα κατάλληλο έδαφος αλλαγής.
Κρίνεται, επομένως, πως η κατάσταση δεν είναι μη αναστρέψιμη, αλλά απλώς απαιτείται συστηματική προσπάθεια άρσης των προβληματικών συνεπειών της. Μέχρι πρόσφατα, ωστόσο, δινόταν η εντύπωση πως μάλλον η κρίση στην Αϊτή ήταν ένα ξεχασμένο γεγονός, που δεν απασχολούσε στην κλίμακα που της άρμοζε τη διεθνή κοινότητα. Πλέον, όμως, οι αποστολές των διεθνών οργανισμών έχουν εντείνει την προσπάθεια και αυτό που απομένει είναι η αποτίμηση αυτής της προσπάθειας και πώς αυτή θα αποτυπωθεί εκ του αποτελέσματος.
Αυτή η ίσως μεταχρονολογημένη παρέμβαση μπορεί να βελτιώσει τις συνθήκες αυτές και να επουλώσει κάποια από τα τραύματα που οι χρόνιες συνθήκες ανομίας και επικουρικής αδράνειας, έχουν προκαλέσει στις ευάλωτες ομάδες της χώρας, δίνοντας ταυτόχρονα την ελπίδα πως θα αρθεί το καθεστώς εγκατάλειψης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Près de 3 millions d’enfants ont besoin d’une aide humanitaire urgente en Haïti, soit le nombre le plus élevé jamais enregistré, UNICEF, διαθέσιμο εδώ
- The world is failing the Haitian people’ warns UNICEF chief, United Nations, διαθέσιμο εδώ
- Almost 3 million children ‘desperately need protection and support’ in Haiti, UN News, διαθέσιμο εδώ
- US top diplomat Blinken to discuss Haiti crises with country’s premier, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Vigilante Justice Rises in Haiti and Crime Plummets, New York Times, διαθέσιμο εδώ
